Τώρα που έχω μπροστά μου ολόκληρο το μυθιστόρημα δεν μπορώ να σας πω με πόσο επιτυχημένο τρόπο επιλέχθηκε από σας ο χαρακτήρας του ήρωα, αν επιλέγεται κάτι τέτοιο. Κανένας άλλος δεν θα άρμοζε καλύτερα σαν φορέας των συμβάντων, και αν ακόμη τον αγνοήσω τελείως, βρίσκω πως μόνο μ’ έναν τέτοιον χαρακτήρα θα μπορούσε να τεθεί και να λυθεί το πρόβλημα, πως κανένας άλλος δεν θα ταίριαζε καλύτερα για την απλή εξεικόνιση του συνόλου. Οχι μόνον το αντικείμενο τον απαιτούσε και ο αναγνώστης επίσης τον είχε ανάγκη.
Η ροπή του προς τον στοχασμό κάνει τον αναγνώστη να σταματά παρά την ταχύτατη εξέλιξη της υπόθεσης και τον αναγκάζει πάντα να κοιτάζει και προς τα εμπρός και προς τα πίσω και να συλλογίζεται για όλα όσα συμβαίνουν.
Συγκεντρώνει τρόπον τινά το πνεύμα, το νόημα, το εσώτερο περιεχόμενο από όλα όσα διαδραματίζονται γύρω του, μεταμορφώνει κάθε σκοτεινό συναίσθημα σε μια έννοια και σκέψη, καθετί ξεχωριστό το εκφράζει με έναν γενικότερο κανόνα, μας φέρνει εγγύτερα τη σημασία από όλα και ενόσω αναπτύσσει με αυτά τον δικό του χαρακτήρα, αναπτύσσει συνάμα με τον τελειότερο τρόπο τον σκοπό του συνόλου».
Δεν είναι απόσπασμα από κάποιο κριτικό κείμενο για λογοτεχνικό έργο. Είναι το τμήμα μιας από τις δεκάδες επιστολές που αντάλλαξαν ο Σίλλερ και ο Γκαίτε από τα τέλη του 18ου ώς τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα. Το πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Κριτική» μια επιλογή από την ογκώδη επιστολογραφία των δύο ποιητών, σε εισαγωγή, μετάφραση και σχόλια Θανάση Λάμπρου με τίτλο «Αλληλογραφία». Μια έκδοση σχεδόν 600 σελίδων, που αποτελεί τμήμα μόνο του συνόλου των επιστολών που έγραψαν οι δύο άντρες. Ετσι, ο Βίλχελμ Μπένινγκ επωμίσθηκε την ευθύνη της επιλογής.
Η δημοσίευση επιστολών που υπογράφουν δημόσια πρόσωπα (καλλιτέχνες, πολιτικοί, διανοούμενοι) με περιεχόμενο απόψεις, προσωπικές σκέψεις ή σχόλια για δημόσια ζητήματα ήταν πάντα από τις βασικές πηγές των μελετητών, προκειμένου να προσεγγίσουν -μέσω του ιδιαίτερου ύφους της προσωπικής εκμυστήρευσης που περιέχεται στην αλληλογραφία- στάσεις, συμπεριφορές, επιλογές που ίσως δεν γίνονται φανερές στη δημόσια έκφραση.
«Στην Αλληλογραφία Schiller- Goethe το ζητούμενο είναι η βαθύτερη ουσία της τέχνης. Αυτό πασχίζουν να φωτίσουν και οι δύο από τη σκοπιά της δημιουργικής εργασίας και της γέννησης ενός έργου», γράφει στην εισαγωγή ο μεταφραστής Θανάσης Λάμπρου.
Η επιστολογραφία αποκαλύπτει το ήθος, το ύφος συζήτησης, γραφής και έκφρασης μιας εποχής λιγότερο ή περισσότερο μακρινής. «Τίποτε δεν είναι ελεύθερο στη φύση, τίποτε όμως δεν είναι και αυθαίρετο», γράφει σε μία από τις επιστολές του ο Σίλλερ.
Στα τέλη του 18ου αιώνα «που έβγαινε σιγά σιγά μέσ’ από τη σκοτεινή σήραγγα του μπαρόκ και των αρρωστημένων αρχαιόπληκτων βουκολικών τοπίων», ο Σίλλερ και ο Γκαίτε αναζητούν και ανταλλάσσουν απόψεις για τους νέους δρόμους στην τέχνη, τις νέες αισθητικές σταθερές, την ποίηση, τη φιλοσοφία, την επιστήμη, την επικοινωνία ανάμεσα στις τέχνες και σ’ όσους την υπηρετούν. «Δύο τροχαίοι στο προηγούμενο ημιπεντάμετρο κάνουν το στίχο να σέρνεται και το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα», επισημαίνει ο Σίλλερ. Και ο Γκαίτε απαντάει: «Συνεχίστε, παρακαλώ, να με ζωογονείτε και να με ενδυναμώνετε!»