Το μυστήριο της ανθρώπινης μνήμης

Το μυστήριο της ανθρώπινης μνήμης

2' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Douwe Draaisma – Metaphors of Memory: Α History
of Ideas About the Mind – (Μεταφορικά σχήματα για τη μνήμη: Ιστορία των ιδεών γύρω από τον νου) εκδ. Oxford University Press, 270 σελ. – Σε πολλούς ανθρώπους συμβαίνει πότε πότε να ξεχνούν τα ονόματα παλιών γνωστών τους. Μπορεί ένα όνομα να σταματάει «στην άκρη της γλώσσας» όταν το χρειάζεσαι για να ξεπηδήσει, ανώφελα, σε μια άσχετη στιγμή. Η μνήμη παίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή μας αλλά αποτελεί μυστήριο για τη λογική μας. Σε μια από τις αξιομνημόνευτες ρήσεις του, ο Αγιος Αυγουστίνος είχε πει: «Δεν καταλαβαίνω πώς είναι δυνατόν να θυμόμαστε την έννοια της λησμοσύνης».
Τείνουμε να αντιλαμβανόμαστε τη μνήμη ως ένα εργαλείο, εξωτερικό ως προς τον συνειδητό εαυτό μας. Τη συσχετίζουμε, ας πούμε, με το λογισμικό ενός υπολογιστή ή με ένα αποθηκευτικό σύστημα, εν μέρει διότι τις μηχανές, ορατές και κατασκευασμένες από τον άνθρωπο, είναι ευκολότερο να τις καταλάβουμε απ’ ό,τι τον ίδιο τον εαυτό μας. Ο νους δεν μπορεί (και δεν θα μπορέσει ποτέ, ισχυρίζονται μερικοί), να κατανοηθεί από τον ίδιο το νου.
Στο «Metaphors of Memory», ένας Ολλανδός καθηγητής Ψυχολογίας, ο Ντούβε Ντράισμα, αφηγείται την ιστορία των αντιλήψεων για τη μνήμη μέσα από τα μεταφορικά σχήματα που χρησιμοποιούνταν ανάλογα με την τεχνολογία της κάθε εποχής. «Θα ευχόμουν η ψυχολογία να είχε καλύτερη μνήμη», γράφει, κάνοντας έκκληση στους σημερινούς επιστήμονες να δώσουν προσοχή στις ιδέες που προηγήθηκαν της σύγχρονης επιστήμης για την ανθρώπινη διάνοια, επιστήμης που άρχισε να αναπτύσσεται τον 19ο αιώνα. Υπήρχε πάντα σύνδεση, παρατηρεί ο συγγραφέας, «ανάμεσα στην ανθρώπινη μνήμη και τα μέσα που επινοούνταν για να καταγραφεί η γνώση, ανεξάρτητα από την μνήμη». Από τον Πλάτωνα, ο οποίος την παρομοίαζε με μια πλάκα από κερί όπου καταγράφονται πληροφορίες, ως τον Φρόιντ, ο οποίος την παρομοίαζε με «μυστικό σημειωματάριο». Ο Χουκ, τον 17ο αιώνα, υπολόγιζε πόσες ιδέες μπορούν να αποθηκευτούν στο ανθρώπινο μυαλό, επηρεασμένος από τη μηχανιστική επιστήμη της εποχής. Από τη γέννησή τους, η φωτογραφία, ο φωνόγραφος και ο κινηματογράφος γίνονται χρήσιμα μεταφορικά σχήματα για τη μνήμη. Και από τότε που ο Αλαν Τούρινγκ μίλησε για μνήμη κομπιούτερ, έγινε δυνατή η χρησιμοποίηση όρων ηλεκτρονικού υπολογιστή ως μεταφορικών σχημάτων στην περιγραφή της ανθρώπινης μνήμης.
Αν και η ευρύτητα των αναφορών του είναι πολύ μεγάλη για να μπορεί ν’ αποτελέσει χρηστικό βοήθημα σε ειδικούς, το βιβλίο είναι ευφυέστατο και πλούσιο σε ενόραση και λεπτομέρειες. Ο Ντούβε Ντράισμα δεν προσφέρει κάποια δική του θεωρία περί μνήμης, ωστόσο το μήνυμά του είναι πειστικό. Λέει ότι όταν ασχολούμαστε με τη μνήμη, πρέπει να συνειδητοποιούμε ότι τα υλικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε για να μας βοηθούν να θυμόμαστε γίνονται επίσης τα μεταφορικά σχήματα που δημιουργούμε με την ίδια μας τη διάνοια.

Παρόν και παρελθόν

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή