«Εγραψα θέατρο για να πάρω εκδικήσεις»

«Εγραψα θέατρο για να πάρω εκδικήσεις»

6' 18" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

E ίναι 25 χρόνια ηθοποιός και μόνο 10 περίπου χρόνια συγγραφέας ο Παναγιώτης Μέντης, αλλά τα θεατρικά του έργα είναι εκείνα που στρέφουν όλο και περισσότερο την προσοχή στο πρόσωπό του – πρόσφατα μάλιστα κέρδισε το Γ΄ Βραβείο στον έγκυρο Διεθνή Διαγωνισμό του Ιδρύματος Ωνάση. Παρ’ όλ’ αυτά, αν τον ρωτήσεις πώς νιώθει, συγγραφέας ή ηθοποιός περισσότερο, «ηθοποιός» θα πει. «Ντρέπομαι φοβερά μπροστά στους συγγραφείς», λέει, «ακόμη και στους νεότερούς μου. Γιατί τους θεωρώ συγγραφείς, ενώ εμένα με θεωρώ ηθοποιό».

Αλλά ανέκαθεν συγγραφέας ήθελε να γίνει. Και στη δραματική σχολή που πήγε, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’70, τα πράγματα ήταν εξαρχής σαφή για τον νεαρό Πειραιώτη: «Ρωτούσε, θυμάμαι, ο δάσκαλός μας ο Πέλος Κατσέλης τον καθένα μας για ποιο λόγο πήγαμε εκεί – θες να γίνεις εξώφυλλο, νομίζεις ότι θα δουλεύεις λίγο, τι; Εγώ είχα πει ”για να γράψω θέατρο”. Είχαν συσσωρευτεί πολλά πράγματα μέσα μου. Ηθελα να μιλήσω για όσα έβλεπα γύρω μου μεγαλώνοντας, ήθελα να πάρω εκδικήσεις, να τα ξορκίσω, να τα καταλάβω. O μόνος τρόπος για να μιλήσεις για όλ’ αυτά είναι να γίνεις ή πολιτικός ή συγγραφέας. Και πολιτικός ποτέ δεν ήταν κάτι που εκτιμούσα».

Μπήκε στο θέατρο ως ηθοποιός στα μέσα του ’70, ενώ το πρώτο του έργο το έγραψε στα 35 του, μόλις το 1988 – το «Playmobil», που τον επόμενο χρόνο κέρδισε το Κρατικό Βραβείο και κατόπιν ανέβηκε στο Θέατρο Τέχνης. Δεν πιστεύει όμως ότι άργησε να εμφανιστεί ως συγγραφέας. «Δεν νομίζω ότι θα με δεχόντουσαν νεώτερο, δεν είναι Βρετανία εδώ», λέει. «Αλλά κι εγώ, δυσκολεύομαι ακόμα να δηλώσω συγγραφέας. Ιδιωτικά, έγραφα πάντα – και μάλιστα είχα τολμήσει κάποτε να στείλω κείμενά μου στον Μένη Κουμανταρέα για να μου πει τη γνώμη του. Δεν περίμενα απάντηση, αλλά εκείνος, που τόσο θαύμαζα, μου έστειλε τηλεγράφημα και ζητούσε να με γνωρίσει. ”Να συνεχίσεις να γράφεις”, μου είπε. Μια φορά με ρώτησε από ποιους συγγραφείς έχω επηρεαστεί. ”Από τον Κουμανταρέα και τον Γιώργο Ιωάννου”, του λέω. ”Μα εσύ γράφεις σαν τον Ταχτσή!”, μου λέει».

Οταν ήρθε η ώρα, έγραψε θέατρο. Διακρίθηκε από την αρχή, και η συνέχεια δικαίωσε όσους τον εμπιστεύθηκαν. Τα έργα του παίζονται, βραβεύονται, βρίσκουν ανταπόκριση στο κοινό.

«Αισθάνομαι πολύ τυχερός ως συγγραφέας: Ηδη το ξεκίνημά μου έγινε από το Θέατρο Τέχνης, που ποιος θα το φανταζόταν. Και τη συγγραφική ενηλικίωσή μου την οφείλω στη Στοά, όπου ανέβηκαν τέσσερα έργα μου. Εκεί είδα να φροντίζουν πολύ τη δουλειά μου, έμαθα να αφαιρώ, έμαθα την οικονομία της θεατρικής γραφής, τη σπούδασα δίπλα στον Θανάση Παπαγεωργίου. Ηταν μεγάλη τύχη που βρέθηκαν στο δρόμο μου ο Θανάσης και η Λήδα Πρωτοψάλτη. Κέρδος τεράστιο? και ως συγγραφέας και ως άνθρωπος».

Δεν ήταν όμως και τα… βραβεία που, πέρα από την οικονομική τους ανάσα, ενθάρρυναν τον συγγραφέα να συνεχίσει; «Σίγουρα, σου δίνουν αυτοπεποίθηση. Και βοηθάνε να σε πάρει ο άλλος στα σοβαρά, στον τόπο μας. O δε Διεθνής Διαγωνισμός του Ιδρύματος Ωνάση μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω μερικούς πολύ αξιόλογους ανθρώπους και μια άλλη ποιότητα με την οποία σε αντιμετωπίζουν εκεί. Ενώ από το υπουργείο Πολιτισμού ξέρετε πώς με ειδοποίησαν για το βραβείο τους; Μου έστειλαν μια… απόδειξη είσπραξης για το Δημόσιο Ταμείο! Χωρίς μια κουβέντα, κάτι! Αλλά μήπως κάνουν και με τις επιχορηγήσεις τίποτα για να βοηθήσουν τους θεατρικούς συγγραφείς να προχωρήσουν…».

Θεωρεί πως τα έργα του έχουν κοινά στοιχεία με το γνωστό εκείνο ύφος των νεοελληνικών έργων που κυριάρχησαν στις δεκαετίες του ’70 και του ’80; «Εμπεριέχω αυτές τις δεκαετίες και υπάρχουν νομίζω μέσα στη δουλειά μου Καμπανέλλης, Αναγνωστάκη, Μάτεσις, Σκούρτης, Ευθυμιάδης… Μόνο που ό,τι κουβαλάμε το φιλτράρει ο χρόνος κι αυτό που ζούμε εμείς οι ίδιοι. Κι αυτό είναι που κάνει τη διαφορά, γιατί ”όλα έχουν ειπωθεί”. Το ζήτημα είναι πώς περνάνε τα πράγματα από μέσα σου».

Διαφέρει από τα προηγούμενα το καινούργιο του έργο, «Ξένοι», που κέρδισε το Βραβείο Ωνάση και θα ανεβεί στο Εθνικό; «Σαν γραφή, δεν ξέρω, θα το πουν όσοι το δουν. Σαν θέμα όμως, ναι, είναι τελείως διαφορετικό». Το έργο αυτό «αποτελεί μια δραματική εποποιία των Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική, όπου μια χήρα μητέρα προσπαθεί σ’ έναν κόσμο ετερόκλητο και φυγόκεντρο να κρατήσει την παραδοσιακή και δυναμική μητρική αφοσίωση στα παιδιά της», σημειώνει ο καθηγητής Βάλτερ Πούχνερ στο σκεπτικό της επιτροπής κρίσεως για τα Βραβεία Ωνάση. H μάνα αυτή έχει τέσσερις γιους. O ένας συνδέεται με μια Ρωσίδα μετανάστρια, αλλά αδέλφια και νύφες την αντιμετωπίζουν εχθρικά, τη διώχνουν. Μόνο η μάνα συμπαραστέκεται. Αλλά τι μπορεί πια να κάνει μέσα σ’ ένα τρόπο ζωής που επιβάλλει την αλλοτρίωση…

«Είχα δει ένα δημοσίευμα», λέει ο Π. Μέντης, «για τα γραφεία που φύτρωναν σαν μανιτάρια στη Ρωσία, μεταφέροντας δήθεν νύφες σε χώρες της Δύσης, σπουδαγμένα κορίτσια, με πτυχία και γνώσεις, που μετά τα εξανάγκαζαν να γίνουν πόρνες. Με τάραξε. Κι όταν η γυναίκα μου μου μίλησε μια μέρα για κάτι σχετικό που συνέβη σε γνωστή μας οικογένεια στην Αμερική, ένιωσα αμέσως ότι ήθελα να γράψω για όλ’ αυτά. Χτύπησε καμπανάκι. Και έγραψα τους ”Ξένους”. Χωρίς άρθρο: ”Ξένοι”. Γιατί η αλλοτρίωση σε ξένο τόπο αφορά όλους μας – Ελληνες, Αλβανούς, Κούρδους, όλους. Κι εγώ την ίδια τη χώρα μου ξένο τόπο την αισθάνομαι. Νιώθω μετέωρος, σαν να μην υπάρχω. Δεν υπάρχουν πατήματα, κάτι να κρατηθείς. Δεν μας ανήκει τίποτα, δεν ανήκουμε πουθενά. Μόνο ως αντικείμενα εμπορευματοποίησης υπάρχουμε. Βομβαρδιζόμαστε από το τίποτα. Ζούμε σε μια χώρα που ανήκει στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο, και όμως ζούμε το τίποτα…».

Για την τηλεόραση, που πρωτοστατεί στην προβολή του τίποτα, έχει σκεφτεί να γράψει; «Το έχω επιχειρήσει με την EPT, κι όχι μια φορά. Πάντα κάνανε πίσω, πάντα φοβόντουσταν το θέμα. Υπάρχουν εκεί, γύρω στους διευθύνοντες, κάτι τρομερά πρόσωπα που έχουν βαρύνοντα ρόλο. Σκέτη κατάρα. Ασε που σου επιβάλλονται συνεργάτες και ηθοποιοί αδιανόητοι μερικές φορές. Γιατί μου συνέβη κι αυτό. Οπότε τους έστειλα μια ευγενική επιστολή και σταμάτησα…».

Να τολμήσουμε κάτι αδιάκριτο για το τέλος; Πώς σκοπεύει να ξοδέψει τα περίπου 30 εκατομμύρια του Βραβείου Ωνάση; «Θα στείλω τον 12χρονο γιο μου σ’ ένα καλό σχολείο. Γιατί ξέρω πολύ καλά τι εισπράττει από μια Μη Παιδεία στο σχολείο. Και δεν φταίει μόνο ο υπουργός και η κυβέρνηση. Υπάρχει ολόκληρο πλέγμα από κάτω, κι εκεί στραβώνει το κλήμα και είμαστε μονίμως σε αδιέξοδο. Δεν νοιαζόμαστε τι Ελληνες βγάζουν τα σχολεία. Τι απελπιστική κατάσταση επικρατεί εκεί μέσα. Γι’ αυτό νιώθω τυχερός που με τα χρήματα αυτά θα στείλω το παιδί μου σ’ ένα καλό σχολείο».

10 χρόνια, 10 έργα, 4 βραβεία

Στα λίγα χρόνια της συγγραφικής του δραστηριότητας, ο Παναγιώτης Μέντης έχει κερδίσει τέσσερα βραβεία -δύο κρατικά και δύο διεθνή, του Ιδρύματος Ωνάση- και έχει δει να παίζονται περισσότερα από δέκα έργα του:

– «Playmobil», Κρατικό Βραβείο 1989, ανεβάστηκε στο Θέατρο Τέχνης, 1992, και ΚΘΒΕ, 2001.

– «Αννα, είπα!», θέατρο Στοά, 1996.

– «Αλίμονο και μερικά αχ», Θέατρο Καισαριανής 1997 και ΔΗΠΕΘΕ Κέρκυρας 1998.

– «Ριάλιτι και σόου», θίασος Ελένης Κούρκουλα 1997.

– «La Cumparsita», Στοά 1998.

– «Το μποξεράκι» και «Ενοικιάζεται», Θέατρο Καιρών Ερσης Βασιλικιώτη, 1998.

– «Εθνική Πινακοθήκη», Στοά 2001.

– «Δον Κιχώτης», ΔΗΠΕΘΕ Κέρκυρας 2001.

Και τα έργα για παιδιά:

– «Ενα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν», Στοά 1996.

– «O γάτος Σινούε», ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας 1999.

– «Κλικ κλικ μ’ ένα ποντίκι».

Στο Εθνικό Θέατρο γίνονται ήδη πρόβες για το καινούργιο του έργο, τους «Ξένους», που του χάρισε φέτος το Γ΄ Διεθνές Βραβείο Ωνάση και το οποίο θα ανέβει τον Φεβρουάριο.

Λίγες μέρες αργότερα ο Θανάσης Παπαγεωργίου και η Λήδα Πρωτοψάλτη πάνε με τη Στοά στη Θεσσαλονίκη, όπου για δύο μήνες θα παρουσιάσουν δύο έργα του Μέντη, μεγάλες επιτυχίες τους στο παρελθόν, το «Αννα, είπα!» και «La Cumparsita». Αλλο ένα έργο του, για παιδικό θέατρο, το «Δυο πόδια σε λάθος παπούτσι», ανεβαίνει φέτος στο θέατρο «Ριάλτο», από το Θίασο ’81.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή