Πριν από λίγες μέρες ξεκίνησα να ακούω το πολύτιμο άλμπουμ «Igor Markevitch», στη σειρά Original Masters. Επεσα αμέσως στα ακροαστικά νερά, χωρίς να ανατρέξω στην ταυτότητα των ορχηστρών.
Με τα πρώτα μέτρα, όμως, της «Ηρωικής» του 1956, γεμάτα δεξιοτεχνία και λάμψη, κάτι άρχισε να με κεντρίζει: ξέροντας καλά την τελευταία «Ηρωική» του Toscanini (1953), ένιωσα ένα γνήσιο τοσκανινικό πνεύμα να διατρέχει την ερμηνεία.
Οταν η εντύπωση αυτή επιβεβαιώθηκε και στα επόμενα μέρη, τότε και μόνο προσέτρεξα στο φυλλάδιο, κι εκεί, έκπληκτος, διάβασα πως η ορχήστρα ήταν η Symphony of the Air (έτσι μετονομάστηκε η Συμφωνική του NBC μετά την αποχώρηση του Toscanini), που τώρα παρέδιδε, θαρρείς, τον «ήχο» του Toscanini σε έναν άλλο μαέστρο. Ασυναισθήτως, θυμήθηκα μια δήλωση του James Levine: «Αγαπώ πολύ τον «Ταγχόιζερ» του Elmendorff (Μπαϊρόιτ 1930), γιατί κρατάει όλον τον ηλεκτρισμό που ο Τοσκανίνι είχε δώσει στην παράσταση λίγο πριν».
Θυμήθηκα ακόμα μια εκμυστήρευση μουσικού της ορχήστρας του Κλίβλαντ που, πολλά χρόνια μετά το θάνατο του George Szell, δήλωνε: «Ακόμα και τώρα, κάθε φορά που παίζω, αναρωτιέμαι: Τι θα έλεγε ο Dr Szell;» (και ασφαλώς δεν επιζητούσε την επιβεβαίωση του σωστού παιξίματος, αλλά της στυλιστικής ορθότητας).
Είναι, άραγε, τυχαίο πως πολλές από τις πρώιμες εκτελέσεις του Βernsteiμε τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης κρατάνε κάτι από το πνεύμα του Bruno Walter και του Μητρόπουλου στο κέλυφος του ήχου;
Το 1548, ο Φρανσουά Ραμπελέ διηγείται πώς ο Πανταγκριέλ επιθυμούσε να φυλάξει τα λόγια «μες στο λάδι ή μέσα σε κατακάθαρο άχερο», ώστε κάποτε να ακουστούν ξανά.
Ετσι, μέσα στο «κατακάθαρο άχερο» του χρόνου, ίσως μπορεί να κληροδοτείται το πνεύμα από τους μεγάλους μουσικούς και να διαμορφώνεται η ηχητική παρακαταθήκη, κάτι σαν το DNA του ήχου που διατηρεί το ίδιο χρώμα, όχι στα μάτια, αλλά στα αφτιά.
Ετσι υπάρχει ο ήχος: χάρη στον ομογάλακτο αδελφό του, απόηχο.