Τα νέα Μουσεία της μετά-Μπιλμπάο εποχής

Τα νέα Μουσεία της μετά-Μπιλμπάο εποχής

3' 7" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οταν ο Ρεμ Κούλχαας, ο διάσημος Ολλανδός αρχιτέκτονας, ζήτησε από τους Ιταλούς υπευθύνους λεπτομέρειες για τον διαγωνισμό του νέου Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης στη Ρώμη, έλαβε την εξής απάντηση σε άψογα αγγλικά: «Κύριε Κούλχαας, χρειαζόμαστε ένα κτίριο που θα προσφέρει στη Ρώμη ό,τι και το Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο». Το «σύνδρομο Μπιλμπάο» έχει πάρει διαστάσεις ντόμινο. Ο διευθυντής των Γκούγκενχαιμ Τόμας Κρενς έχει στα συρτάρια του περισσότερες από τριάντα παρακλητικές επιστολές δημάρχων απ’ όλο τον κόσμο με τις οποίες του ζητούν να μεριμνήσει για να προωθηθεί άμεσα η κατασκευή ενός Γκούγκενχαϊμ στην πόλη τους.

Το τι συνέβη στο Μπιλμπάο είναι περίπου γνωστό. Αρκεί να ανοίξετε μία κυριακάτικη βρετανική εφημερίδα και να δείτε τις διαφημιστικές καταχωρίσεις για γουικέντ στη βάσκικη πόλη, διακοσμημένες με ευμεγέθεις φωτογραφίες του Μουσείου Γκούγκενχαϊμ. Μόνο την πρώτη χρονιά της λειτουργίας του, το νέο Μουσείο προσέλκυσε 1.4 εκατομμύρια επισκέπτες, τρεις φορές περισσότερους από την αρχική πρόβλεψη. Ο αριθμός αυτός μεταφράζεται σε 200 εκατ. δολάρια, ποσό που διοχετεύθηκε ατόφιο στην τοπική οικονομία, δηλαδή στα ξενοδοχεία, στα καταστήματα και στα εστιατόρια. Πόσοι από τους εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες θα πήγαιναν στο Μπιλμπάο, αν δεν υπήρχε το Μουσείο;

Αλλά η πολιτική των Γκούγκενχαϊμ είναι ακριβώς αυτή: ποντάρει σε πόλεις-αουτσάιντερ. Πηγαίνει σε αστικά κέντρα που δεν έχουν μεγάλη παράδοση σε μουσεία ή σε πολιτιστικούς οργανισμούς διεθνούς εμβέλειας. Το μουσείο λοιπόν δεν είναι μόνο ένα μουσείο αλλά κάτι πολύ ευρύτερο: μετασχηματίζεται σε μοχλό ανάπτυξης που εκτοξεύει ολόκληρη την πόλη. Για τον Τόμας Κρενς πέντε είναι τα «κλειδιά» ενός επιτυχημένου σύγχρονου Μουσείου: αρχιτεκτονική, μία σπουδαία μόνιμη συλλογή, σημαντικές περιοδικές εκθέσεις, δυνατότητα για κατανάλωση κι ένα καλό εστιατόριο. Κάτω από αυτό το πρίσμα διακαιολογείται η επιλογή του Λας Βέγκας.

Ποιος θα φανταζόταν στην πνευματική έρημο της Νεβάδα ένα Μουσείο του βεληνεκούς του Γκούγκενχαϊμ; Κι όμως, το νέο Γκούγκενχαϊμ εγκαινιάστηκε πριν από λίγες εβδομάδες στη Μέκκα των καζίνο.

Η Λάιζα Ντίνισον, υποδιευθύντρια του ιδρύματος, εξηγεί σε δημοσιογράφο της ισπανικής «Ελ Παΐς» την εκ της πρώτης όψεως παράδοξη πολιτική του ιδρύματος: «Το Λας Βέγκας είναι μία από τις πόλεις με τη μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Προσελκύει κάθε χρόνο 33 εκατομμύρια επισκέπτες. Γιατί να μην προσπαθήσουμε να φέρουμε κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους λίγο πιο κοντά στην τέχνη; Υπολογίζουμε ότι μόνο το 5% αν έρθει στο Μουσείο, θα είναι ένα αποτέλεσμα εκπληκτικό».

Ο Ρεμ Κούλχαας δεν κέρδισε τον διαγωνισμό για το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στη Ρώμη (το πρώτο βραβείο πήγε στην ιρακινής καταγωγής Ζάχα Χαντίντ η οποία συνήθως προτείνει ρηξικέλευθα σχέδια που εντυπωσιάζουν), αλλά ανέλαβε τη διαμόρφωση του ξενοδοχείου Venetian, μπαρόκ απομίμησης των βενετσιάνικων παλατιών.

Η λογική εγκατάστασης του Μουσείου σ’ ένα ξενοδοχείο του Λας Βέγκας συνδέεται με την περιρρέουσα κιτς αισθητική. Αλλά το Venetian δεν είναι ένα οποιοδήποτε ξενοδοχείο. Πρόκειται για ένα οργιώδες συγκρότημα 35 ορόφων με 3.036 λουξ δωμάτια και μία μικρογραφία της Βενετίας με ψευδεπίγραφα καναλιών…

Στον απόηχο του Μπιλμπάο, η παραγωγή νέων Μουσείων προκαλεί δέος. Η επίσης ισπανική Τενερίφη ανάθεσε στο δίδυμο της Τειτ Μόντερν, στους Ελβετούς Χέρτζογκ και Μερόν, να σχεδιάσει το τοπικό Μουσείο Τέχνης. Ο Φρανκ Γκέρι υπογράφει δύο καινούργια Μουσεία στο Μισισιπί και την Ουάσιγκτον (Corcoran Art Gallery), ενώ σε λίγους μήνες θα είναι έτοιμο και το νέο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Σινσινάτι, διά χειρός Ζάχα Χαντίντ.

Αλλά ο «πολιτιστικός τουρισμός» (cultural tourism) δεν είναι κάτι καινούργιο. Θυμηθείτε τις ηρωίδες της Ιντιθ Ουόρτον να επισκέπτονται στα τέλη του 19ου αιώνα τις αρχαιότητες της Ρώμης και της Ελλάδας με τους οδηγούς Baedekers ανά χείρας. Σήμερα, ασφαλώς, μιλάμε για πολύ διαφορετικά μεγέθη. Στον σύγχρονο κόσμο, το πρώτο Μουσείο που συγκέντρωσε αναπάντεχα μεγάλη προσοχή ήταν το Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης, όταν εγκαινιάστηκε το 1943 (σήμερα κατασκευάζεται στο Μανχάταν μία νέα πτέρυγα σε σχέδια του Φρανκ Γκέρι). Αντίστοιχα, η Ευρώπη έπρεπε να περιμένει έως το 1977 για να υποδεχτεί τα μουσεία νέας γενιάς: ο λόγος για το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή