Οταν σήμερα συναντηθούν οι ηγέτες της Βόρειας και Νότιας Κορέας, θα είναι μόλις η τρίτη ανάλογη σύνοδος μετά τη λήξη του πολέμου στη χερσόνησο. Τέτοιες ελπιδοφόρες στιγμές είναι σπάνιες στον, όλο και περισσότερο πολωμένο, κόσμο μας. Πράγματι, μόλις πριν από λίγους μήνες οι πολιτικές εντάσεις κλιμακώνονταν με γρήγορο ρυθμό, κι ακόμα κι η στρατιωτική σύγκρουση στην κορεατική χερσόνησο φαινόταν πιθανή. Ηταν αυτή η δραματική κατάσταση κρίσης με εκτοξεύσεις πυραύλων, πυρηνικές δοκιμές και πολεμική ρητορική που αντιμετώπισαν ο κόσμος κι οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες της Πιόνγκτσανγκ 2018, το φθινόπωρο του 2017. Για να αποσαφηνιστεί η εκτόνωση αυτών των εντάσεων, είναι σκόπιμο να εξεταστεί ο ρόλος των Ολυμπιακών Αγώνων σε αυτή τη θετική εξέλιξη.
Οι διεθνείς σχέσεις θεωρείται συχνά ότι αποτελούν ωμή ρεαλπολιτίκ. Συνεπώς, μπορεί να εξέπληξε μερικούς πως η δύναμη του αθλητισμού ήταν εκείνη που άνοιξε τον δρόμο ώστε Βόρεια και Νότια Κορέα να αναλογίζονται τον διάλογο κι όχι την αντιπαράθεση.
Η ιστορική στιγμή των Χειμερινών Ολυμπιακών της Πιόνγκτσανγκ 2018 ήταν όταν οι αθλητές από τη Βόρεια και τη Νότια Κορέα παρέλασαν μαζί ως μία ομάδα στην τελετή έναρξης, κάτω από μια σημαία, της ενοποιημένης Κορέας. Αυτό ήταν αποτέλεσμα μακράς διαδικασίας διαπραγματεύσεων που ξεκίνησε το 2014 η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, αρχίζοντας με πρόγραμμα υποστήριξης Βορειοκορεατών αθλητών ώστε να έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην Πιόνγκτσανγκ.
Ωστόσο, οι πολιτικές εντάσεις στη χερσόνησο κλιμακώθηκαν σημαντικά κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2017, θέτοντας υπό αμφισβήτηση το αν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί στην Κορέα. Ως εκ τούτου, η ΔΟΕ εντατικοποίησε τις διπλωματικές της προσπάθειες με όλους, διατηρώντας πάντα αυστηρή πολιτική ουδετερότητα.
Σημαντικό τμήμα των προσπαθειών της ΔΟΕ επικεντρώθηκε στο ψήφισμα ολυμπιακής εκεχειρίας από τον ΟΗΕ. Πρόκειται για παράδοση 3.000 ετών που αναβίωσαν η ΔΟΕ και ο ΟΗΕ, και καλεί σε παύση των εχθροπραξιών στον κόσμο κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Δεδομένης της κρίσης στην κορεατική χερσόνησο, η ΔΟΕ, μαζί με την κυβέρνηση της Νότιας Κορέας, ενσωμάτωσε ειδική ενότητα στο ψήφισμα για την ασφαλή μετάβαση όλων των συμμετεχόντων στους Αγώνες. Κατόπιν όλων αυτών των κοινών προσπαθειών, το ψήφισμα υποστηρίχθηκε από αριθμό-ρεκόρ κρατών-μελών του ΟΗΕ και εγκρίθηκε με συναίνεση από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Νοέμβριο του 2017.
Παράλληλα, όλες οι πλευρές γνώριζαν ότι μπορούσαν να βασιστούν στο ότι η ΔΟΕ θα διατηρήσει ανοιχτή την πόρτα για συμμετοχή των Βορειοκορεατών αθλητών στην Πιόνγκτσανγκ. Αυτό το καταφέραμε με την παράταση προθεσμιών, εξασφαλίζοντάς τους ειδικές προσκλήσεις και συνεχίζοντας το πρόγραμμα υποστήριξης των αθλητών. Η ΔΟΕ ικανοποιήθηκε πολύ βλέποντας και τις δύο κυβερνήσεις της Κορέας να διαβαίνουν αυτή την πόρτα, μετά την ομιλία του ηγέτη της Βόρειας Κορέας για τη νέα χρονιά.
