Ελίζαμπεθ Γκλέγκχορν Γκάσκελ
Χριστουγιεννιάτικη θύελλα και λιακάδα
Μετ.: Εύη Βουλγαράκη-Πισίνα
Εκδ. Μαΐστρος, σελ. 56
H βικτωριανή συγγραφέας Ελίζαμπεθ Γκλέγκχορν Γκάσκελ (1810-1865), σύγχρονη και φίλη του Καρόλου Ντίκενς και των αδελφών Μπροντέ, η «κυρία Γκάσκελ», όπως την αποκαλούσαν οι σύγχρονοί της, είναι σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα. Μεταφράσεις έργων της Γκάσκελ αυτοτελώς κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα μόλις το 2001. Μια απ’ αυτές και η σύντομη ιστορία «Χριστουγεννιάτικη θύελλα και λιακάδα», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μαΐστρος σε μετάφραση της Εύης Βουλγαράκη-Πισίνα.
Στο βιομηχανικό Μάντσεστερ
Η Ελίζαμπεθ Γκάσκελ ξεκίνησε τη συγγραφική της καριέρα το 1848 με το μυθιστόρημα «Μαίρη Μπάρτον, μια ιστορία απ’ τη ζωή του Μάντσεστερ». H Γκάσκελ, που γεννήθηκε στο Λονδίνο, κατοικούσε στο βιομηχανικό Μάντσεστερ και η ιστορία αυτή της Μαίρης Μπάρτον -του Τζον Μπάρτον για την ακρίβεια- θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μια πρώιμη ιστορία ταξικής πάλης, αφού ο Τζον, υπακούοντας στην εντολή του συνδικάτου των εργατών, σκοτώνει το αφεντικό του.
Ωστόσο η αντιπαράθεση στα έργα της Γκάσκελ έχει να κάνει περισσότερο με την αλλαγή εποχής, από τη βικτωριανή συντηρητική σταθερότητα των κοινωνικών αξιών στις ανατροπές που προαναγγέλλουν τους μοντέρνους καιρούς. H Γκάσκελ, εκτός των άλλων, υπήρξε και η βιογράφος της Σαρλότ Μπροντέ (κυκλοφόρησε το 1857), αλλά και μόνιμη συνεργάτις του περιοδικού που εξέδιδε ο Κάρολος Ντίκενς, «Χάουσχολντ Γουόρντς» (Household Words). Στο περιοδικό αυτό απ’ το εναρκτήριο κιόλας τεύχος, στις 30 Μαρτίου του 1850, η Γκάσκελ δημοσιεύει σε συνέχειες το δημοφιλέστερο έργο της, το «Κράνφορντ». Αξίζει να σημειώσουμε τέλος ότι στον απόηχο του φιλελληνικού κινήματος είναι η Γκάσκελ που παρουσιάζει για πρώτη φορά στο αγγλικό κοινό (Χάουσχολντ Γουόρντς, 1854) την έκδοση των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών του Κλοντ Φοριέλ (Chants Populaires de la Grece Μoderne).
Οι πάνω και οι κάτω
Η «Χριστουγεννιάτικη θύελλα και λιακάδα» ξετυλίγεται σε μια κωμόπολη, όπου εκδίδονται δύο εφημερίδες, ο συντηρητικός «Ιπτάμενος Ταχυδρόμος» και ο φιλελεύθερος «Ερευνητής». Πρωταγωνίστριες του αφηγήματος είναι δύο γυναίκες, αλλά η Γκάσκελ αρχίζει και τελειώνει την ιστορία της με τις εφημερίδες στις οποίες εργάζονται ως αρχιστοιχειοθέτες οι σύζυγοι, ο κύριος Τζένκις του «Ταχυδρόμου» και ο Τζεμ Χότζσον του «Ερευνητή» και παρά την ασίγαστη χολή μεταξύ των εντύπων τους, κατοικούν στο ίδιο σπίτι. H κυρία Τζένκις, στο πάνω πάτωμα, είναι άτεκνη και έχει ένα γάτο, η Μαίρη Χότζσον, κάτω, έχει ένα μωρό, που αρρωσταίνει, παραμονή Χριστούγεννα, από κοκκύτη. H αρρώστια του μωρού θα φέρει τα πάνω-κάτω στην ιστορία που η Γκάσκελ χειρίζεται με τη στερεοτυπία που τη διακρίνει.
Οι περισσότερο αριστοκρατικοί Τζένκις κατοικούν πάνω και δεν αναφέρονται καθόλου τα μικρά τους ονόματα. Οι λαϊκότεροι Χότζσον κάτω, είναι η Μαίρη και ο Τζεμ και τα βγάζουν δυσκολότερα πέρα. H φιλανθρωπία σκύβει από πάνω προς τα κάτω φυσικά και η ευγνωμονούσα ανταπόδοση ακολουθεί την αντίθετη πορεία. O κόσμος της Γκάσκελ μπορεί να δονείται κάποτε από τις αναταράξεις της εποχής που έρχεται, δεν χάνει όμως τη βικτωριανή του γεωμετρική ισορροπία.
Αυτοβιογραφικά στοιχεία
Πρέπει να προσθέσουμε ότι η ιστορία αυτή έχει και αυτοβιογραφικές πινελιές, καθώς η συγγραφέας έχασε τον μοναδικό της γιο σε ηλικία μόλις δέκα μηνών από οστρακιά. O χαμός του μικρού Γουίλιαμ ήταν που έσπρωξε την Γκάσκελ να θεραπεύσει το συγγραφικό της τάλαντο. H ίδια πάντως φαίνεται ότι κλίνει στο τέλος με τους περισσότερο αντισυμβατικούς Χότζσον, αφού και αυτή προσθέτει στο τέλος της ιστορίας της ένα διδακτικό επίμετρο, όπως ο Τζεμ συμπληρώνει τα κείμενα των συνεργατών της εφημερίδας, όταν περισσεύει χώρος.
Η μετάφραση του κειμένου από την Εύη Βουλγαράκη-Πισίνα ρέει και η προσεγμένη έκδοση συμπληρώνεται από ένα επίμετρο για την συγγραφέα με τα βασικά στοιχεία για τη ζωή και το έργο της. Περικλείεται δε από ένα πρωτότυπα σχεδιασμένο εξώφυλλο από την Δήμητρα Παπαντωνίου.
Ο κ. K. Μπλάθρας είναι δημοσιογράφος και σκηνοθέτης.