Σάντορ Μάραϊ: «H κληρονομιά της Εστερ». Μετάφραση: Μάρα Ευθυμίου. Εκδόσεις «Ωκεανίδα», 2001.
«H κληρονομιά της Εστερ» είναι το δεύτερο έργο του Ούγγρου συγγραφέα Σάντορ Μάραϊ, που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Πρόκειται για ένα τρυφερό μυθιστόρημα κλειστών χώρων ή δωματίου, στο οποίο ξετυλίγεται και αποκαλύπτεται η ψυχική περιπέτεια ανθρώπων συναισθηματικά αδύνατων και αντιφατικών. H Εστερ, ώριμη γυναίκα, ζει ήρεμα στο πατρικό της μαζί με τη Νούνου, φίλη αλλά και οικονόμο της. Στην πρωτοπρόσωπη χειμαρρώδη αφήγησή της, η ηρωίδα διηγείται τον ανολοκλήρωτο έρωτά της προς τον άντρα της αδελφής της, τον Λάγιος, τον οποίο περιμένει υπομονετικά να γυρίσει κοντά της μετά τον θάνατο της γυναίκας του και την πολυετή απουσία του. Κι όταν αυτός κάποια στιγμή επιστρέφει, οι ψυχικού τύπου δυσκολίες θα αναδυθούν και θα ξεδιπλωθούν οι απωθημένες επιθυμίες, οι παλινδρομήσεις. Οι όροι του παιχνιδιού είναι προδιαγεγραμμένοι όπως και το αποτέλεσμα. Κανείς δεν μπορεί να ξεπεράσει, άλλωστε, αυτό που είναι? δεν μπορεί να ανατρέψει τον εαυτό του. H πραγματικότητα, ομολογεί η ηρωίδα, δεν είναι για όλους η ίδια, ή καθώς χαρακτηριστικά παρατηρεί όταν μιλά για τον άστατο χαρακτήρα του Λάγιος: «H πραγματικότητα ξεθωριάζει στο μυαλό του… Η μνήμη τον εξαπατά».
Η λεπτομερής ψυχική σκιαγράφηση των ηρώων φέρνει στον νου ανάλογες περιγραφές από την Αγγλίδα συγγραφέα Ανίτα Μπρούκνερ, η οποία αναδεικνύει χαρακτήρες αδύναμους και ανίκανους να εκφράσουν και να πραγματοποιήσουν τις επιλογές τους. Οι φαντασιώσεις, οι εσωτερικές συγκρούσεις των ηρώων του Μάραϊ αναπηδούν βίαια όταν ξυπνούν από τον λήθαργο με την αφορμή ορισμένων γεγονότων, με τον αιφνίδιο ερχομό τού εκρηκτικού και θρασύτατου Λάγιος, που έμαθε να απαιτεί μόνο από τους άλλους υλικά και συναισθηματικά αγαθά, ενώ ο ίδιος δεν γνωρίζει τι σημαίνει προσφορά.
Το μυθιστόρημα, όμως, εκτός από την απεικόνιση και εμβάθυνση των ανθρωπίνων σχέσεων ξεχωρίζει και για την ποιητική ή ονειρική του ατμόσφαιρα και ο Σάντορ Μάραϊ, έστω και καθυστερημένα, αναγνωρίζεται ως μια ευαίσθητη και σημαντική μορφή των γραμμάτων.
Το βιβλίο είναι ένας πολύτιμος οδηγός για τους ερευνητές και καλή χαρτογράφηση μιας κρυφής πτυχής των πνευματικών κατακτήσεων που διευκόλυνε το βιβλίο τα τελευταία πεντακόσια χρόνια.