Κάποτε, όχι πολύ καιρό πριν, η επιζήτηση της αυθεντικότητας στη μουσική σήμαινε σμίκρυνση της συμφωνικής ορχήστρας σε πλαίσια λογικά, με τη λογική δηλ. του συνθέτη και της εποχής του. Βρέθηκαν υπό διωγμόν οι διογκωμένες ρομαντικές ορχήστρες με το πλήθος των εγχόρδων που έπαιζαν σιροπιαστό Μπαχ και τη θέση τους πήραν ευλύγιστα σύνολα, όπου ένα όργανο αναλάμβανε τον ρόλο μιας, στις παραδοσιακές ορχήστρες, οικογένειας οργάνων. Τώρα, στο Λονδίνο στην εκδήλωση «H εμπειρία Μάλερ» της Ορχήστρας της Εποχής του Διαφωτισμού με ένα έργο των απαιτήσεων της Πρώτης Συμφωνίας του Μάλερ, με τα οκτώ κόρνα και τα τετραπλά ξύλινα πνευστά, η αναζήτηση της αυθεντικότητας μπήκε σε μια νέα φάση.
Το λογικότερο που θα μπορούσε να αντίπει ο σημερινός ακροατής είναι ότι ο Μάλερ, ο σύγχρονός του, δεν χρειάζεται όργανα εποχής. Και τούτο γιατί από τις αρχές του 20ού αιώνα, μέχρι σήμερα, τα όργανα δεν έχουν αλλάξει ή δεν έχουν αλλάξει τόσο πολύ. Τούτο, καθώς γράφει ο Αντριου Κλαρκ στη «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», ο διευθυντής της Ορχήστρας του Διαφωτισμού, Ρότζερ Νόρινγκτον, το παραδέχθηκε ο ίδιος στο λογύδριό του πριν από την έναρξη της πρώτης συναυλίας στο Κουίν Ελίζαμπεθ Χολ.
Γι’ αυτό και τούτη η «εμπειρία» είναι η τελευτάια στην έρευνα της αλήθειας που κάλυψε τους συνθέτες του 18ου και του 19ου αιώνα.
Οι ορχήστρες που έπαιζαν στην Πρώτη του Μάλερ, εδώ κι έναν αιώνα, δεν χρησιμοποιούσαν «παλαιά» (με τα σύγχρονά μας δεδομένα) όργανα, αλλά ήταν διαφορετικά διαρρυθμισμένες στον χώρο της αίθουσας. Τα έγχορδα ήταν λιγότερα σε αριθμό και το βιμπράτο δεν κυριαρχούσε. H αναπαράσταση εκείνου του θεάματος και ακροάματος είναι ένα νόμιμο εγχείρημα με την έννοια ότι έτσι, το σημερινό κοινό ακούει όσο είναι δυνατό, εκείνο που άκουγε ο Μάλερ και οι ακροατές του.
Στην πραγματικότητα, όπως έδειξε η Ορχήστρα της Εποχής του Διαφωτισμού στη συναυλία της στο Κουίν Ελίζαμπεθ Χολ εκείνοι άκουγαν έναν ήχο πιο οξύ και αδρό, λιγότερο πουδραρισμένο. Και παραδόξως πιο γλυκό και μαζί, πιο αθώο και πιο διάφανο μέσα στην παραφωνία του. Στο πρώτο μέρος τα ξύλινα πνευστά ανέδιναν κάτι από την πνοή της Βοημίας, την πατρίδα του συνθέτη, το λέντλερ και το τρίο έμοιαζαν με μινουέτο του Χάιδν, η παρωδία του γαλλικού δημώδους τραγουδιού Φρερ Ζακ στο τρίτο μέρος είχε κάτι από σατανικό χορό. Επιβραδυμένο από επίδραση παραισθησιογόνων και το πανηγυρικό φινάλε ήταν ένας παροξυσμός χάλκινων εκρήξεων.
Η εντύπωση που άφησε ολόκληρη η πρώτη συμφωνία ήταν ενός Ur-Mahler, ενός συνθέτη με βαθιά γνώση του παρελθόντος, αλλά ανοιχτού στον κόσμο του επερχόμενου αιώνα.
Το ερώτημα είναι μπορεί η εμπειρία αυτή να επαναληφθεί και με τις άλλες συμφωνίες του Μάλερ; Και η έκταση και ο όγκος τους το απαγορεύουν, πλην της Τέταρτης που δεδομένων των στοιχείων της, ίσως κερδίσει ακόμη περισσότερο από μια τέτοια ανανέωση.
Αντεπίθεση, θα ήταν ο σωστότερος όρος μια και τα βιβλία του Φλομπέρ εξαπολύουν σφοδρό πόλεμο εναντίον της μπουρζουάδικης υποκρισίας την οποία σιχαινόταν των κλισέ και των ηλιθιοτήτων της σκέψης και του λόγου, της ναρκωτικής κενολογίας, των ψευδαισθήσεων, του έρωτα, της πολιτικής, της θρησκείας, της επιστήμης. Το μόνο που σέβεται είναι το αίσθημα καθαυτό (όχι το αντικείμενό του), την ένταση της επιθυμίας που φλέγεται στην προσπάθειά της να ξαναφτιάξει τον κόσμο κατ’ εικόνα της.