Οψεις

3' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

T ώρα που πλημμυρίζει η Πράγα (όχι, δεν μπορώ να γράψω γι’ αυτό, η πρώτη αντίδρασή μου μάλιστα ήταν να το απωθήσω), που το χαλάζι πέφτει στις ακτές της Ιταλίας και το καφέ νέφος εξαπλώνεται απ’ το βιομηχανικό, υποθέτω, Αφγανιστάν στην Ινδία, όπου θα δολοφονήσει μόνο δύο εκατομμύρια, το δελτίο ειδήσεων λέει με στυλάκι: «Καιρός για ψυχανάλυση» – παράλογος λοιπόν, ανεξήγητος. Μετά την Εnroτου κ. Μπους Jr. και μια-δυο άλλες εταιρείες-κολοσσούς, η IBM είναι ένας ακόμη πύργος που καταρρέει (μαζί με το φαντασιακό δίδυμό του, τον HAL) και καταπλακώνει 15.000 ανέργους – αλλά πού είναι τα αεροπλάνα που τους χτύπησαν; Στη Λατινική Αμερική, η μια χώρα μετά την άλλη πέφτουν στην εξαθλίωση – αλλά ποιος παίζει αυτό το άυλο ντόμινο; Μες στην κοσμοχαλασιά, οι κηροπλάστες της μαντάμ Τισό παλεύουν, λέει, να φτιάξουν το ομοίωμα ενός pop μοντέλου και περιέρχονται σε απόγνωση, γιατί κάθε τόσο το μοντέλο αλλάζει πρόσωπο, μια που η ουσία του είναι διαφήμιση και αέρας κοπανιστός: Οπότε γίνονται οι ίδιοι ομοιώματα των think tanks, που προτείνουν μοντέλα «ερμηνείας», οργανωμένα γύρω απ’ την ανάγκη των εργοδοτών τους να παραμείνει η πραγματικότητα ακατάληπτη… Γιατί ουαί κι αλίμονο αν ο «τρελός» καιρός και η δίχως τρομοκράτες κατάρρευση, η φτώχεια και η μόλυνση, η υπερθέρμανση και η λεηλασία του πλανήτη και η λάσπη που σκεπάζει, ενώ γράφω, τη Δρέσδη δεν είναι οι επτά πληγές του Φαραώ, αλίμονο αν ειπωθεί ξανά ή απλώς ψιθυριστεί ότι τα πλήθη των απελπισμένων στους δρόμους της Αργεντινής, της Ουρουγουάης, της Ονδούρας μπορούν να βρουν κατανοητό και ανατρέψιμο στόχο…

Ετσι, οι πολιτικοί αναλυτές και οι γιαλαντζί δημοσιογράφοι της μαντάμ Τισό δέχονται, το πολύ, να μιλάνε για «παγκοσμιοποίηση» και να πλέκουν ασαφείς ιερεμιάδες – ενώ με το άλλο χέρι πληκτρολογούν, καθείς όπως μπορεί και αξιοποιώντας όποια ευκαιρία δοθεί, το ίδιο πάντα σενάριο, σύμφωνα με το οποίο είναι οιονεί τρομοκράτες (ή συλλήβδην παίγνια σ’ ένα στρόβιλο ξοφλημένων ιδεών: έστω! συγκαταβαίνουμε!) όσοι δεν κάθονται ήσυχα ήσυχα να λοβοτομηθούν στον καναπέ και να πεθάνουν της πείνας… Κακό πράμα η «παγκοσμιοποίηση», αν δεν το πούμε πώς θα πουλήσουμε στα θύματά της; Αλλά τι είναι η «παγκοσμιοποίηση» – ποιος ξέρει; Θα μπορούσε ίσως κάτι να πει η Αριστερά – όση δεν περιορίστηκε να κρατήσει τα στελέχη της και να μας επιστρέψει τις γλάστρες. Αλλά «καθώς απλοποιούνται σε οστά οι άνθρωποι που γέμιζαν εκείνα τα χρόνια» (M. Γκανάς), η Αριστερά αναπαριστάται σαν οστεοφυλάκιο ιδεών: «καπιταλισμός», «υπεραξία», «αλλοτρίωση», «εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο»… Αλίμονο, καημένε Γιόρικ, με τέτοιες ξηρές σφόδρα έννοιες παίζεις ακόμα; Ασε να πέσει η ταφόπλακα ενός τάχα προπατορικού αμαρτήματος πάνω σ’ όσους μισοσυνειδητά συρρέουν στη Γένοβα, στο Σιάτλ, αύριο στη Θεσσαλονίκη – πριν πατήσουν το πλήκτρο επανεκκίνησης…

Να προλάβω την εύκολη παρεξήγηση: καμιά παρακαταθήκη ιδεών δεν αρκεί, αν θέλουμε να κατανοήσουμε την πραγματικότητα – γιατί, απ’ την άλλη όψη της, η «τωρινή στιγμή» σπάει τα κλισέ: είναι πρωτοφανής, όπως πάντα… Ομως η ενοχοποίηση όχι πια ενός πολιτικού χώρου, αλλά ενός «ρεπερτορίου», ας το πω έτσι, εξασφαλίζει μιαν άνευ προηγουμένου αποπτώχευση: γιατί, απ’ την άλλη όψη της, η «τωρινή στιγμή» ριζώνει στο παρελθόν, όπως πάντα – κι έτσι οι ιδέες που δημιουργήθηκαν κάτω από το ζώδιο μιας διαρκούς εναντίωσης δεν γίνεται να απεμποληθούν δίχως να βρεθούμε σε κενό σκέψης, αλλά και (χάρη στο ζώδιο που λέγαμε) κενό ηθικότητας: Πρέπει να ελεγχθούν, να ανατραπούν ίσως για να ξαναβρεθούν – αλλά πώς θα γίνει αυτό όταν παριστάνονται σαν τα τσόφλια που αποδεικνύουν ότι εκεί εκκολάφθηκε μια λούμπεν τρομοκρατία, μαζί γελοία («φραγκάτοι») και ανατριχιαστική («έριξα στα πόδια, αλλά σε τρία σημεία»), οι αυτουργοί της οποίας δεν αναλαμβάνουν καν την πολιτική ευθύνη;

Ας ακουστεί ξένο μες στο μεθύσι για το φάγωμα των ξηρών καρπών της τρομοκρατίας: το μόνιμο αποτέλεσμα του θεάματος που παρακολουθούμε θα είναι η τρομοκράτηση καθενός που δεν θα θρηνεί για τις επτά ανεξιχνίαστες πληγές, αλλά θα δοκιμάσει να τις ερμηνεύσει πολιτικά… Δεν πρόκειται μόνο για την Αριστερά, μολονότι πρόκειται πρωτίστως για την Αριστερά. Οι ρεπόρτερ της μαντάμ Τισό πλάθουν τους όρους εξάρθρωσης εν συνόλω του εναλλακτικού μέλλοντος: μια νέα, παράδοξη νομιμότητα, χωρίς διεθνείς συνθήκες, ατομικά δικαιώματα και αυταπάτες ελευθερίας.

Εκδ. Dorling Kindersley, σελ. 608

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή