«Αυτοί» -το είπαμε και το ξανάπαμε, το έχουμε πιστέψει πια- είναι ο κόσμος του πρωτογονισμού, της οπισθοδρόμησης, του φονταμενταλισμού, του αυταρχισμού, της βαρβαρότητας, του φανατισμού, της θεοκρατίας: ως γνωστόν, το λημματολόγιο του κακού έχει το ίδιο πέρας με το εσαεί διαστελλόμενο σύμπαν. Κι εμείς -το είπαμε και το ξανάπαμε πανηγυρίζοντας, με τα πολλά θ’ αρχίσουμε να το πιστεύουμε- είμαστε ο κόσμος του πολιτισμού, του ανθρωπισμού, του διαφωτισμού, της δημοκρατίας. Εν συνόψει, εμείς είμαστε ο κόσμος του μέτρου και του ορθού λόγου, κι αυτοί, και πάλι συνοπτικά, είναι ο κόσμος του αισθήματος, της παραφοράς, της μέθης. Τίποτε αγαθό δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει στην επικράτειά τους, τίποτε γκρίζο, τίποτε ανάξιο δεν έχει αμαυρώσει ποτέ τη δική μας αίγλη, ούτε και πρόκειται να τη μειώσει. Ιδού λοιπόν που ο μανιχαϊσμός δεν έσβησε αλλά απέβη παγκόσμια θρησκεία, παρότι διώχθηκε απηνώς από τον ζωροαστρισμό, τον χριστιανισμό και τον ισλαμισμό, και απαγορεύτηκε επισήμως στην Κίνα. Είχε πολλά βέβαια στο μυαλό του ο Μάνης, ο Πέρσης ιδρυτής του τον 3ο αι. μ.Χ., αλλά η κληρονομιά του που σεβαστήκαμε δεν αφορά βέβαια την αφετηριακή του πεποίθηση πως η μόνη οδός προς τη σωτηρία είναι η Γνώση (κράμα της αυτογνωσίας και της βαθιάς γνώσης τού άλλου), αλλά η διχοτόμηση του κόσμου σε δύο μόρια εντελώς αντίθετα, ανταγωνιστικά και ασύμπτωτα: το «καλό» και το «δαιμονικό». Οπου το «καλό» το κατέχουμε αυτονοήτως οι εκάστοτε «εμείς», το δε «δαιμονικό» δεν μπορεί παρά να αποτελεί μοίρα «αυτών», των «άλλων» που προσδιορίζει και εχθρεύεται στρέφεται κατά περίσταση ο εγωτισμός μας.
Το «εμείς» και το «αυτοί» ανήκουν στις «πολιτικές ή πολιτικοπαθείς αντωνυμίες», για τις οποίες δεν κάνει λόγο η στενάχωρη παραδοσιακή γραμματική, αυτό όμως δεν σημαίνει πως είναι λιγότερο ισχυρές από εκείνες με τις οποίες μάς έχει στοιχειωδώς εξοικειώσει το σχολείο. Θεμελιώδες γνώρισμα των πολιτικοπαθών αντωνυμιών είναι η απίστευτη ελαστικότητά τους, ώστε να χωρούν τα πάντα. Το «εμείς», λοιπόν, σύμφωνα με τα εδραία αυτονόητα, το συνθέτουμε όλοι μαζί οι πεφωτισμένοι της Δύσης και οι σύμμαχοί μας, μέχρις ισοπεδώσεως εξομοιωμένοι: Οι ειρηνιστές αλλά και οι πολεμοκάπηλοι βιομήχανοι όπλων, οι μετριοπαθείς και οι ιέρακες, οι ανοιχτόμυαλοι και οι κακόψυχοι ανήκουν υποτίθεται στην ίδια εξαιρετική «ομάδα», στον ίδιο υψηλό ηθικοπνευματικό χώρο. Στην ίδια παράταξη, τη φωτεινή, ανήκουν επίσης οι αντίπαλοι κάθε είδους τρομοκρατίας αλλά και -ταυτόχρονα- τα στρατεύματα των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και της Τουρκίας που «αντιτρομοκρατούν», τρομοκρατώντας ποικίλους πληθυσμούς αυτονόητο είναι ότι το προχθεσινό μακελειό στην Αγκυρα (οπότε η τουρκική αστυνομία έθεσε σε εφαρμογή την «Επιχείρηση Επιστροφής στη Ζωή», δολοφονώντας και τραυματίζοντας δεκάδες απεργούς πείνας) όχι μόνο δεν αποτελεί επιβαρυντικό στοιχείο για την εικόνα της τουρκικής κυβέρνησης αλλά, αντίθετα, αποτελεί το καλύτερο διαβατήριό της για να εισέλθει τιμημένη στη «χώρα των καλών». Κατόπιν αυτού, δεν πρέπει να προκαλεί την παραμικρή έκπληξη το γεγονός ότι υποχρεωνόμαστε να αποδεχτούμε πως στο ίδιο στρατόπεδο, στο ίδιο «εμείς», ανήκουν οι μισαλλόδοξοι κυνηγοί αραβικών ή γενικά σκούρων κεφαλών και οι Δυτικοί μελετητές του αραβικού κόσμου, που επιμένουν ότι δίχως τον Αβικέννα, τον Αβερρόη και τους υπόλοιπους «πρωτογόνους», ο Διαφωτισμός μας δεν θα είχε ανθήσει εύκολα, κι ίσως να είχε κοπεί το νήμα που μας συνδέει (αν μας συνδέει, αν ισχύουν οι θρύλοι) με τον ελληνορωμαϊσμό.
Απέναντι σε αυτό το κατεδαφιστικό «εμείς» ο ακάθεκτος μανιχαϊσμός μας τοποθετεί ένα επίσης κατεδαφιστικό «αυτοί», το οποίο σκεπάζει, αδιαφοροποίητα και αδιαχώριστα, τους τρομοκράτες της Αλ Κάιντα αλλά και τους τρομοκρατούμενους Παλαιστίνιους, τον ιρακινό στρατό αλλά και τον κουρδικό πληθυσμό που διώκει ο ιρακινός στρατός, τον Σαντάμ αλλά και τα παιδιά του Ιράκ που πεθαίνουν επειδή τους λείπει (εξαιτίας μας) και η ασπιρίνη ακόμα, τον μουλά Ομάρ αλλά και τις παράνομες αντιστασιακές οργανώσεις των Αφγανών (και δεν εννοούμε βέβαια τη Βόρεια Συμμαχία και τους πολέμαρχούς της), τους κληρονόμους του βαθύτατα στοχαστικού ισλαμικού μυστικισμού αλλά και τους βαρβάρους που αποκλείουν απ’ ό,τι ανθρώπινο τη γυναίκα, εγκλωβίζοντάς τη μέσα στην μπούργκα. Μπορεί σε πέντε-δέκα χρόνια η κελεμπία και το τσαντόρ να γίνουν του συρμού, αν το αποφασίσουν οι έμποροι της μόδας, προς το παρόν όμως στο βλοσυρό βλέμμα μας είναι η στολή του Κακού, κι όποιος τα φοράει δεν μπορεί παρά να είναι πιόνι τού Μπιν Λάντεν.
Ετσι φτιάχνονται βεβαίως τα μέτωπα, έτσι αποφασίζει η ρητορική τού πολέμου, που έχει διδαχθεί πολλά από τη χολιγουντιανή σύμβαση: Κόβει τον κόσμο στη μέση, σβήνει ύπουλα τις διαφορές, κρατάει τα λαμπρά χρώματα για τη δική της επικράτεια και πετάει τα μαύρα στην αντίπαλη οι αποχρώσεις κρίνονται απαράδεκτες, συνώνυμες της αμαρτίας, της προδοσίας. Ολοι εμείς, λοιπόν, σύμφωνα με την κλίμακα που θεσπίζουν τα δόγματά μας και την οποία αναλαμβάνουν τα Μέσα να την καταστήσουν κοινό τόπο, είμαστε ταμένοι της αγιοσύνης, αγαθοί και δικαιοφόροι. Ολοι οι άλλοι είναι διαβόλοι και τριβόλοι, σπορά του Σατανά (λεγεώνα ολόκληρη οι δαίμονες, καθώς γνωρίζουμε, έχουν ηγούμενο πότε τον Σαντάμ Χουσεΐν, πότε τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, πότε τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, πότε τον…). Από την άλλη μεριά, το νόμισμα έχει να πει την ίδια ιστορία: Και «αυτοί», δηλαδή οι «προφήτες» που τους φανατίζουν από τις σπηλιές τής θεοληψίας τους, πιστεύουν πως όλοι εμείς είμαστε διάβολοι, παιδιά τού Ιμπλίς, κι όλοι αυτοί είναι άγιοι, πολεμιστές του δικαίου. Πρόδηλο είναι ότι οι εκατέρωθεν στρατάρχες έχουν αποφασίσει να μη μείνει όρθια καμία γέφυρα, να μην υπάρξει κανένας ενδιάμεσος χώρος…
Αλλά αυτός ακριβώς είναι ο χειρότερος τρόπος για να αποδείξουμε τη διαφορά μας από όσους ταυτίζουμε με το Κακό. Οταν κηρύσσουμε «σταυροφορία» (εκ παραδρομής υποτίθεται), ποιον ακριβώς «ιερό πόλεμο» επιδιώκουμε να εκμαιεύουμε, επειδή έτσι συμφέρει τους άδηλους, μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς μας; Οταν βροντοφωνάζουμε ότι όποιος δεν είναι ανεπιφύλακτα και άκριτα μαζί μας, είναι οπωσδήποτε πολέμιός μας και προδότης του πολιτισμένου κόσμου, σε τι υπερέχουν τα λεγόμενά μας από τα επίσης διχαστικά κηρύγματα των θεοκρατών; Οταν αντιγράφουμε επιμελώς την απλοϊκότατη σκέψη τους, ή μάλλον όταν εκχωρούμε τη θέση της σκέψης σε τρύπια, ανοηταίνοντα ηθικολογήματα, ποιαν ακριβώς εκδοχή τού λατρευτού μας ορθού λόγου τιμούμε, ώστε να ξεχωρίσουμε από όσους έχουν καταντήσει αθύρματα της θρησκοληψίας και του φανατισμού; Μήπως την ίδια θλιβερή εκδοχή που τιμούμε, λαμπροί επίγονοι του Διαφωτισμού εμείς, όταν επιστρατεύουμε αστρολόγους, χειρομάντεις και φυσιογνωμιστές-διαδόχους του διάσημου κρανιομέτρη Τσέζαρε Λομπρόζο για να «αποκρυπτογραφήσουμε» το πρόσωπο του Μπιν Λάντεν; Αλλά φαίνεται πως έπρεπε να μας υποδείξουν ότι έχει πλατιά ρουθούνια για να καταλάβουμε πως είναι ένας άπληστος της εξουσίας…
Η διαδικασία είναι πάντα η ίδια: ο Βαλσαμάκης δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Είτε σκυμμένος πάνω στο τραπέζι που σχεδιάζει ή ανάμεσα σε συνεργεία στο γιαπί, είτε καθοδηγεί τον φωτογράφο για το πώς πρέπει να γίνει κάποια λήψη ή διαλέγει φωτογραφίες, είτε απευθύνεται σε ένα ακροατήριο ή σε έναν συνομιλητή του με θέμα (τι άλλο;) την αρχιτεκτονική – ο Βαλσαμάκης κρατάει αυτήν την τόσο γόνιμη ισορροπία ανάμεσα στο τι λέγεται και τι αποσιωπάται, τι φανερώνεται και τι κρύβεται, τι επιτρέπεται να αγγίξουμε και τι πρέπει να κρατηθεί σε διακριτική απόσταση.