Benjamin Prado Los nombres de Antigona (Τα ονόματα της Αντιγόνης) Εκδ. Aguilar, Μαδρίτη. Σελ. 400 Του Javier Rodrigues Marcos El Pais Στο διήγημα «Ο νέος και το γαρύφαλο» του Ισαάκ Ντίνεσεν (λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Κάρεν Μπλίξεν) ο Θεός λέει στον κεντρικό ήρωα, που είναι συγγραφέας: «Δεν θα σου φορτώσω περισσότερη θλίψη απ’ όση χρειάζεται για να γράψεις τα βιβλία σου». Διαβάζοντας τις βιογραφίες που αποτελούν το βιβλίο «Τα ονόματα της Αντιγόνης», γραμμένο από τον ποιητή Μπενχαμίν Πράδο, θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι πρωταγωνίστριες σμίλεψαν το αξιοθαύμαστο έργο τους πάνω στην πέτρα του μεγάλου πόνου.
Εκατό χρόνια ανατροπές
Αφηγούμενος τη ζωή πέντε γυναικών συγγραφέων -δύο Ρωσίδων (Αννα Αχμάτοβα, Μαρίνα Τσβετάγιεβα), μιας Ισπανίδας (Μαρία Τερέσα Λεόν), μιας Αμερικανίδας (Κάρσον Μακ Κάλερς) και μιας Δανής (Ισαάκ Ντίνεσεν)- οι οποίες γεννήθηκαν στα σύνορα του 19ου και του 20ού αιώνα, ο Μπενχαμίν Πράδο ανατρέχει στην ιστορία μιας ολόκληρης εκατονταετίας, που γνώρισε την αποικιοκρατία, τη σοβιετική επανάσταση και δύο παγκόσμιους πολέμους. Με φόντο την ιστορία αυτή βλέπουμε, π.χ., την Αννα Αχμάτοβα να περιμένει στην ουρά έξω από μια φυλακή για να διαπιστώσει αν ο γιος της είναι ζωντανός ή τη Μαρίνα Τσβετάγιεβα να αυτοκτονεί, αφού προηγουμένως ικέτευσε για να την προσλάβουν να πλένει πιάτα στο εστιατόριο των Σοβιετικών συγγραφέων τον αγώνα που έδωσε η Μαρία Τερέσα Λεόν για την ανεξαρτησία της, τον γάμο της με τον ποιητή Ραφαέλ Αλμπέρτι, την εξορία, την αρρώστια που τη σκότωσε την κακή υγεία να αποδεικνύεται καλή τύχη για την Κάρσον Μακ Κάλερς την απόγνωση και την κατάρρευση της Ντίνεσεν μετά τον θάνατο του ανθρώπου που αγάπησε.
Διασταυρώσεις
Τα «Ονόματα της Αντιγόνης» αποτελούν, επίσης, ένα δίκτυο συγκοινωνούντων δοχείων όπου διασταυρώνονται αυτές οι γυναίκες που έζησαν με «τρόμο, έλεος και αγάπη», για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Ντοστογιέφσκι, με τα οποία η Κάρσον Μακ Κάλερς ξεκινά να αφηγείται την πρώτη συνάντησή της με την αγαπημένη της Ανεμαρί Κλαράκ-Σβάρτσενμπαχ. Εδώ θα βρούμε τα ποιήματα της Αχμάτοβα μέσα στα τετράδια της Λεόν και τη συνάντηση της Μακ Κάλερς με την Ντίνεσεν στη Νέα Υόρκη το 1959. Ο Πράδο αφηγείται με πολλή αγάπη τους βίους αυτούς που τεντώνονται ανάμεσα στον ενθουσιασμό και την απελπισία. Με αγάπη και έλεος, αλλά χωρίς να ωραιοποιεί, π.χ., το πορτρέτο μιας ονειροπόλας, νευρωτικής και ιδιότροπης Τσβετάγιεβα, στην οποία ο ίδιος ο Πράδο έχει αφιερώσει ένα από τα πιο ωραία ποιήματά του.
Εκτός από τη Μαρία Τερέσα Λεόν, την οποία ο Πράδο γνώρισε προσωπικά, το βιογραφικό σχεδιάγραμμα της κάθε συγγραφέως βγαίνει μέσα από ένα πλούσιο σύνολο διαβασμάτων και από τη συνθετική ικανότητα του συγγραφέα. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ καλή εισαγωγή στον βίο και στο έργο πέντε λογοτεχνών που τα βιβλία τους -«Ρέκβιεμ», «Γήινα σημάδια», «Η καρδιά είναι ένας μοναχικός κυνηγός», «Μνήμη της μελαγχολίας», «Πέρα από την Αφρική» και τόσα άλλα- υπήρξαν γνήσια τέκνα της ανάγκης.
«Νοσταλγία της πατρίδας! Μετά από τόσον καιρό/μου είναι πια αδιάφορο που θα νιώσω μονάχη». Στίχοι σαν κι αυτούς της Μαρίνας Τσβετάγιεβα θα ήταν ένας καλός επίλογος για τη ζωή γυναικών που, όπως η τραγική Αντιγόνη, ο μόνος τρόπος για να τους πνίξουν τη φωνή ήταν να τις καταδιώξουν, να τις εξορίσουν και, μεταφορικά έστω, να τις θάψουν ζωντανές.
Αλλά σε αντιστάθμισμα με όλα αυτά, δεν φαίνεται να υπήρξε πολύς καπνός από την υποτιθέμενη αυτή φωτιά. Ο γάμος του Μοντγκόμερι υπήρξε ευτυχισμένος και αυτό ήταν πασίγνωστο. Παρά το ότι έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις σεξουαλικές συνήθειες των ανδρών του -για τις οποίες χρησιμοποιούσε τον όρο «οριζόντια αναψυχή»-, ο τόνος των ανακοινώσεών του πάνω στο θέμα αυτό, καθώς και σχετικά με την αποφυγή των αφροδισίων νοσημάτων, μοιάζει άνετος, με διάθεση να βοηθήσει και χωρίς καθόλου λαγνεία.