Αμέσως μετά, η ΔΟΕ έθεσε σε εφαρμογή την «Ολυμπιακή Διακήρυξη της κορεατικής χερσονήσου» σε συνάντηση στις 20 Ιανουαρίου, με τις δύο κυβερνήσεις και τις δύο εθνικές ολυμπιακές επιτροπές. Με τη διακήρυξη αυτή, η ΔΟΕ έκανε εφικτή όχι μόνο τη συμμετοχή των Βορειοκορεατών αθλητών στην Πιόνγκτσανγκ, αλλά και τη μεικτή παρέλαση κάτω από μία σημαία στην τελετή έναρξης, όπως και τον σχηματισμό κοινής γυναικείας ομάδας χόκεϊ επί πάγου.
Οι κυνικοί μπορεί να στηλιτεύουν τις αποφάσεις αυτές ως αφελείς. Αν μια τέτοιου είδους αφέλεια μπορεί τώρα να οδηγήσει σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις σήμερα, μετά χαράς να χαρακτηριστώ αφελής. Αλλοι επικριτές μπορεί να πουν ότι ήταν απλώς πολιτική προπαγάνδα. Σε αυτούς λέω, αν αυτές οι ολυμπιακές αποφάσεις συνεισφέρουν σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, τότε τις επικροτώ ακόμα περισσότερο. Οταν ο Πιερ ντε Κουμπερτέν αναβίωνε τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες πριν από 120 χρόνια, η ιδέα του, ότι ο αθλητισμός θα μπορούσε να ενώσει όλους τους ανθρώπους σε ειρηνικό ανταγωνισμό, φαινόταν εξίσου αφελής ιδέα από αρκετούς, σε μια εποχή εθνικισμού. Αν, όμως, οι Ολυμπιακοί Αγώνες εξακολουθούν να φέρνουν κοντά αντιπάλους κι εχθρούς το 2018, φαίνεται ότι, πάνω από έναν αιώνα αργότερα, αυτή η αφελής ιδέα εξακολουθεί να έχει την ίδια επιβλητική επίδραση σήμερα.
Εχοντας πρόσφατα γνωρίσει και τους δύο ηγέτες από τη Βόρεια και τη Νότια Κορέα, έχω λόγους συγκρατημένης αισιοδοξίας για τις σημερινές συζητήσεις. Στη συνάντησή μου με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας, μου είπε: «Οι άλλοτε παγωμένες σχέσεις Βορρά-Νότου καλωσόρισαν μια περίοδο αναθέρμανσης σχέσεων με τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως ώθηση κι αποδόθηκε εξ ολοκλήρου στις προσπάθειες της ΔΟΕ που πρόσφερε μια ευκαιρία και χάραξε τον δρόμο γι’ αυτό». Επιβεβαίωσε, επίσης, τη δέσμευση της Βόρειας Κορέας για συμμετοχή στους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες που θα διοργανωθούν. Από την πλευρά του, ο ηγέτης της Νότιας Κορέας ανέκαθεν υποστήριζε τη συμμετοχή της Βόρειας Κορέας στην Πιόνγκτσανγκ διότι είδε τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς ως ευκαιρία να παύσει ο φαύλος κύκλος της αντιπαράθεσης και να εκμεταλλευθεί τη δυναμική προς όφελος της ειρήνης.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες άνοιξαν την πόρτα. Οι πολιτικοί έκαναν τα πρώτα βήματα να τη διαβούν. Περνώντας το κατώφλι, ετοιμάζονται τώρα να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι και να μιλήσουν για ειρήνη, με την κοινή επιτυχημένη ολυμπιακή εμπειρία στην Πιόνγκτσανγκ. Μετά τις συναντήσεις μου και με τους δύο ηγέτες, είμαι πεπεισμένος ότι είναι αποφασισμένοι να κτίσουν πάνω σε αυτήν την ολυμπιακή δυναμική.
* Ο Τόμας Μπαχ είναι ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.