Rose Clayto- Dick Heard
Elvis: By Those Who Knew Him Βest
Εκδ. Virgin, σελ. 405
Mike Evans
Elvis: A Celebration
Εκδ. Dorling Kindersley, σελ. 608
Ηλέξη ίνδαλμα εμφανίζεται δύο φορές στην πρώτη παράγραφο του δελτίου Τύπου του βιβλίου «Elvis: By those who knew him best» («O Ελβις μέσα από τα μάτια αυτών που τον γνώρισαν καλά»), ενώ το βιβλίο «Elvis: A celebration» δεν διστάζει επίσης να τον αποκαλέσει ίνδαλμα και σύμβολο του 20ού αιώνα. Και από τα δύο βιβλία προβάλλει η σκυθρωπή και αισθησιακά πληθωρική μορφή του Ελβις, σαν ένας ωραίος απαγορευμένος καρπός, όπως είπε μια θαυμάστριά του. Ομως δικαιολογείται αυτή η σχεδόν θρησκευτική λατρεία στο πρόσωπο του Ελβις; Σίγουρα, ξεπέρασε κατά πολύ τα 15 λεπτά παραμονής στο προσκήνιο που είχε ορίσει ο Αντι Γουόρχολ – ίσως όμως η λέξη ίνδαλμα να είναι πλέον υπερβολικά φθαρμένη.
Ισως το πρώτο ερώτημα στο οποίο πρέπει ν’ απαντήσει κάποιος, είναι αν το καλλιτεχνικό του βεληνεκές δικαιολογεί τη φήμη του. Κατά τη γνώμη μου η απάντηση είναι καταφατική, τουλάχιστον όσον αφορά τις πρώτες του ηχογραφήσεις – Heartbreak Hotel, That’s all right, Hound Dog, Don’t be cruel κοκ. Τα τραγούδια αυτά έχουν τόση απήχηση σαν να γράφτηκαν μόλις χθες. Εξίσου εντυπωσιακή είναι η επιρροή που είχε ο Ελβις στα κορίτσια στην εφηβεία τους, σε τέτοιο βαθμό που μερικοί να μιλάνε για ομαδικό οργασμό.
Σαν μαύρος…
Αλλά τι είχε πάνω του που τον έκανε τόσο μοναδικό, τέλος πάντων; Αν αφαιρέσει κανείς τη φωνή του, που ήταν πραγματικά σπουδαία, αυτό που μπορεί να πει είναι ότι έδινε την εντύπωση ότι τραγουδούσε ένας μαύρος. Οταν τον πρωτάκουσα από δίσκο, στα μέσα της δεκαετίας του ’50, ήμουν σίγουρος ότι τραγουδούσε κάποιος μαύρος μπλουζίστας, και με έκπληξη ανακάλυψα αργότερα ότι ήταν λευκός.
Είναι απορίας άξιο πώς η φωνή του και ο τρόπος που τίναζε το υπογάστριό του δεν έκαναν τους Νότιους συμπατριώτες του να τον διώξουν με τις κλωτσιές από την πρώτη στιγμή. Ισως επειδή αυτοί οι συντηρητικοί τύποι σκεφθήκανε ότι αν επρόκειτο οι θυγατέρες τους να ουρλιάζουν και να εκστασιάζονται ερωτικά μ’ έναν τραγουδιστή, καλύτερα αυτός ο τραγουδιστής να είναι άσπρος παρά μαύρος. Πάντως, στα πρώτα προγράμματα της τηλεόρασης ποτέ δεν εμφανίζεται από τη μέση και κάτω.
600 φωτογραφίες
Και τα δύο αυτά βιβλία είναι αξιόλογα, ανάλογα με το τι ζητάει κανείς. Το βιβλίο του Μάικ Εβανς περιέχει πάνω από 600 φωτογραφίες – από το αδύνατο αγοράκι από το Τιούπελο του Μισισίπι, μέχρι τον 42άχρονο υπέρβαρο και μεγαλομανιακό άνδρα της Γκρέισλαντ. Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Ιδρύματος Γκρέισλαντ και η συνεργασία αυτή ίσως είναι ο λόγος που το βιβλίο δεν διαθέτει κριτική διάσταση και είναι ελαφρώς απολογητικό.
Το «Elvis: by those who knew him best» (με μαρτυρίες περίπου 50 ανθρώπων) είναι πιο αντικειμενικό και δίνει στον αναγνώστη μια πληρέστερη εικόνα της ζωής και της δραστηριότητάς του. Μόνο που καμιά φορά είναι τόσες οι μαρτυρίες, που ξεχνάει κανείς ποιος μιλάει. Το ότι οι συγγραφείς χώρισαν το υλικό τους σε τμήματα με μια περίληψη του τι περιέχει το καθένα, βοηθάει τον αναγνώστη.
Οι γονείς του
Το παιδί που γεννήθηκε στο Τιούπελο και επέζησε, ενώ το δίδυμο αδελφάκι του πέθανε, θα μπορούσε να είχε εφευρεθεί από έναν μυθιστοριογράφο του Νότου της δεκαετίας του ’30. H οικογένεια, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει να ωραιοποιηθεί η αλήθεια, φαίνεται ότι ήταν μια οικογένεια περιθωριακών λευκών που ζούσαν στην ένδεια. O πατέρας του ήταν πολύ τσιγγούνης και πολύ τεμπέλης, αλλά η μητέρα του, η Γκλάντις, φαίνεται πως ήταν ηρωικό πρόσωπο. Κατάφερνε να υπάρχει πάντα φαγητό στο τραπέζι και, ίσως επειδή είχε χάσει το άλλο της παιδί, προστάτευε τον Ελβις σαν τίγρις που προστατεύει το μικρό της. O Ελβις τη λάτρευε και ο θάνατός της, το 1959, του στοίχισε πολύ. Πέθανε από το συκώτι της γιατί όπως φαίνεται έπινε πολύ και έπαιρνε και χάπια. Αυτό μόλις αναφέρεται και στα δύο βιβλία.
Ενα άλλο χαρακτηριστικό του Ελβις ήταν ότι από μικρός του άρεσαν τα φανταχτερά ρούχα. Ηταν πάντα ένας δανδής, το παγώνι ανάμεσα σε μουντές βαρετές πάπιες. Και εδώ, όπως και στη μουσική του, υπήρχε μια τάση που χαρακτηρίζει περισσότερο τους μαύρους. Στη μουσική τον επηρέασαν πολλά ρεύματα, γκόσπελ, κάντρι, μπλούγκρας, αλλά περισσότερο απ’ όλα το μαύρο Rythm & Βlues.
Φάρσες και απλό φαγητό
Και στα δύο βιβλία γίνεται αναφορά στις «αταξίες» του – να ρίχνει πέτρες στα τζάμια των παραθύρων κ.λπ… Αργότερα, τρελαινόταν να σκαρώνει φάρσες. Του άρεσε το απλό φαγητό, κυρίως το φιστικοβούτυρο, το ζελέ και τα σάντουιτς με μπανάνα που τα συνόδευε με γάλα. Δεν ήταν λάτρης της καλής κουζίνας ο βασιλιάς του ροκ εν’ ρολ.
Οταν άρχισε να γίνεται διάσημος, ο φίλος και μάνατζέρ του, ο Μπομπ Νιλ, κατάλαβε ότι ο Ελβις είχε αποκτήσει ανεξέλεγκτα μεγάλες διαστάσεις και κάλεσε τον επιλεγόμενο Συνταγματάρχη Πάρκερ πρώτα ως συμβουλάτορα και αργότερα ως μάνατζερ και ατζέντη. Σε κανένα από τα δύο βιβλία δεν λέγονται θερμά λόγια για τον Συνταγματάρχη, τον οποίο η μητέρα του Ελβις αντιπαθούσε. Επρόκειτο για έναν άνθρωπο άτεγκτο στον τομέα της δουλειάς, καταπιεστικό και ύπουλο. Στην αρχή της καριέρας του συμμετείχε σε ένα είδος βαριετέ που λεγόταν «Οι χορευτικές κοτούλες του Συνταγματάρχη Πάρκερ»: σε μια μετάλλινη πλατφόρμα καμουφλαρισμένη με χόρτο, οι δυστυχισμένες κότες δέχονταν από τον Συνταγματάρχη μια ηλεκτρική εκκένωση που τις έκανε να πηδούν και να τσιρίζουν. Το όλον με τη μουσική υπόκρουση του «Turkey othe straw».
Ταινίες και γάμος
Κάπως έτσι μεταχειριζόταν και τον Ελβις. Προτού ο Πρίσλεϊ καταταγεί στον στρατό, ο Συνταγματάρχης συγκέντρωνε ηχογραφήσεις για να κυκλοφορήσουν κατά τη διάρκεια της διετούς του θητείας. Πίστευε ότι η θητεία θα τον μεταμόρφωνε από αγοράκι σε έναν ρωμαλέο, βαθιά πατριώτη Αμερικανό πολίτη. Μετά τη θητεία του ο Ελβις πήγε στο Χόλιγουντ και γύρισε ένα σωρό ταινίες που έχουν ξεχαστεί πια, με όμορφα κορίτσια με μαγιό, μαγευτικά τοπία και τραγούδια που αμέσως μετά την προβολή των ταινιών κυκλοφορούσαν σε δίσκο. Μερικές από αυτές τις ταινίες έδιναν την αίσθηση πως ο Ελβις θα μπορούσε να γίνει σοβαρός ηθοποιός? δεν του δόθηκε όμως ποτέ η ευκαιρία. Ολες οι ταινίες, ακόμη και αυτές που μισούσε, πήγαν καλά εισπρακτικά.
