Με τον φόβο ενός –μικρού ή μεγάλου- μποϊκοτάζ ζει ο παγκόσμιος αθλητισμός και ιδιαίτερα τα μέλη της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, ειδικά μετά τις τελευταίες δραματικές εξελίξεις με την απόφαση για συμμετοχή Ρώσων και Ουκρανών αθλητών σε διεθνείς διοργανώσεις ως ουδέτερων.
Το ολυμπιακό πνεύμα μπορεί να θεωρείται σύμβολο και της ειρήνης όμως διαχρονικά οι γεωπολιτικές συγκρούσεις έχουν αφήσει το… στίγμα τους στη διοργάνωση που κάτω από τους πέντε κύκλους ενώνει τους λαούς.
Η πρώτη κίνηση που έβαλε την πολιτική μέσα στον αθλητισμό, με μορφή διαμαρτυρίας, πραγματοποιήθηκε στη Μεσοολυμπιάδα της Αθήνας (1906). Από τότε, πολλές φορές, σε Ολυμπιακούς Αγώνες θα υπάρξουν διαμαρτυρίες με στόχο τη διεθνή προβολή ή στηλίτευση γεγονότων. Τα μεγαλύτερα μποϊκοτάζ που έχει καταγράψει η ολυμπιακή ιστορία είναι στις διοργανώσεις του 1980 και του 1984.
«Νονός» της λέξης μποϊκοτάζ θεωρείται ο Άγγλος κτηματομεσίτης Τσαρλς Μπόικοτ. Ο «εξοστρακισμός» του από Ιρλανδούς εθνικιστές από την τοπική κοινωνία είχε ως αποτέλεσμα να ξεσηκωθεί η κοινή γνώμη και το όνομα του κτηματομεσίτη να μείνει στην ιστορία ως ταυτόσημο της εμπορικής απομόνωσης, της άρνησης εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, της άρνησης συμμετοχής.
Το 1906 διεξήχθη στην Αθήνα η Μεσολυμπιάδα, μία διοργάνωση που, κατά πολλούς μελετητές, έδωσε πνοή στον… νεοσσό θεσμό των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η πρωτεύουσα της χώρας είχε σημαιοστολιστεί και μεταμορφώθηκε, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα της εποχής, σε μια «μικρά υφήλιο» με σημαίες και θυρεούς χωρών, με επιγραφές σε πολλές γλώσσες, ασφαλτοστρωμένους δρόμους, ηλεκτροκίνητο σιδηρόδρομο και τραμ.
Οι θεατές των αγώνων στίβου είδαν με έκπληξη τον Ιρλανδό Πίτερ Ο’ Κόνορ να ανεβαίνει στον ολυμπιακό ιστό με μία ιρλανδική σημαία. Ο νικητής του τριπλούν θέλησε με αυτόν τον τρόπο να δείξει ότι δεν ήταν Βρετανός αλλά Ιρλανδός.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η πανδημία γρίπης είχαν αφήσει το στίγμα τους και στη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αμβέρσας (1920). Χώρες που προκάλεσαν και ηττήθηκαν στον Πόλεμο, όπως Αυστρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Βουλγαρία, δεν προσκλήθηκαν στη διοργάνωση ενώ εκτός έμεινε και η Σοβιετική Ένωση που βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο (Κόκκινος και Λευκός Στρατός).
Με μποϊκοτάζ απειλήθηκαν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936. Η προσπάθεια της προπαγάνδας του Χίτλερ για τη διάδοση της θεωρίας του περί φυλετικής υπεροχής έφεραν τους διοργανωτές σε σύγκρουση με πολλές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες απείλησαν να μποϊκοτάρουν τους Αγώνες. Τελικά, πήραν μέρος στη διοργάνωση με τον Τζέσε Όουενς να μετατρέπεται σε σύμβολο. Το 1940 και το 1944 δεν διεξήχθησαν Ολυμπιακοί.
«Άρωμα» πολιτικής είχαν και οι Ολυμπιακοί του 1948. Η διοργάνωση συμβόλιζε το τέλος του καταστροφικού Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν οι πρώτοι Αγώνες που μεταδόθηκαν τηλεοπτικά. Οι Ιάπωνες και οι Γερμανοί δεν προσκλήθηκαν. Το 1952 συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς αθλητές από την ΕΣΣΔ και ο ανταγωνισμός για τα μετάλλια ήταν πολύ μεγάλος.
Το πρώτο επίσημο αθλητικό μποϊκοτάζ κατεγράφη το 1956. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αποφάσισε να συμπεριλάβει στις αγωνιζόμενες χώρες την Ταϊβάν και η Κίνα μποϊκόταρε τη διοργάνωση. Οι Ολλανδία, Ισπανία και Ελβετία δεν αγωνίστηκαν για να δείξουν την αντίθεσή τους στην εισβολή της ΕΣΣΔ στην Ουγγαρία. Αίγυπτος, Ιράκ, Καμπόζη και Λίβανος αντέδρασαν ως απάντηση στην κρίση στο Σουέζ.
Το θέμα της Ταϊβάν επισκίασε και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960 με τους αθλητές της χώρας να αγωνίζονται χωρίς όνομα και στολή. Από το 1964 και για, περίπου, δύο δεκαετίες η Νότια Αφρική, εξαιτίας του Απαρχάιντ, αποκλείστηκε από ολυμπιακές διοργανώσεις.
Το 1968, οι Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος θέλοντας να δείξουν τον αγώνα τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανέβηκαν στο βάθρο ξυπόλητοι, φόρεσαν μαύρα γάντια και ύψωσαν τη γροθιά τους στον αέρα. Το 1972 μέλη του κινήματος του Μαύρου Σεπτέμβρη εισήλθαν στο Ολυμπιακό Χωριό σκότωσαν έναν ισραηλινό αθλητή και έναν προπονητή και συνέλαβαν εννέα ομήρους.
Περισσότερες από είκοσι χώρες μποϊκοτάρισαν τους Αγώνες του 1976 επειδή η ΔΟΕ επέτρεψε στη Νέα Ζηλανδία να αγωνιστεί αλλά το μεγάλο μποϊκοτάζ που έγραψε η ιστορία ήταν το 1980 όταν περισσότερες από εξήντα χώρες αντέδρασαν για την εισβολή της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν και αποφάσισαν να μην αγωνιστούν στη Μόσχα. Σε… ανταπόδοση η ΕΣΣΔ και οι σύμμαχοί της, με εξαίρεση τη Ρουμανία, δεν αγωνίστηκαν στο Λος Άντζελες.
Η επιλογή της Σεούλ για διοργανώτρια χώρα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988 δυσαρέστησε τη Β. Κορέα που απείχε από τη διοργάνωση και η Κούβα με τη Νικαράγουα δεν έστειλαν αθλητές στη Ν. Κορέα για να δείξουν τη συμπαράστασή τους.
Και οι επόμενες ολυμπιακές διοργανώσεις, είτε θερινών, είτε χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρξαν πεδίο για την προβολή παραβιάσεων σε ανθρώπινα δικαιώματα κλπ. Ο νυν πρόεδρος της ΔΟΕ Τόμας Μπαχ έχει βιώσει στην αθλητική του καριέρα τι εστί για έναν αθλητή το μποϊκοτάζ όταν ως ξιφομάχος της Δ. Γερμανίας δεν μπόρεσε να αγωνιστή στη Μόσχα.
Ίσως, γι΄ αυτόν τον λόγο, δεν θέλει να αποκλείσει αθλητές της Ρωσίας και της Λευκορωσίας από τους Ολυμπιακούς του Παρισιού. Η ιστορία όμως δείχνει ότι, παρά τις αντιδράσεις, η Ολυμπιακή Ιδέα παραμένει ζωντανή.
Πηγές: www.cfr.org, www.olympics.com
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr