Ο Τζον Χόπκινς είναι μια μυθική μορφή της δεκαετίας του ’60 και του ’70. Ηταν τότε που, νεαρός, ζούσε τον πνευματικό απόηχο των μπίτνικς και τον γοητευτικό βόμβο των καλλιτεχνικών αποικιών που είχαν «ιδρύσει» Αμερικανοί και Ευρωπαίοι συγγραφείς και ζωγράφοι σε διάφορα μέρη της υφηλίου, κυρίως όμως στο Μαρόκο. Αυτή η βαθιά εμπειρία, εν πολλοίς τυχοδιωκτική και περιπετειώδης, αποτέλεσε βίωμα γόνιμο και ανεξίτηλο για τον συγγραφέα Τζον Χόπκινς. Σήμερα, ακμαίος και δραστήριος, όπως πάντα, ζει στην πράσινη γαλήνη του Οξφορντσάιρ στην Αγγλία, έχοντας πίσω του -αλλά πάντα «εντός»- τη σιγαλιά της ερήμου, που αγάπησε, τη βοή της Ταγγέρης, τα υψίπεδα του Περού, τη σκιά του Πολ Μπόουλς και των άλλων που συνέθεταν την κοσμοπολίτικη πνευματικότητα του κοντινού χθες στα βορειοαφρικανικά παράλια.
Πρόσφατα εκδόθηκε και στα ελληνικά το νέο του μυθιστόρημα «All Ι Wanted Was Company» που στη γλώσσα μας βαφτίστηκε «Δικά σου βήματα στην άμμο» (μτφ. K. Γεωργαλίδη, εκδ. Εμπειρία). Ενας νέος Αμερικανός (όπως θα ήταν ο ίδιος ο Τζον Χόπκινς) πριν από 40 χρόνια, φθάνει στην Ταγγέρη με μία μεγαλύτερη γυναίκα. Ζει την απόδραση, τον θάνατο, τον έρωτα, τη φιλία, τη μοναξιά. Ο Χόπκινς δίνει μια συμπυκνωμένη μικρογραφία της πανσπερμίας της Ταγγέρης, όπως την ανέδειξε βιωματικά στα «Ημερολόγιά» του («The Tangier Diaries 1962-1979», Arcadia Books, London, 1998). Τον εντοπίσαμε στην Αγγλία και είχαμε μαζί του μία τηλεφωνική συνδιάλεξη:
– Ο Νόρμαν, ο κεντρικός ήρωας στο βιβλίο σας, θυμίζει εκείνους τους νέους της λογοτεχνίας που δραπετεύουν στην Ανατολή. Τι είναι αυτό που αναζητεί;
– Ξεκίνησε από κάτι πολύ απλό. Πήγε στο Μαρόκο για να βρει ένα ήσυχο μέρος και να αφήσει πίσω του τις μεγάλες πόλεις. Δεν συνάντησε την «Ανατολή» αλλά την έρημο. Δεν δραπέτευσε προς αναζήτηση καμιάς αλήθειας. Οταν όμως έφθασε στην έρημο ανακάλυψε ένα είδος πνευματικής αναβάπτισης, όπως και εγώ πριν από πολλά χρόνια. Αυτό που ανακαλύπτει δεν έχει να κάνει με τη φιλοσοφία της Ανατολής αλλά με μια γεωγραφική πραγματικότητα. Ξεκίνησε από μια απλή επιθυμία να βρει έναν ήσυχο τόπο και εξακολούθησε να έχει αυτές τις απλές ανάγκες.
– Ηταν παράλληλη και η δική σας εμπειρία στο Μαρόκο;
– Στη δεκαετία του ’60, η Ταγγέρη πρόσφερε έντονες συγκινήσεις. Ηταν γεμάτη από προσωπικότητες που ξεβράζονταν στις ακτές της από όλον τον κόσμο. Ο καθένας είχε τη δική του ιστορία να διηγηθεί και ο καθένας έφερε τη δική του εκκεντρικότητα. Κατά κάποιον τρόπο, η Ταγγέρη ήταν τα χρόνια εκείνα ένας ιδανικός τόπος για έναν εκκολαπτόμενο συγγραφέα. Ηταν μία αποικία συγγραφέων. Εκεί ήταν ο Πολ Μπόουλς και η γυναίκα του Τζέιν, ο Γουίλιαμ Μπάροουζ και ο Τενεσί Γουίλιαμς. Ηταν μια μικρή πόλη, τα βράδια συναντούσες τους πάντες στα κοκτέιλ πάρτι. Αν ήμουν στη Νέα Υόρκη, δεν θα είχα ποτέ συναντήσει αυτούς τους συγγραφείς. Με τον Πολ Μπόουλς είχα τη στενότερη σχέση. Με ενθάρρυνε και με βοήθησε να δημοσιεύσω το πρώτο μου διήγημα το 1965. Στην αρχή έδινα μαθήματα για να ζήσω, σταδιακά διοχέτευσα την ενέργειά μου στο γράψιμο. Σήμερα, η Ταγγέρη εξακολουθεί και είναι ένας χαρούμενος τόπος, αλλά όλες εκείνες οι προσωπικότητες έφυγαν ή πέθαναν. Εγώ παντρεύτηκα στο Μαρόκο αλλά αποφασίσαμε να φύγουμε για την Αγγλία, να είμαστε κοντά σε ένα εκδοτικό κέντρο όπως το Λονδίνο.
