O δικτάτορας του θεατρικού γούστου

O δικτάτορας του θεατρικού γούστου

3' 0" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τον Δεκέμβριο του 1974, έξι χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Κένεθ Τάιναν σημείωσε ότι στην ένδοξη περίοδό του ως θεατρικός κριτικός, είχε ένα μότο καρφιτσωμένο πάνω στο γραφείο του που έλεγε: «να είσαι ανάλαφρος, οξύς, θρασύς και μελαγχολικός». Οι κριτικές του στην «Ομπζέρβερ» των δεκαετιών του «50 και «60 είχαν αυτό το στυλ, αλλά ακόμη, τουλάχιστον για τους φιλοθεάμονες με πιο προχωρημένα γούστα, ήταν ευφυείς και παθιασμένες. Στην ίδια σημείωση τονίζει ότι πλέον δεν είναι τίποτε από εκείνα, μόνο μελαγχολικός. Κι αυτός είναι ο τόνος του ημερολογίου του: δυνατός με αυτολύπηση. Εν ολίγοις, είναι ένα ανάγνωσμα μήτε εύκολο μήτε ευχάριστο.

Ως υπέρμαχος του νέου θεάτρου και αντίπαλος της λογοκρισίας ο Κένεθ Τάιναν θα έπρεπε να είχε μείνει στη μνήμη ως ένας από τους πιο μεγαλόψυχους δικτάτορες του αγγλικού γούστου μετά τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη και η υιοθέτηση του θεάτρου του Μπρεχτ πήγαζε από μια ιδεολογική εντυπωσιοθηρία που ενίοτε εξόργιζε, αλλά ουδέποτε έπληττε. Προς τι, λοιπόν, η αυτολύπηση; Τη διάγνωση της περίπτωσής του παρέχει σ’ έναν αφορισμό: «Επαιρνα Ντελαμίλ για να μου δώσει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση, προκειμένου να αρχίσω δουλειά. Τώρα το παίρνω για να μου δώσει τη δύναμη να μην αρχίσω».

Προσφέρει τίτλους για την αυτοβιογραφία του. Εάν όχι «Δίχως γούστο», γιατί όχι «Ανεξάρτητη μελαγχολία»; Τα σκληρότερα αποφθέγματά του είναι μικρόψυχα («η αναπνοή του λόρδου Χάρλεκ σπανίως στερείται σκόρδου») και αυτοεπαναλαμβάνεται. Τη φράση «μια μπουκιά δεν κάνει μια τρώγλη» την γράφει τον Ιανουάριο 1972 και επειδή του αρέσει, την ξαναγράφει τον Απρίλιο 1973. Επιμελητής του ημερολογίου είναι ο Τζον Λαρ που γράφει ότι μεταξύ αυτών που έχει περικόψει είναι και οι παρατηρήσεις του Τάιναν για το κρίκετ, γιατί το κρίκετ ήταν ίσως το μοναδικό πράγμα που ο Τάιναν δεν έπαψε να απολαμβάνει.

Ηταν μια διασημότητα που δεν έπαψε να είναι οπαδός. Μερικά βράδια στη σειρά συναντιέται με την πριγκίπισσα Μαργαρίτα και γράφει: «Φιληθήκαμε, κουβεντιάσαμε και ύστερα μου είπε να δειπνήσουμε». Αλλοτε συναντά τον Τζορτζ Τζάκσον, τον εξεγερμένο μαύρο νεαρό από την Καλιφόρνια που κατηγορήθηκε ότι σκότωσε ένα δεσμοφύλακα. Στο κέντρο της σκοτεινής καρδιάς του Τάιναν φωλιάζουν αντιφάσεις. Παρά το εμφύσημά του, κάπνιζε. Παρ’ ότι αγαπούσε την ωραία σύζυγό του Κάθλιν, εξομολογείται αμοιβαίες απιστίες που οι μεν δικαιολογούσαν τις δε.

Στη δεκαετία του ’70, η φήμη του ανορθώθηκε από την παραγωγή της ερωτικής επιθεώρησης «Ω Καλκούτα!». Το 1976, οι «Τάιμς» του Λονδίνου σε άρθρο τους με τίτλο «H πορνογραφία του μίσους» έγραφαν ότι ο Τάιναν είχε πωρωθεί από την πορνογραφία της σκληρότητας και της βίας. H κατηγορία ήταν απερίσκεπτη, αλλά ήταν η τιμή που πλήρωνε για την τάση του να σοκάρει.

Ως δείγμα του περίτεχνου στυλ του, το ημερολόγιο είναι φτωχό σε σύγκριση με τις επιστολές του και τη βιογραφία της Καθλίν Τάιναν. Μόλις που μνημονεύει μια σειρά γραμμένη για το «Νιου Γιόρκερ» προς το τέλος της ζωής του: ήταν μεγάλα προφίλ ανθρώπων που θαύμαζε, του Μελ Μπρουκς, του Τζόνι Κάρσον, του Ραλφ Ρίτσαρντσον, του Τομ Στόπαρντ. Είναι από τα καλύτερα κομμάτια που έγραψε ο Τάιναν και ανατρέπουν έναν αφορισμό του: «Υπάρχουν συγγραφείς που ξεγράφτηκαν στα 40 τους και υπάρχουν συγγραφείς που εγγράφηκαν στα 40 τους. Δεν υπάρχει τρίτο είδος».

Ο Τάιναν ήταν 26 ετών όταν έγινε κριτικός της «Ομπζέρβερ» το 1953 και 50 όταν έγραψε το πρώτο από αυτά τα προφίλ στο «Νιου Γιόρκερ». Εχουν δημοσιευθεί ως «Πρόσωπα του θεάματος» και είναι πολύ πιο εύγλωττος επιτάφιος από το ημερολόγιό του.

Εκτός από παρόμοιες αποτιμήσεις το πολύτιμο υλικό που προσκομίζει ο Ελευθερίου (σε πολλά σημεία με υπομνηματισμό, αλλά χωρίς να αναγράφεται πάντοτε η ακριβής πηγή μεμονωμένων πληροφοριών) φωτίζει την επιχειρηματική πλευρά των θιάσων, τη θεατρική πολιτική των τοπικών αρχών, ρεπερτόριο και προτιμήσεις του κοινού, υποκριτική, σκηνογραφία και στρατηγικές προβολής των παραστάσεων.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή