Τις βροχερές μέρες του χειμώνα στις Βρυξέλλες στους καφενέδες των κτιρίων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι εργαζόμενοι διανθίζουν τα εργασιακά κενά τους με αστεία. Τελευταία ακούγεται όλο και πιο συχνά η ιστορία για τον παράδεισο και την κόλαση των Ευρωπαίων. O παράδεισος, λοιπόν, έχει Βρετανούς αστυνομικούς, Γάλλους εραστές, Γερμανούς μηχανικούς, Ιταλούς μαγείρους και Ελβετούς διευθυντές. H κόλαση έχει Γερμανούς αστυνομικούς, Γάλλους μηχανικούς, Βρετανούς μαγείρους, Ελβετούς εραστές και Ιταλούς διευθυντές…. Μόνο που αυτή τη φορά η κόλαση απέκτησε δαντική μορφή από τα ευτράπελα των Ιταλών διευθυντών εναντίον των Γερμανών αστυνομικών!
Μεσούντος του θέρους, δεν βρήκα δροσερότερο θέμα από τα εθνικά κουσούρια και τις παραξενιές των λαών της Ευρώπης, τις ψωροπερηφάνειες και τους εγωισμούς, τα πείσματα και τις υπερβολές στις αποφάσεις τους που τελευταία βρήκαν πρόσφορο έδαφος στη σοβαρή, κατα τα άλλα, διένεξη μεταξύ Ιταλίας και Γερμανίας. Μια διένεξη που έκανε το ντεμπούτο της στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στο Ευρωκοινοβούλιο και κορυφώθηκε με τις ύβρεις που εξαπέλυσε εναντίον των Γερμανών τουριστών ο παραιτηθείς πλέον Ιταλός υπουργός Τουρισμού Στέφανο Στέφανι. Ενα εντυπωσιακό επεισόδιο από το οποίο βγήκε ωφελημένη η Ντόρις Σρέντερ Κοπφ, σύζυγος του Γερμανού καγκελαρίου. Μπορεί η Ντόρις και Γκέρχαρντ να έχασαν τις διακοπές τους σε θέρετρο της Αδριατικής, σημείωνε τις προάλλες ο Ομπσέρβερ, αλλά τουλάχιστον η τέταρτη κατα σειράν κυρία Σρέντερ κέρδισε ένα καινούργιο αυτοκίνητο. H Φίατ στη Γερμανία ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να δώσει στην πρώτη κυρία της Γερμανίας την πρώτη Lancia Υpsiloπου θα παράξει.
Η χειρονομία αυτή αποσκοπούσε στο να κατευνάσει τους Ιταλούς executives που βρέθηκαν κυριολεκτικά κολλημένοι στον τοίχο μετά την ανακοίνωση του Σρέντερ ότι Ιταλία τέλος, την ίδια ώρα που στο Ρίμινι το τοπικό κομμουνιστικό κόμμα μοίραζε φυλλάδια στα γερμανικά, υπογραμμίζοντας ότι η πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης παραδοσιακά ανήκει στην Αριστερά και ποτέ δεν σκεφθηκε να ψηφίσει ούτε τον Μπερλουσκόνι, ούτε τη Λίγκα του Βορρά, της οποίας στέλεχος είναι ο παραιτηθείς υπουργός Τουρισμού.
Οι σχέσεις αγάπης και μίσους μεταξύ των Ιταλών και των Γερμανών χάνονται στα βάθη της Ιστορίας και κατά καιρούς αναρριχώνται στην επιφάνεια σαν τους συμπαθητικούς αρουραίους που αναρριχώνται με τέχνη στους κισσούς των κήπων. H κρίσιμη στιγμή της χημείας μεταξύ των δύο λαών τοποθετείται όταν ο πρώτος Ρωμαίος ανιχνευτής είδε να υψώνεται στον ουρανό ο καπνός της πρώτης γερμανικής κοινότητας. Αυτή η πρώτη επαφή, ένα είδος γήινου συμβολισμού, ήλθε να αποτελέσει τη μαγιά μιας σειράς ανάμεικτων συναισθημάτων μεταξύ των δύο λαών.
Για τους Γερμανούς, η Ιταλία είναι ο ζεστός νότος, μια χαρούμενη και πολύβουη χώρα που αν μη τι άλλο υπόσχεται διαφυγή από τους εξοντωτικούς ρυθμούς των γερμανικών μεγαλουπόλεων. Κι όμως…. στη λουθηριανή πλευρά του γερμανικού εγκεφάλου υπάρχει η απαξιωτική εικόνα μιας Ιταλίας που ενσαρκώνει όλες αυτές τις αξίες που για τη γερμανική ψυχή αποτελούν ανάθεμα: ανηθικότητα, επιφανειακά αισθήματα, ανειλικρίνεια και μια τάση προς την απατεωνιά. Προσόντα ή ελαττώματα που σπάνε τα νεύρα στον Γερμανό, επειδή ξέρει ότι είναι ευάλωτος στους πονηρούς.
Στο μυαλό του Γερμανού, οι Ιταλοί είναι αυτοί που ανακάλυψαν τον φασισμό, αλλά άλλαξαν πλευρά στο τέλος του πολέμου και δεν πλήρωσαν ποτέ το παραμικρό για τις εθνικές τους αμαρτίες -καθάρισαν με την τιμωρία του Μουσολίνι και της Κλάρα Πετάτσι- ούτε πολύ περισσότερο πέρασαν από τη διαδικασία της αυτοκριτικής και της αυτοκάθαρσης που οι Γερμανοί επέβαλαν στον εαυτό τους τη δεκαετία του ’50 και του ’60.
Οι Ιταλοί εκτιμούν και προσεγγίζουν διαφορετικά τους Γερμανούς. Θα λέγαμε με συναισθήματα θαυμασμού και φόβου. Από την εποχή του Μεσαίωνα η σχέση υπήρξε άνιση. Τότε, δεν πρέπει να υπήρξε ούτε μια ιταλική πόλη που να μη λεηλατήθηκε από τους Γερμανούς. Πάνω σ’ αυτό, ο καθηγητής Ιστορίας Νόρμαν Στόουν σημειώνει: «Νομίζω», λέει, «ότι οι Ιταλοί έχουν κόμπλεξ κατωτερότητας σε σχέση με τους άλλους Ευρωπαίους». Αλλά γιατί οι Ιταλοί αισθάνονται κατωτερότητα; Την πιο εμπεριστατωμένη απάντηση, νομίζω ότι τη δίνει ο ανταποκριτής του «Σπίγκελ» Μάικλ Σοντχέιμερ, ο οποίος λέει το εξής: «Οι Ιταλοί υπήρξαν οι πρώτοι ξένοι εργάτες που εργάστηκαν στη Γερμανία και εκεί απέκτησαν κακή φήμη. Φοβεροί τραγουδιστές, αλλά άχρηστοι κι όχι ιδιαίτερα εργατικοί. Οι Μεσόγειοι έχουν την τάση να είναι χαλαροί και «αλλεργικοί» στη σκληρή δουλειά. Κι όσον αφορά το ποδόσφαιρο είναι το ίδιο μισητοί όσο και στη Βρετανία. Οι επιθετικοί τους πέφτουν μόνοι τους, προσπαθώντας να εκβιάσουν το πέναλτι από τον διαιτητή. Είναι λίγο απατεώνες».
Ολοι όμως συμφωνούν ότι τα παλιά στερεότυπα θα πρέπει να αμβλυνθούν και ιστορίες σαν αυτήν του Ροντλ Λίντλ στο Τέταρτο Πρόγραμμα του BBC να εκλείψουν. O τελευταίος θυμήθηκε έναν Ιταλό φίλο που εργαζόταν ως ναυαγοσώστης σε παραλία του Ρίμινι. Ενα ζευγάρι Γερμανών τον πλησίασε για να του πει ότι έχασε το παιδί του. Τότε ο Ιταλός αναφώνησε από τα μεγάφωνα: «Ενα Γερμανόπουλο έχει χαθεί και για κάθε παιδί Γερμανών που χάνεται, δέκα παιδιά Ιταλών θα εκτελούνται»!
Αυτά δεν είναι παρά απεχθή, ρατσιστικά ανέκδοτα. H αλήθεια είναι ότι οι ομοιότητες μεταξύ των δύο κρατών είναι σημαντικές και δεν δικαιολογούν τέτοια ακραία αντιπαλότητα. Τα δύο έθνη παρέμειναν διαιρεμένα κατά τον 19ο αιώνα και σαγηνεύτηκαν από τους ακροδεξιούς δημαγωγούς στον 20ό αιώνα. H πολιτική τους αντίδραση στην καταστροφή του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν πανομοιότυπη. Και οι δύο χώρες σφυρηλάτησαν συντάγματα που θα απέτρεπαν την άνοδο στην εξουσία ενός ακροδεξιού δημαγωγού. Και για τις δύο, η εποχή των οικονομικών θαυμάτων πέρασε ανεπιστρεπτί και οι ηγεσίες τους προσπαθούν πλέον να εισάγουν δίχως επιτυχία οικονομικές μεταρρυθμίσεις κι άλλες κοινωνικές αλλαγές.
Η Αγριππίνα, η κόρη του Ρωμαίου αυτοκράτορα Γερμανικού και μητέρα του Νέρωνα, γεννήθηκε στην Κολωνία και πέρασε τη νεότητά της σ’ αυτήν την πόλη. O σύζυγός της, Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κλαύδιος της έδωσε το όνομα του, ονομάζοντάς την Colonia Claudia Ara Agrippinensium! Πολύ αργότερα ο Γκαίτε έγραψε σ’ ένα μικρό κομμάτι χαρτιού ότι στο Τρέντο της Ιταλίας αισθανόταν σαν το σπίτι του κι όχι σαν εξόριστος…. Ισως κάποιος θα πρέπει να επισημάνει στον Μπερλουσκόνι και τον Σρέντερ ότι η Αγριπίνα και ο Γκαίτε δεν έχουν καν τον χρόνο να επανέλθουν στο Τρέντο, στο Ρίμινι, στην Κολωνία ή το Βερολίνο. Στη διαδρομή κάποιοι τους χάλασαν το κέφι…