– Στο βιβλίο υπάρχει δύο φορές ο τύπος της σχέσης, στην οποία η γυναίκα είναι κατά πολλά χρόνια μεγαλύτερη του άντρα.
– Στην Ταγγέρη είχα γνωρίσει ένα ζευγάρι Αμερικανών. Εκείνος ήταν ένας ωραίος νέος, 25 ετών, χαμηλών τόνων, κι εκείνη μια δυναμική 50άρα. Ηταν εξαιρετικά εκκεντρικοί. Πήγαν στο Γιβραλτάρ παίρνοντας μαζί τους έναν σωφέρ για να τους οδηγήσει το σαραβαλάκι τους. Εκείνη πέθανε ξαφνικά κι εκείνος έμεινε μόνος. Τον έβλεπα στα μπαρ και η περίπτωσή του με κέντρισε. Επινόησα ένα μέλλον για εκείνο τον νεαρό κι έτσι γέννησα τον Νόρμαν, τον χαρακτήρα του βιβλίου. Χάρισα στον Νόρμαν το δικό μου άσθμα, που διαμόρφωσε τον χαρακτήρα και τις ανάγκες του, δίνοντάς του και μια ευάλωτη διάσταση. Τον τοποθέτησα στα πολύγλωσσα σταυροδρόμια της Ταγγέρης, που φέρουν ονόματα ζωγράφων και ποιητών, τον έβαλα στα καφέ με τους Μαροκινούς, τους Εβραίους και τους Ευρωπαίους…
– Η μις Τολεντάνο, Σεφαραδίτισσα Εβραία, από τους βασικούς χαρακτήρες, ζει σε μια ρομαντική, ρημαγμένη βίλα. Υπάρχει συμβολισμός εδώ;
– Κατάγεται από παλιά εβραϊκή οικογένεια. Οι Εβραίοι της Ταγγέρης κρατούσαν ακόμα τα κλειδιά των σπιτιών τους στη Γρανάδα, που εγκατέλειψαν το 1492. Εχτισαν επαύλεις στο Μαρόκο. Σε μία από αυτές «ζει» και η μις Τολεντάνο. Υπάρχει ένας υπαινιγμός νοσταλγίας όταν περιγράφω την αστική παρακμή. Τα αδέλφια της είναι ανάπηροι, το σπίτι ερείπιο. Η παροικία σβήνει. Ο κήπος είναι ζούγκλα. Κι εκείνη είναι πνευματικά περιπλανώμενη. Αυτά τα σπίτια υπάρχουν ακόμη. Γεροχτισμένα αρχοντικά. Οταν πήγα στην Υδρα και είδα τα καπετανέικα σπίτια της μου θύμισαν εκείνα τα σπίτια της Ταγγέρης.
– Τελικά, ο Νόρμαν είναι καταδικασμένος σε μοναξιά;
– Οσους αγάπησε τους έχασε. Εγκαταλείφθηκε, γι’ αυτό δραπετεύει στην έρημο. Διάλεξε εν τέλει τον πιο μοναχικό δρόμο, αλλά τελικά το μόνο που ήθελε ποτέ ήταν μια καλή συντροφιά και μια απλή ζωή.
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν, ωστόσο, δεκτές με επιφύλαξη και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. «Δεν χρειαζόμαστε μια συνάντηση απλά και μόνο για μια αναμνηστική φωτογραφία ή διακηρύξεις χωρίς αντίκρισμα», δήλωσε ο στενός συνεργάτης του Γιασέρ Αραφάτ και υπουργός της Παλαιστινιακής Αρχής Γιασέρ Αμπέντ Ράμπο, ο οποίος ζήτησε από τον Αμερικανό πρόεδρο «συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και μηχανισμούς για την εφαρμογή των αποφάσεων του ΟΗΕ». Από την πλευρά του, εκπρόσωπος του πρωθυπουργού του Ισραήλ Αριέλ Σαρόν δήλωσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα καταλάβουν ποτέ το Ισραήλ εξ απίνης παρουσιάζοντας ένα σχέδιο για την επίλυση της διένεξης».