Περίπου πέντε δεκαετίες πριν, στα τέλη του ’70, το ελληνικό ποδόσφαιρο έμοιαζε έτοιμο να κάνει το μεγαλύτερο βήμα στην ιστορία του. Η εποχή του ρομαντισμού θα έπαιρνε σιγά σιγά τέλος και το χρώμα του χρήματος θα αντικαθιστούσε αυτό της φανέλας. Το 1979 όλα ήταν έτοιμα. Οι ομάδες μετατράπηκαν σε Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες (ΠΑΕ), ιδρύθηκε η Ενωση Ποδοσφαιρικών Ανωνύμων Εταιρειών (ΕΠΑΕ), ενώ δύο χρόνια πριν είχε συσταθεί και το συνδικαλιστικό όργανο των παικτών, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών (ΠΣΑΠ). Ολα αυτά σε συνδυασμό με την πρόκριση της Εθνικής για πρώτη φορά σε τελικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος (Ιταλία, 1980) έφτιαχναν μια σχεδόν ιδανική εικόνα για το ελληνικό ποδόσφαιρο.
Οντως, εκείνο το πρώτο επαγγελματικό πρωτάθλημα των 18 ομάδων τα είχε όλα. Πρώτα από όλα είχε γεωγραφική ισορροπία με έξι συλλόγους από Αθήνα – Πειραιά (ΑΕΚ, ΠΑΟ, Απόλλων, Πανιώνιος, Ολυμπιακός, Εθνικός), τρεις από Θεσσαλονίκη (ΠΑΟΚ, Αρης, Ηρακλής), τρεις από την υπόλοιπη Μακεδονία (Καστοριά, Δόξα Δράμας, Καβάλα), μία από Κρήτη (ΟΦΗ), μία από Δωδεκάνησα (Ρόδος), δύο από Πελοπόννησο (Κόρινθος, Παναχαϊκή), μία από Ηπειρο (ΠΑΣ Γιάννινα) και μία από Θεσσαλία (Λάρισα). Το πρωτάθλημα κρίθηκε σε αγώνα μπαράζ στον Βόλο ανάμεσα στον Ολυμπιακό και στον Αρη, ενώ για πρώτη φορά υποβιβάστηκε ο Ηρακλής ο οποίος κρίθηκε ένοχος δωροδοκίας σε αγώνα κυπέλλου με τον ΠΑΟΚ. Ακόμη και στο Κύπελλο έσπασε η ρουτίνα, με την εκπληκτική Καστοριά να κατακτά το τρόπαιο, επικρατώντας του Ηρακλή με 5-2 στη Νέα Φιλαδέλφεια.
Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα για το ελληνικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο, το οποίο φέτος θα διανύσει την 39η σεζόν του. Στις προηγούμενες 38 έλαβαν μέρος 51 ομάδες, από 28 πόλεις της Ελλάδας. Φέτος, θα υπάρξει και μία νέα είσοδος στη Σούπερ Λίγκα, με τη Λαμία να κάνει την παρθενική της συμμετοχή στα μεγάλα σαλόνια και να γίνεται η 52η ομάδα της Α΄ επαγγελματικής κατηγορίας και η πρωτεύουσα της Φθιώτιδας η 27η επαρχιακή πόλη που θα έχει εκπρόσωπο σε αυτήν. Η Λαμία, αν καταφέρει να παραμείνει στη Σούπερ Λίγκα, θα αποφύγει το αρνητικό ρεκόρ του Θρασύβουλου, του Μακεδονικού και της Νάουσας, οι οποίοι εμφανίστηκαν μία φορά στην Α΄ Εθνική και έκτοτε… εξαφανίστηκαν από τον ποδοσφαιρικό χάρτη.
Και στο φετινό πρωτάθλημα, η επαρχία δείχνει να κρατάει το έδαφος που κατέκτησε τα προηγούμενα χρόνια. Η απουσία των Αρη και Ηρακλή αποδυναμώνουν αισθητά τη Θεσσαλονίκη, η οποία μένει με μοναδικό εκπρόσωπο τον ΠΑΟΚ, ενώ η Αθήνα «κέρδισε» ξανά τον Απόλλωνα Σμύρνης. Κέρκυρα και Πλατανιάς κρατούν ψηλά τη σημαία της νησιωτικής Ελλάδας, η Λάρισα έχει τα σκήπτρα στον Κάμπο, η Ξάνθη αποτελεί την πιο σταθερή επαρχιακή ομάδα, ο Αστέρας Τρίπολης και ο ΠΑΣ Γιάννινα συνεχίζουν τη δυναμική τους παρουσία, ο Παναιτωλικός στρογγυλοκάθεται στα μεγάλα σαλόνια, ενώ όσο για τον Λεβαδειακό, αρνείται να υποβιβαστεί με κάθε τρόπο.
Το ανεπανάληπτο επίτευγμα της πρωταθλήτριας Λάρισας
Μέσα σε αυτή τη σχεδόν 40χρονη πορεία του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στην Ελλάδα υπάρχουν στιγμές που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στον χρόνο. Στιγμές που σημάδεψαν την ιστορία των μεγάλων συλλόγων και ως επέκταση ολόκληρου του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει την Πρωτομαγιά του 1988, όταν η Λάρισα έγινε η πρώτη επαρχιακή ομάδα –και μοναδική μέχρι σήμερα– που κατακτά το πρωτάθλημα Ελλάδος; Ηταν μια στιγμή που ο Ελληνας φίλαθλος, ανεξαρτήτως οπαδικής προτίμησης, την έζησε, τη χάρηκε και τη συζητάει ακόμα.
Ηταν η εξαίρεση στον κανόνα και ως ανεπανάληπτο επίτευγμα αντιμετωπίζεται σχεδόν 30 χρόνια μετά. Αλλωστε, καμία άλλη επαρχιακή ομάδα δεν απέκτησε καν το δικαίωμα τέσσερις δεκαετίες τώρα έστω να… ονειρευτεί την κατάκτηση ενός τίτλου. Ισως η ομάδα που να έφθασε πιο κοντά από όλες να ήταν ο ΟΦΗ σε εκείνο το τόσο παράξενο πρωτάθλημα του 1988 όταν είχε τερματίσει 4ος με έξι βαθμούς διαφορά (σε σύστημα 2-1-0) από τη Λάρισα.
Ο τίτλος του πρωταθλητή δεν είναι βέβαια υπόθεση Αθήνας – Θεσσαλονίκης. Είναι μόνο της Αθήνας, αφού από τους 38 τίτλους μόνο ένας έχει ανέβει στη Μακεδονία, από τον ΠΑΟΚ το 1985! Και άλλη μία φορά, τον άγγιξε ο Αρης μόλις στο πρώτο επαγγελματικό πρωτάθλημα, το 1979-80 αλλά ηττήθηκε στο μπαράζ του Βόλου από τον Ολυμπιακό. Αν συνυπολογιστούν και οι προηγούμενες διοργανώσεις από το 1959 ή ακόμη και από το 1927, τότε η πλάστιγγα γέρνει ακόμη περισσότερο υπέρ της Αθήνας. Από τα «γεννοφάσκια» του το ελληνικό ποδόσφαιρο έχει γνωρίσει μόλις έξι φορές σε σύνολο 81 διοργανώσεων, πρωταθλητή εκτός Αθήνας – Πειραιά, με τις τρεις να είναι σε απόλυτα ερασιτεχνικό επίπεδο.
Αυτό το μονοπώλιο αποτελεί ενδεχομένως και έναν από τους κύριους λόγους που το ελληνικό πρωτάθλημα συγκαταλέγεται στα Β΄ διαλογής. Για παράδειγμα, στα 25 χρόνια της Πρέμιερ Λιγκ μόλις οκτώ τίτλοι έχουν καταλήξει στο Λονδίνο, ενώ στα 128 χρόνια του αγγλικού ποδοσφαίρου αντιστοιχούν όλοι κι όλοι 21 στην πρωτεύουσα της Βρετανίας. Επειδή, όμως, η Αγγλία μάς πέφτει… μακριά από κάθε άποψη, υπάρχει και το παράδειγμα της Βουλγαρίας που από τους 68 τίτλους, οι 13 βρέθηκαν εκτός πρωτεύουσας, μακριά από τα χέρια των πανίσχυρων ΤΣΣΚΑ, Λέφσκι, Λοκομοτίβ και Σλάβια Σόφιας. 20 πρωταθλήματα σε σύνολο 77 μετρούν και οι ομάδες εκτός των Τιράνων στην Αλβανία.