Στα 1967, ο Κόλονελ Πάρκερ αποφάσισε ότι θα ήταν καλή ιδέα να παντρέψει τον Ελβις με το παιδικό του φλερτ, την Πρισίλα. Απέκτησαν ένα κοριτσάκι που εκείνος λάτρευε, τη Λίζα Μαρί, αλλά ο γάμος σύντομα άρχισε να χαλάει. Οπως είπε και μια έξυπνη φίλη του, η Μπάμπαρα Πίτμαν, ο Ελβις «είχε μια λίμπιντο που θα έκανε τον Τζέρι Λι Λούις να μοιάζει με καλόγερο», και η Πρισίλα δεν ήταν διατεθειμένη να τον ανέχεται. Επιπλέον ήταν πολύ κατακτητικός και ζηλιάρης.
Η Πρισίλα έφυγε αλλά ξαναγύρισε μετά τον θάνατο του πατέρα του Ελβις, που είχε διορίσει τη νύφη του διάδοχό του στη διαχείριση της περιουσίας του Ελβις (ο Πρίσλεϊ πατέρας είχε αναλάβει τη διαχείριση των οικονομικών του γιου του). Κανείς δεν τη χώνευε, ούτε ο Ελβις ούτε οι φίλοι του. H Λαμάρ Πάικ, μια πολύ παλιά φίλη, είπε γι’ αυτήν: «Οταν μια γυναίκα είναι σκύλα, όλοι το ξέρουν πως είναι σκύλα. Δεν υπήρχε ίχνος ανθρώπινης ζεστασιάς στην Πρισίλα. Εχει πάνω της περισσότερο πλαστικό απ’ ό,τι μια Κορβέτ».
Σκοτεινό τέλος
Αφού τελείωσε με τις ταινίες, ο Ελβις πάχυνε και άρχισε να αλητεύει στο Λας Βέγκας και σε πολλά άλλα μέρη. Φορούσε εντυπωσιακά ρούχα για να καμουφλάρει το μέγεθός του, που θύμιζε πια Φάλσταφ. Ετρωγε απίθανες αηδίες και έπαιρνε κοκτέιλ από βαρβιτουρικά. Πέθανε σε ηλικία 42 ετών, μάλλον από καρδιακή προσβολή. H θλίψη που προκάλεσε ο θάνατός του μπορεί να συγκριθεί μόνον με αυτήν που προκάλεσε ο θάνατος της Νταϊάνα.
Ηταν απλός και σύνθετος μαζί. Του έρεσε να ιππεύει στην εξοχή και να προσφέρει ακριβά δώρα στους φίλους του – λιμουζίνες, κοσμήματα, ακόμη και το ρολόι που φορούσε. Λίγο πριν πεθάνει ήταν σχεδόν χρεοκοπημένος. Διαχειριστής των χρημάτων του ήταν ο πατέρας του, αλλά ούτε αυτό βοήθησε, αφού ήταν τελείως άσχετος με τέτοια πράγματα. Βέβαια τώρα, post diem, όλες οι επανεγγραφές των δίσκων του αποφέρουν εκατομμύρια.
Του άρεσε η ζωή
Πρόκειται για ένα θλιβερό και διδακτικό παραμύθι: ο όμορφος πρίγκιπας που δέχθηκε το φιλί της μοίρας και μετά έγινε βάτραχος. Από τα δύο βιβλία προτιμώ το «Elvis by those who knew him best», γιατί δεν μοιάζει με αγιογραφία. Ισως η καλύτερή του φίλη, η ηθοποιός Linda Thomson, είπε τα πιο εύστοχα λόγια γι’ αυτόν: «Εχω κρατήσει μόνο τα θετικά του στοιχεία: το ότι ήταν φοβερά γενναιόδωρος, ειλικρινής φίλος, του άρεσε να γελάει, του άρεσε η ζωή – αλλά είχε και μια σκοτεινή πλευρά. Υπήρχε η αυτοκαταστροφή, η οργισμένη συμπεριφορά, ο εγωκεντρισμός, όλα όσα πάνε μαζί με ένα «εγώ» παρόμοιων διαστάσεων, αλλά υπήρχαν και τόσα θαυμάσια πράγματα στον Ελβις, που η ζωή μαζί του δεν ήταν ποτέ βαρετή».