Εάν σε μια μηχανή αναζήτησης πληκτρολογήσει κάποιος τις λέξεις «συμπληρώματα διατροφής», μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα θα εμφανιστούν περισσότερα από 3.000.000 ελληνικά δημοσιεύματα. Συμπληρώματα διατροφής που υπόσχονται τα πάντα: αδυνάτισμα, καλογυμνασμένα σώματα, ωραία εμφάνιση αλλά και επίλυση προβλημάτων υγείας. Πόσο αθώα όμως είναι όλα αυτά τα συμπληρώματα; Ποια η σχέση τους με το ντόπινγκ; Ερευνες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και εφιστούν την προσοχή τόσο σε αθλητές και αθλούμενους όσο και, γενικότερα, σε όλους τους καταναλωτές.
«Ενα μέρος από τα συμπληρώματα δεν είναι αθώα. Περιέχουν ουσίες που τις τοποθετούν σκόπιμα ώστε να γίνουν τα συμπληρώματα περισσότερο αποδοτικά. Πρόκειται για θέμα δημόσιας υγείας. Ο τζίρος από τα συμπληρώματα ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ και πρέπει να γίνεται έλεγχος. Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που δεν έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα και αυτό θα πρέπει άμεσα να γίνει από την πολιτεία. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε εργαστήριο για να ελέγξει τα συμπληρώματα. Μας ενδιαφέρει να ελέγχουμε το μετάλλιο και δεν δίνουμε την πρέπουσα σημασία σε θέματα που αφορούν την υγεία του κόσμου», δήλωσε στην «Κ» ο Δημήτρης Κουρέτας, καθηγητής στο Τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας.
Σε τακτά χρονικά διαστήματα δημοσιεύονται στον Τύπο ανακλήσεις συμπληρωμάτων. Πόσοι όμως από τους καταναλωτές ενημερώνονται ότι το συμπλήρωμα που κατανάλωσαν περιείχε, π.χ., αιθυλενοξείδιο, ένα πιστοποιημένο καρκινογόνο αέριο; Πόσα από τα συμπληρώματα υπόκεινται στα αυστηρά πρότυπα ασφάλειας των φαρμακευτικών προϊόντων;
«Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που δεν έχουν ασχοληθεί με αυτό το θέμα. Δεν υπάρχει ούτε εργαστήριο για να κάνει ελέγχους».
«Το 10% με 15% των ανθρώπων χρησιμοποιεί κάποιο συμπλήρωμα. Πολλές εταιρείες ελέγχουν και προσέχουν τα προϊόντα τους. Ο κόσμος όμως ψωνίζει ακόμα και από το Διαδίκτυο και, μάλιστα, από εταιρείες που δεν πραγματοποιούν ελέγχους. Φυσικά, όλα αυτά χωρίς τη συμβουλή κάποιου γιατρού. Θυμάμαι μια γνωστή αθλήτρια είχε βρεθεί “θετική” από συμπλήρωμα, το οποίο περιείχε ουσία που δεν αναγραφόταν, και πήγε ο σύντροφός της και είπε ότι αυτός τοποθέτησε την απαγορευμένη ουσία, προκειμένου να αθωωθεί», τόνισε ο κ. Κουρέτας.
Σε πρόσφατο δημοσίευμα της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στο «European Journal of Preventive Cardiology» αναφέρεται ότι «ορισμένα συμπληρώματα φυτικών και φυσικών εκχυλισμάτων που λαμβάνονται για την ενίσχυση της αθλητικής απόδοσης ενδέχεται να εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους, οι αθλητές κινδυνεύουν να βρεθούν θετικοί» και επισημαίνεται ο κίνδυνος που διατρέχουν οι νεότεροι, οι οποίοι συμβουλεύονται ανθρώπους χωρίς επιστημονικές γνώσεις.
Το δημοσίευμα αναφέρεται και στον συνδυασμό συμπληρωμάτων που χρησιμοποιούν οι αθλητές χωρίς να γνωρίζουν τις αλληλοεπιδράσεις. Και εδώ μπορούμε να θυμίσουμε την περίπτωση της Ρωσίδας αθλήτριας του πατινάζ Καμίλα Βαλίεβα, στο δείγμα της οποίας ανιχνεύθηκαν τρεις διαφορετικές ουσίες.
«Η πολιτεία οφείλει να προστατεύσει τη δημόσια υγεία. Σε ό,τι αφορά τους αθλητές θα μπορούσε η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού να καταρτίσει έναν κατάλογο, π.χ., 300 συμπληρωμάτων που θα είναι ελεγμένα και θα καλύπτουν τις ανάγκες των αθλητών των εθνικών ομάδων. Σε σκανδιναβικές χώρες και στην Αγγλία έχουν καταρτιστεί λίστες», υπογράμμισε ο καθηγητής.
Αποκαλυπτικοί οι αριθμοί
Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη και στους ανηλίκους. Ψωνίζουν προϊόντα από το Διαδίκτυο χωρίς να διαθέτουν τις γνώσεις, επηρεαζόμενοι από συμβουλές συναθλητών και φίλων ή από τις διαφημίσεις. Επτά επιστήμονες-ερευνητές, οι Κ. Τσαρούχας, Ν. Κιούγια Φούγια, Π. Παπαλέξης, Αρ. Τσατσάκης, Δ. Κουρέτας, Φλ. Μπακοπούλου και Χρ. Τσιτσιμπίκου, είχαν πραγματοποιήσει έρευνα κατά τη διάρκεια της οποίας συζήτησαν με 170 έφηβους αθλούμενους. Το 60% από αυτούς χρησιμοποιούσε συμπληρώματα διατροφής. Από αυτά το 9% ήταν μολυσμένο με απαγορευμένες ουσίες, όπως στεροειδή κ.λπ. Κανένας από τους νεαρούς δεν είχε συμβουλευθεί κάποιον γιατρό ή διαιτολόγο. Η πλειονότητα των εφήβων της έρευνας (63%) είχε αγοράσει τα συμπληρώματα από το Διαδίκτυο. Ανάλογα είναι τα συμπεράσματα και από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε ενήλικους αθλούμενους, τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. Από αυτές προκύπτει ότι το 41% χρησιμοποιεί κάποιο συμπλήρωμα διατροφής. Σε ό,τι αφορά τους ενηλίκους, προτιμούν να αγοράζουν τα προϊόντα από καταστήματα υγιεινής διατροφής (68%), ενώ, σε αντίθεση με τους ανηλίκους, το 17% πριν χρησιμοποιήσει κάποιο σκεύασμα έχει συμβουλευθεί κάποιον γιατρό ή διαιτολόγο.