Οταν το «αδιανόητο» έγινε πραγματικότητα
Το κλαμπ των πρωταθλητών ήταν, είναι και ενδεχομένως θα παραμείνει κλειστό –αν όχι κλειδαμπαρωμένο–, αλλά η πόρτα της εξόδου από την κορυφαία κατηγορία τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει διάπλατα. Ομάδες όπως ο Ολυμπιακός, ο Παναθηναϊκός, η ΑΕΚ, ο ΠΑΟΚ, ο Αρης, ο Ηρακλής, θεωρούνταν αδιαμφισβήτητες σταθερές για το ελληνικό ποδόσφαιρο, αφού η παρουσία τους στα μεγάλα σαλόνια ήταν κάτι παραπάνω από δεδομένη.
Οχι όμως πια, αφού από τους έξι μεγάλους, οι τρεις (ΑΕΚ, Αρης, Ηρακλής) έχουν γευτεί το πικρό ποτήρι του υποβιβασμού, ενώ οι δύο της Θεσσαλονίκης θα απουσιάσουν και από το ερχόμενο πρωτάθλημα.
Το πρώτο σοκ ήρθε από τον Αρη το 1997 και πρόκειται για μία από τις πιο αλλόκοτες στιγμές του ελληνικού ποδοσφαίρου. Στις 26 Ιανουαρίου 1997 η αποστολή του Αρη καταφθάνει στον Βύρωνα για να αγωνιστεί με τον Αθηναϊκό. Η ομάδα κατεβαίνει από το πούλμαν, μπαίνει στα αποδυτήρια και ετοιμάζεται για έναν ακόμη «τελικό». Ως διά μαγείας όμως τα δελτία των ποδοσφαιριστών έχουν ξεχαστεί στο πούλμαν το οποίο έχει αναχωρήσει για άλλες… πολιτείες! Ο διαιτητής Μπίκας δίνει ένα περιθώριο για να λάβει τα απαιτούμενα δελτία των παικτών, η αστυνομία κινητοποιείται να εντοπίσει το «χαμένο» πούλμαν, αλλά όταν αυτό παρκάρει ξανά στον Βύρωνα, το φύλλο αγώνα έχει κλείσει με μηδενισμό του Αρη και -3 βαθμούς. Ο Αρης υποβιβάζεται για πρώτη φορά στην ιστορία του, ενώ ακολουθούν άλλες δύο πτώσεις το 2005 και το 2014.
Τον τρίτο του υποβιβασμό βιώνει φέτος και ο Ηρακλής, ο οποίος και τις τρεις φορές τιμωρήθηκε για εξωαγωνιστικά παραστρατήματα. Πρώτα, το 1980 για δωροδοκία, το 2011 για πλαστή ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα, και φέτος, για εκπρόθεσμη εξόφληση χρεών προς ποδοσφαιριστή του, με αποτέλεσμα να τιμωρηθεί με αφαίρεση βαθμών, που του κόστισε την κατηγορία.
Το «αδιανόητο» για το μέγεθός της γνώρισε και η ΑΕΚ το 2013. Ο «Δικέφαλος Αετός» δεν άντεξε την κούρσα της παραμονής και βούτηξε με κομμένα τα φτερά στον γκρεμό του υποβιβασμού. Μια ομάδα παρατημένη στο έλεός της έμεινε με λίγα πιτσιρίκια να προσπαθούν να βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Στις 14 Απριλίου, κόντρα στον Πανθρακικό, ήρθε το πρώτο και ισχυρότερο… δάγκωμα όταν οπαδοί της εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο μετά το γκολ της ομάδας από την Κομοτηνή, με αποτέλεσμα την αφαίρεση τριών βαθμών. Στις 21 Απριλίου ήρθε το τελειωτικό χτύπημα από τον Ατρόμητο μετά την ήττα με 1-0 στο Περιστέρι.