Ενας γείτονας προβληματικός αλλά αναγκαίος

Ενας γείτονας προβληματικός αλλά αναγκαίος

3' 11" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Stephen Kinzer Crescent and Star: Turkey Between Two Worlds εκδ. Farrar, Straus and Giroux,σελ.252 Για τη Δυτική Ευρώπη, η Τουρκία είναι συχνά ένας ενοχλητικός γείτονας: ένας γείτονας που ψήνει φαγητά με δυνατές μυρωδιές, προσεύχεται πολύ νωρίς και πολύ μεγαλόφωνα και ανατρέφει τα παιδιά του πολύ αυταρχικά. Και όπως πολλές ενοχλήσεις, κι αυτή εδώ συνοδεύεται από αίσθημα φόβου. «Οι Τούρκοι», είχε πει ο Μαρτίνος Λούθηρος στα 1520, «είναι ο λαός της οργής του Θεού». Και το στίγμα αυτό εξακολουθεί να υπάρχει.
Το πρόβλημα με τους γείτονες είναι ότι βρίσκονται εκεί, δίπλα μας. Οχι ότι η Δύση θα ήθελε να χάσει αυτόν τον συγκεκριμένο γείτονα, ο οποίος προσφέρει έναν αερόσακο ανάμεσα στην Ευρώπη και άλλα πιθανώς πιο επιθετικά έθνη στην μεγαλύτερη έκταση γης του κόσμου που οι Ευρωπαίοι αυθαίρετα αποφάσισαν ότι πρέπει να αποκαλείται Ασία. Η «φιλογείτων» επιλογή -το να μάθουμε να ζούμε μαζί- ξεκινά με την κατανόηση και το βιβλίο αυτό, κριτική αλλά και καλοπροαίρετη ματιά στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας, ρίχνει αρκετό φως στην περίπλοκη συμπεριφορά αυτού του στρατηγικά σημαντικού συμμάχου της Δύσης.
Το σκοτεινό υπογάστριο
Ο Στίβεν Κίνζερ φωτίζει καλά το σκοτεινό υπογάστριο του τουρκικού κράτους, ξεκινώντας με τη σφαγή των Αρμενίων το 1915 και καταλήγοντας στον κουρδικό πόλεμο της τελευταίας δεκαετίας, την ενδημική βαναυσότητα της αστυνομίας και τις αντι-ισλαμικές προκαταλήψεις του κεμαλικού και στρατιωτικού κατεστημένου. Ο μέσος Τούρκος γνωρίζει ακόμη λιγότερα για τον τρόπο που μεταχειρίστηκε στο παρελθόν η χώρα του τους Αρμενίους, π.χ., απ’ όσα γνωρίζει ο μέσος Αγγλος για τα πεπραγμένα της χώρας του στην Ιρλανδία. Ο Στίβεν Κίνζερ σωστά υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να αντιμετωπίσει την ίδια την ιστορία της, με όλες τις φρικαλεότητές της, προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπίσει την συχνά «αφ’ υψηλού» στάση των συμμάχων και γειτόνων της.
Ο Στίβεν Κίνζερ ήταν ανταποκριτής των New York Times στην Τουρκία για τέσσερα χρόνια, μεταξύ 1996 και 2000, και όπως πολλοί άνθρωποι που πέφτουν πάνω σε γοργές και συναρπαστικές εξελίξεις, υπέπεσε στον πειρασμό να πιστέψει ότι όσα συνέβησαν το σύντομο αυτό χρονικό διάστημα συνιστούν μια σημαντική καμπή. Υπογραμμίζει υπερβολικά τη φιλία που σφυρηλατήθηκε μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων με τους σεισμούς στη Νικομήδεια και στην Αθήνα το 1999, όταν οι φιλύποπτοι γείτονες δυτικά και ανατολικά του Αιγαίου έστειλαν ομάδες διάσωσης για να βοηθήσουν τους πληγέντες της άλλης πλευράς. Το μόνο ασυνήθιστο σ’ αυτές τις πράξεις καλοσύνης ήταν ότι ευνοούσαν τους στόχους του Γεωργίου Παπανδρέου και του Ισμαήλ Τζεμ, των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας οι οποίοι προσπάθησαν να τις αξιοποιήσουν. Εν τω μεταξύ, οι Ελληνες και οι Τούρκοι θα εξακολουθήσουν να βιώνουν μια περίπλοκη γειτονία.
Ο Στίβεν Κίνζερ δίνει επίσης υπερβολική σημασία στη σύλληψη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, του ηγέτη του κουρδικού αντάρτικου κινήματος ΡΚΚ, ενός ανθρώπου για τον οποίο ο συγγραφέας δεν έχει πολλά καλά λόγια να πει, παρά τη συμπάθειά του για το κουρδικό ζήτημα. Για το βίντεο της δραματικής σύλληψης του Οτσαλάν στο Ναϊρόμπι γράφει: «Ενας άνδρας ο οποίος μπορούσε να διατάζει εκτελέσεις μεταξύ των γευμάτων του χωρίς να χαλάει καθόλου η χώνεψή του, κλαψούριζε σαν μωρό παιδί».
Στη δίκη του, ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν παρουσίασε την πιο απίστευτη «στροφή 180 μοιρών. των τελευταίων χρόνων. «Θέλω να αφιερώσω τη ζωή μου στην προσέγγιση Τούρκων και Κούρδων», δήλωσε. Και ο Στίβεν Κίνζερ το βλέπει αυτό ως σημείο καμπής στη μακρόχρονη και αιματηρή διαμάχη ανάμεσα στις δύο εθνότητες. Ομως η διαμάχη αυτή είναι ένα μόνο σύμπτωμα μιας πολύ βαθύτερης αρρώστιας της σύγχρονης Τουρκίας, που θα χρειαστεί πολύ περισσότερα από τη μεταστροφή του Οτσαλάν για να θεραπευθεί. Η αρρώστια αυτή είναι η αδυναμία του τουρκικού κράτους να ανεχθεί και να απορροφήσει τη διαφωνία. Ο Κεμάλ Ατατούρκ (που περιγράφεται από τον Στίβεν Κίνζερ ως ο μεγαλύτερος πρωτο-Ευρωπαίος της τουρκικής ιστορίας) σφράγισε τόσο καλά το νέο κοσμικό κράτος του, που κινδυνεύει έκτοτε συνεχώς να πάθει ασφυξία. Η τουρκική δημοκρατία οφείλει να κατανοήσει ότι η ανάσα φρέσκου αέρα που αντιπροσωπεύει στην περιοχή περιέχει θανάσιμους ιούς, που πρέπει να καταπολεμηθούν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή