Με μια βιωματική και αποκαλυπτική ομιλία, ο 69χρονος συγγραφέας B. Σ. Νάιπουλ δέχθηκε την Παρασκευή στη Στοκχόλμη το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2001. H τελετή της απονομής είθισται να σφραγίζεται από τον λόγο κάθε νέου νομπελίστα. H βράβευση του B. Σ. Νάιπουλ είχε εξ αρχής συνδεθεί με την κριτική στάση του απέναντι στο Ισλάμ, αν και τα βιβλία του, κράμα υπαρξιακής λογοτεχνίας και ταξιδιωτικού δοκιμίου, ουδέποτε ταυτίστηκαν ευθέως με τον πολιτικό λόγο. O B. Σ. Νάιπουλ φέρει το βάρος τριών γεωπολιτικών περιοχών, της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας και της Ευρώπης – γεννήθηκε στο Τρινιντάντ, οι γονείς του ήταν μετανάστες από την Ινδία, μορφώθηκε στη Βρετανία, γι’ αυτό και ο λόγος που εκφώνησε στη Σουηδική Ακαδημία είχε έντονη αυτήν τη σφραγίδα της γεωπολιτικής διαπάλης.
Δεν ήταν, όμως, ένας αμιγώς πολιτικός λόγος, όπως περίμεναν πολλοί. Ηταν ένας βαθιά εξομολογητικός λόγος, που δόξαζε στην ουσία την ανάγκη της γραφής. O Νάιπουλ θέλησε εμμέσως να βοηθήσει στην κατανόηση των βιβλίων του. Ισως διέβλεψε τον κίνδυνο παρερμηνείας (λόγω της σύγχρονης, γεωπολιτικής συγκυρίας) και για τον λόγο αυτόν αφηγήθηκε με τιμιότητα την πορεία του από το σκότος στο φως. «Το παρελθόν μου είναι ταυτόχρονα εξαιρετικά απλό και εξαιρετικά σύνθετο», είπε. «Είμαι το άθροισμα των βιβλίων μου». O Νάιπουλ, πηγαίνοντας εις βάθος χρόνου έδωσε μια εικόνα της κοινωνίας του Τρινιντάντ των παιδικών του χρόνων. Απέλπιδες απόγονοι Ινδών και Αφρικανών μεταναστών, μιγάδες γόνοι Ισπανών αποικιοκρατών, Αβορίγινες της Κεντρικής Αμερικής, Βρετανοί πάροικοι. Μεγάλος πια, στο Βρετανικό Μουσείο συνέθετε ψηφίδα την ψηφίδα την ιστορία της πατρίδας του.
«Κοιτούσαμε εντός μας. Ξοδεύαμε τις μέρες μας. O έξω κόσμος τρεμόσβηνε στο σκοτάδι. Δεν αποζητούσαμε τίποτε». O πατέρας του έγραφε ιστορίες, που για τον Νάιπουλ ήταν οι πρώτες νύξεις για έναν άλλον κόσμο. «Για να είμαι τώρα σε θέση να σας περιγράψω το παιδικό περιβάλλον μου, έπρεπε πρώτα να ανακαλέσω γνώσεις που απέκτησα αργότερα, κυρίως μέσα από το γράψιμο». O Νάιπουλ εμπιστεύεται το ένστικτό του. «Είμαι συγγραφέας χωρίς πλάνο, χωρίς πρόγραμμα», είπε. Σταδιακά αναζήτησε να συμπληρώσει την εικόνα του κόσμου, να ταξιδέψει, να μεγαλώσει την απόσταση από τη βιωματική μνήμη. «Δεν ακολουθώ καμιά πολιτική γραμμή».
«Οταν έγινα συγγραφέας, όλες αυτές οι περιοχές του σκότους που με περιέβαλλαν ως παιδί έγιναν τα θέματά μου. H γη. Οι Αβορίγινες. O Νέος Κόσμος. Οι αποικίες. H ιστορία. H Ινδία. O κόσμος του Ισλάμ, με τον οποίο ένιωθα ότι συνδέομαι. H Αφρική. Και μετά η Αγγλία, όπου έγραφα. Αυτό εννοούσα όταν έλεγα ότι τα βιβλία μου είναι μια αλυσίδα και ότι εγώ εκφράζω το άθροισμά τους. (…) Ισως όμως νιώσετε ότι το υλικό ήταν τόσο πλούσιο, ώστε δεν ήταν δύσκολο να αποτελέσει μια καλή μαγιά (…) Πιστέψτε με ότι το πλάνο της πορείας μου απέκτησε μορφή μονάχα τους τελευταίους δύο μήνες. Ξαναδιάβασα αποσπάσματα από παλιά γραψίματα και αίφνης, είδα την αλληλουχία. Ως τότε το μεγαλύτερο πρόβλημα για μένα ήταν να εξηγήσω τι γράφω, να πω τι έχω κάνει μέχρι τώρα (…)
»Θα ξαναγυρίσω στον Προυστ (…) που έλεγε ότι τα όμορφα πράγματα που θα γράψουμε, αν έχουμε ταλέντο, βρίσκονται μέσα μας, ρευστά, σαν την ανάμνηση μιας μελωδίας που μας ενθουσιάζει αν και δεν μπορούμε να την τιθασεύσουμε(…). O Προυστ μιλάει για ταλέντο. Εγώ θα πρόσθετα και την τύχη. Και τη σκληρή δουλειά».