Πιερότοι του φεγγαριού στη Νέα Υόρκη

Πιερότοι του φεγγαριού στη Νέα Υόρκη

3' 34" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στα μέσα του 19ου αιώνα, την κορύφωση του ρομαντικού κινήματος, το φεγγάρι ήταν για συγγραφείς, φιλόσοφους, μουσικούς και ποιητές, σαν τον Γκαίτε, τον Νοβάλις και τον Σούμπερτ, το σύμβολο της γαλήνης και της λαχτάρας (όχι όμως και της γαλήνιας λαχτάρας). Μαζί με τον Σούμαν στη μουσική, ο πιο φεγγαρόπληκτος υπήρξε ο ζωγράφος Κάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ.

Σεληνοφώτιστες νυχτιές

Στην Ευρώπη, ο Φρίντριχ είναι ο Γερμανός ρομαντικός ζωγράφος par excellence. Οχι για την Αμερική. Στις ΗΠΑ η πρώτη έκδοση του Φρίντριχ έγινε μόλις πριν από 10 χρόνια κι έως ότου το Μουσείο Γκαίτε αγόρασε ένα έργο του το 1993 αντί τριών εκατομμυρίων διακοσίων χιλιάδων δολαρίων, μόνο ένας πίνακας του Φρίντριχ υπήρχε σε αμερικανικό μουσείο. Τώρα υπάρχουν τρεις. Η έκθεση, που πραγματοποιείται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης με τίτλο «Οι παρατηρητές του φεγγαριού» περιέχει και την πρώτη ελαιογραφία του Φρίντριχ, που απέκτησε το μουσείο. Τούτο, οι «Δυο άνδρες κοιτάζοντας το φεγγάρι» ίσως είναι, καθώς γράφει η Κλερ Χένρι στην «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» το αριστούργημα του Φρίντριχ. Χρονολογείται στο 1830 και συνδέεται με δυο άλλους φημισμένους πίνακες με θέμα το φεγγάρι, που υπάρχουν στην έκθεση ως δάνεια από την Δρέσδη και το Βερολίνο.

Στον Φρίντριχ βλέπει κανείς τοπιογραφίες ή θαλασσογραφίες βουτηγμένες στο φως της αυγής ή το λυκόφωτο του δειλινού, στην καπνιά και στην ομίχλη, γεννώντας ένα βαρύ αίσθημα μελαγχολίας και μυστηρίου. Φαίνεται σαν το φως της μέρας να μην του ήταν αρεστό, ειδικά το φως του ήλιου, το μισόφωτο όντας η προτίμησή του με τις ανεξιχνίαστες στιγμές. Αγαπούσε το σούρουπο με τα βαθυκόκκινα, βαθυμπλέ, ονειρικά λιλά χρώματα όταν το φεγγάρι βγαίνει ζωσμένο από ένα αχνό στεφάνι ψυχρού φωτός. Ενδυναμώνοντας την ονειροπόληση, συχνά τοποθετεί δύο μυστηριώδεις φιγούρες, ιδωμένες από την πλάτη, που αποθαυμάζουν την φασματική, μυστικιστική δύναμη της φύσης. Η φύση και κυρίως ο ουρανός, ήταν για τον Φρίντριχ, το αποτύπωμα του Θείου.

Ο άνθρωπος, όπως διαισθάνεται κανείς βλέποντας τα έργα του, ήταν μελαγχολικός και βαθιά θρήσκος. Οταν ήταν έφηβος ο αδελφός του τον έσωσε από την παγωμένη λίμνη, όπου χάθηκε όμως ο ίδιος. Τον χαμό του, ο Φρίντριχ δεν τον ξεπέρασε ποτέ. Παντρεύτηκε στα 44 χρόνια του, το 1818. Οι μόνες του αναψυχές ήταν μοναχικοί περίπατοι το δειλινό, στα περίχωρα της Δρέσδης ή στους ανεμόδαρτους αμμόλοφους του αγαπημένου του νησιού Ρούγκεν, στη Βαλτική Ακτή όπου είχε γεννηθεί. Μολονότι δεν ζωγράφιζε ποτέ εκ του φυσικού, έκανε ακριβή προσχέδια -σύννεφα, βράχια, φυτά, δέντρα, πλεούμενα, ερείπια- που τα ανακύκλωνε σε διάφορες συνθέσεις.

Για τους φεγγαρόλουστους πίνακες, υπάρχουν διιστάμενες απόψεις. Ποιοι είναι οι άνθρωποι που εικονίζονται; Το μήνυμα είναι θρησκευτικό, πολιτικό ή φιλοσοφικό; Είναι ρεαλιστική ή συμβολική απεικόνιση της φύσης; Οι απαντήσεις κλιμακώνονται από το χριστιανικό στο παγανιστικό και από το μυστικιστικό στο στοχαστικό. Δεδομένη της θρησκευτικής ιδιοσυγκρασίας του ζωγράφου το μήνυμα του έργου είναι μάλλον αλληγορικό. Σίγουρα, δεν είναι καθημερινές σκηνές, αλλά φορτισμένες με ένα ξεχωριστό αίσθημα. Τα περιστασιακά στοιχεία, ίσως να μην τους είναι ξένα. Ο φίλος του, Δανός Πέτερ Χγιορτ του διηγήθηκε μια ιστορία με το φεγγάρι τον Ιούνιο. Νιόπαντρος, έκανε με τη γυναίκα του ένα περίπατο το βράδυ, έξω από την Κοπεγχάγη και είδε μια έκλειψη της σελήνης. Ακούγοντας την ιστορία ο Φρίντριχ του υποσχέθηκε ότι με την επιστροφή τους στην πατρίδα τους, θα τους περίμενε ένας πίνακάς του. Δεν είναι σίγουρο, αν το ζευγάρι του πίνακα είναι ο φίλος του και η γυναίκα του, είναι όμως πιθανό. Στο τέλος της δεκαετίας του 1820, το ρομαντικό στυλ του Φρίντριχ ήταν εκτός μόδας και αντιμετώπισε προβλήματα οικονομικά και υγείας. Τον νοσήλευσε ο γιατρός της Δρέσδης Ρόζεμπεργκ που αμοίφθηκε αντί χρημάτων με αυτόν τον πίνακα. Εμεινε στην οικογένειά του επί 170 χρόνια, μέχρι που μπήκε στη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, αφού πουλήθηκε στου Κρίστι’ς, στο Λονδίνο, τον Οκτώβριο 1999, αντί 1 εκατομμυρίου δολαρίων.

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται χάρτες του φεγγαριού του 1800 μαζί με άλλα έργα του Φρίντριχ όπως το εντυπωσιακό «Μοναχικό δέντρο και φεγγαρόφωτο πάνω από τη θάλασσα», το «Φεγγαρόλουστο τοπίο» από τη συλλογή Μόργκαν, το «βραδινό τοπίο» από την Αγία Πετρούπολη και έργα με φεγγάρι, συγχρόνων του Φρίντριχ από τη Δρέσδη, του Κάρους, του Νταλ, του Γκίλε και του Αουγκουστ Χάινριχ.

Λυρικές εξορμήσεις

Το 1817 ο Χγιόρτ έγραψε στην τότε μνηστή του, ακόμα, Ολίβια για τον φίλο του τον ζωγράφο: «Τα έργα του Φρίντριχ, είναι στην πραγματικότητα λυρικά ποιήματα». Προεκτείνοντάς το, θα μπορούσε να πει κανείς ότι κάθε έκθεσή του, είναι μια λυρική νυχτερινή εξόρμηση.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή