Κηδεύτηκε χθες το μεσημέρι από το A΄ Νεκροταφείο Αθηνών ο ζωγράφος Γιώργος Μαυροΐδης, ένας από τους σημαντικούς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα που κατάφεραν να δώσουν φυσιογνωμία στη μοντέρνα ελληνική ζωγραφική. Πέθανε αργά το βράδυ της Παρασκευής σε ηλικία 91 ετών. Το ιδίωμά του, αναγνωρίσιμο και απολύτως ανθρωποκεντρικό, αγάπησε το χρώμα, την ανθρώπινη φιγούρα και το ελληνικό τοπίο. Στο χθεσινό, τελευταίο αντίο, μίλησαν για τον ζωγράφο η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα, ο πρύτανης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Χρόνης Μπότσογλου και ο επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης, Μάνος Στεφανίδης.
Στη γενιά του ’30
Αν και ο ίδιος απέρριπτε την ευθεία σύνδεσή του με οριοθετημένα μορφολογικά ρεύματα, οι περισσότεροι κριτικοί κατατάσσουν το έργο του στον εξπρεσιονισμό. Ανήκει στην πάλλουσα περιφέρεια της «Γενιάς του ’30» (Μόραλης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης κ.ά.)? ο αυτοδίδακτος Μαυροΐδης αποτελεί, ούτως ή άλλως, ξεχωριστή περίπτωση στο πάνθεον την ελληνικής τέχνης, αν σκεφτούμε ότι εγκατέλειψε μία πολλά υποσχόμενη καριέρα στο διπλωματικό σώμα, για να αφοσιωθεί σ’ αυτό που τελικά αγαπούσε σε μάλλον ώριμη ηλικία.
Ο Γιώργος Μαυροΐδης γεννήθηκε το 1912 στον Πειραιά. Με την ευκαιρία της μονογραφίας των εκδόσεων «Αδάμ» (κυκλοφόρησε το 1995), ο ζωγράφος συνέταξε ο ίδιος ένα γλαφυρό βιογραφικό: «Μεγάλωσα κοντά στη θάλασσα ίσα με τα 12 μου χρόνια, στη Λάρνακα της Κύπρου, που δεν υπάρχει πια παρά σαν όνειρο των παιδικών μου χρόνων. Αργότερα, ίσα με σήμερα, εκτός από μικρά διαστήματα ζω στην Αθήνα που χάνεται κι αυτή. Δεν σπούδασα ζωγραφική σε Σχολή, αλλά νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
Τα νεανικά μου χρόνια ήτανε δύσκολα μέσα στις συνθήκες που επικρατούσαν σ’ αυτόν τον τόπο. Αρχίζουν με την καταστροφή της Μικράς Ασίας, συνεχίζονται με δικτατορίες και φτάνουν στον μεγάλο πόλεμο. Την Κατοχή, μαζί με τη μητέρα μου, που ήταν μία γενναία γυναίκα, την πέρασα άθλια, αλλά όχι χειρότερα από τόσους που βασανίστηκαν και πέθαναν. Τα διαλείμματα που έζησα έξω από την Ελλάδα ήταν στην Αίγυπτο το 1946, όταν παντρεύτηκα στην Αλεξάνδρεια με μια γυναίκα που στέκεται πάντα πλάι μου με το παραπάνω, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά, και αποκτήσαμε μία κόρη που είναι από όλους αγαπητή».
«Από παιδί»
«Από το 1947 ίσα με το 1959, που ήμουνα διπλωματικός υπάλληλος, έζησα δύο χρόνια στη Γαλλία και δύο στην Ιταλία. Από το 1959 ήμουνα για 24, σχεδόν, χρόνια καθηγητής της ζωγραφικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Από τα χρόνια αυτά έμειναν να θυμάμαι με αγάπη και να έχω φιλία με νέους που φοίτησαν στη Σχολή. Ζωγραφίζω από μικρό παιδί και τα έργα μου πιστεύω πως γίνονται για να μιλούν για τη ζωή ζωγραφικά, κάτι που είναι δύσκολο, όπως δύσκολο είναι να κρίνω εγώ αν το πετυχαίνουν. Τα περιστατικά κι οι περιπέτειες μιας μακριάς ζωής πρέπει να γίνουν ένα με τη ζωγραφική μου προσπάθεια, όπως και λίγα πρόσωπα, άντρες και γυναίκες, που τα θυμάμαι πάντα με αγάπη σαν όνειρα απραγματοποίητα γιατί έτσι είναι η ζωή». Το 1950, ο Γ. Μαυροΐδης πήγε στο Παρίσι όπου μελέτησε τη μουσειακή και μοντέρνα ζωγραφική και το 1977 εκλέχτηκε πρύτανης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Θεωρούσε τον Γιάννη Τσαρούχη δάσκαλό του ενώ και ο ίδιος, με τη σειρά του, ανέδειξε σημαντικό αριθμό νέων καλλιτεχνών, ως καθηγητής της ΑΣΚΤ. Εκτός από τις πολλές ατομικές του εκθέσεις (Γκαλερί Ισσός, 1954, Ζυγός, 1956, Ζουμπουλάκη, 1960 και 1961, Μέρλιν, 1964 και 1975, Αργώ 1976 και 1978 κ.ά.), ο Μαυροΐδης έλαβε μέρος στις Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1959), της Αλεξάνδρειας (1962) και της Βενετίας (1966). Το 1986 έγινε αναδρομική έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη.
«Ασκηση παρατήρησης»
Μία από τις τελευταίες εκθέσεις του καλλιτέχνη ήταν αυτή που είχε οργανώσει το φθινόπωρο του 2000 το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Στον πρόλογο της έκδοσης, η ιστορικός τέχνης Μάρθα Χριστοφόγλου έγραφε: «Στην τέχνη του Μαυροΐδη, ανεξάρτητα από το πώς ονομάζουμε την τεχνοτροπία του, κυριαρχούν οι αισθήσεις, με πρώτη, φυσικά, την όραση. H συγκινησιακή φόρτιση ουδέποτε ακυρώνει την ομορφιά, μάλλον την εξαίρει. Δεν πρόκειται για συναισθηματική ζωγραφική, αλλά για προσωπική άσκηση παρατήρησης, μία αναμέτρηση με το φως και τον χώρο».