Πριν από λίγο καιρό ολοκληρώθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα», του Δήμου Αθηναίων, η έκθεση με έργα βραβευθέντων καλλιτεχνών του Επαθλου Σπυρόπουλου τα τελευταία 3 χρόνια. H διευθύντρια του Ιδρύματος Σπυρόπουλου και επιμελήτρια της έκθεσης, κριτικός τέχνης Ολγα Δανιηλοπούλου, μιλά στην «K» για την ιστορία του βραβείου και τις δυσκολίες που συναντούν οι νέοι εικαστικοί στην Ελλάδα.
– Πώς θεσμοθετήθηκε το βραβείο Σπυρόπουλου;
– Ο ζωγράφος και η σύζυγός του Ζωή είχαν πάντα κοντά τους νέους ανθρώπους. Ετσι στο καταστατικό του Ιδρύματος Σπυρόπουλου, που συντάχθηκε το 1990, εκτός από τη διαφύλαξη του έργου του ζωγράφου, υπάρχει ο όρος να δίδεται αυτό το βραβείο σε δύο νέους καλλιτέχνες κάτω των 30 ετών κάθε χρόνο, που ασχολούνται με οποιαδήποτε μορφή εικαστικής δημιουργίας: ζωγραφική, γλυπτική, βίντεο, εγκαταστάσεις ή ψηφιακή φωτογραφία.
– Ποιο είναι το συμπέρασμα που έχετε βγάλει αυτά τα 12 χρόνια που ασχολείστε εντατικά με την υπόθεση του βραβείου;
– Με το έπαθλο Σπυρόπουλου έχουν βραβευτεί μέχρι σήμερα 25 καλλιτέχνες. Ανάμεσά τους θα βρείτε τον Νίκο Χαραλαμπίδη, τη Θάλεια Χιώτη, τον Ανδρέα Σάββα, τη Λίνα Θεοδώρου, τον Νίκο Αρτέμη, τον Αχιλλέα Παπακώστα, τον Ξενοφώντα Μπίτσικα, τον Παντελή Χανδρή και τον Δημήτρη Τζαμουράνη. Ολοι τους διακρίθηκαν στο εξωτερικό, έκαναν μεταπτυχιακές σπουδές, προχώρησαν σε ακαδημαϊκή καριέρα. Αυτό σημαίνει ότι είναι ένας επιτυχημένος θεσμός, με επιτροπές κριτών που κάνουν σωστές επιλογές.
– Τι πρέπει να έχει ένα έργο ενός νεαρού καλλιτέχνη για να το ξεχωρίσει η επιτροπή;
– Είναι σαφές ποιος έχει καλλιτεχνική πρόταση. Δεν εννοώ να είναι κάτι εντελώς προτότυπο. Αναφέρομαι -αντιθέτως- στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται στα έργα οι ιδέες του καλλιτέχνη, η σοβαρότητα, το στίγμα του.
– Ποιες είναι οι δυσκολίες που έχετε αντιμετωπίσει όλα αυτά τα χρόνια;
– Το μόνο θέμα είναι ίσως το ύψος του ποσού που παίρνουν οι διακριθέντες: ένα εκατομμύριο δραχμές το 1990, που θεσμοθετήθηκε το βραβείο, ήταν μια καλή βοήθεια για τους νέους. Σήμερα δεν είναι τίποτα. Μακάρι να είμασταν σε θέση να το διπλασιάσουμε.
– Πώς είναι να συνεργάζεται ένας έμπειρος επιμελητής εκθέσεων, όπως εσείς, με καλλιτέχνες που παρουσιάζουν τη δουλειά τους για πρώτη φορά;
– Χρειάζεται να είναι κανείς και λίγο «παιδαγωγός» και λίγο ψυχολόγος. Στο τέλος αναπτύσσεται μια ειδική σχέση μεταξύ του επιμελητή και του καλλιτέχνη που βοηθά και τα δύο μέρη
– Αν οι καλλιτέχνες που έχουν πάρει το έπαθλο είχαν γεννηθεί στη Γαλλία λ.χ. ή στην Αμερική θα είχαν μπροστά τους έναν πολύ πιο εύκολο δρόμο;
– Είναι σίγουρο. Η μοίρα της ελληνικής τέχνης είναι να βαδίζει μόνη της χωρίς δομές, σύστημα και σταθερούς μηχανισμούς. Σε χώρες του εξωτερικού οι ευκαιρίες για καριέρα και μεταπτυχιακές σπουδές εμφανίζονται πριν ακόμα τελειώσεις τη Σχολή Καλών Τεχνών. Επίσης υπάρχουν οι κατάλληλες βοήθειες, εδώ όχι.
– Από το 1990 μέχρι σήμερα έχετε δουλέψει με 12 «φουρνιές» βραβευθέντων. Εχει αλλάξει ο τρόπος με τον οποίον έβλεπαν την καριέρα τους οι νέοι τότε και σήμερα;
– Σήμερα είναι πιο αποφασισμένοι. Αυτό οφείλεται στο ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των πρωτόβγαλτων καλλιτεχνών πηγαίνει στο εξωτερικό για σπουδές και αυτό δίνει στα παιδιά μια άλλη διάσταση δουλειάς και παρουσίασης. Μαθαίνουν τα υλικά, τους τρόπους συμπεριφοράς, βλέπουν μεγάλες εκθέσεις.
Οι γκαλερίστες
– Η Ισπανία εδώ και περίπου 30 χρόνια στηρίζει με φανατισμό και πείσμα όλα τα νέα ταλέντα της χώρας. Εδώ τι κάνουν οι καλλιτέχνες αφού τελειώσουν τη Σχολή;
– Ο καθένας και η μοίρα του. Προσπαθούν να τα καταφέρουν όλα με τις δικές τους δυνάμεις. Αλλωστε ούτε οι γκαλερίστες αποτελούν στην Ελλάδα ισχυρό μέρος του υποστηρικτικού μηχανισμού, όπως γίνεται σε χώρες του εξωτερικού. Δεν υπάρχει δηλαδή η νοοτροπία να αναλαμβάνει ένας γκαλερίστας έναν πρωτοεμφανιζόμενο καλλιτέχνη και να τον στηρίζει μέχρι να πατήσει γερά στα πόδια του, έστω και για να μοσχοπουλήσει ύστερα τα έργα του. Το κάνει μόνο η Πένυ Ζουμπουλάκη και αυτό είναι μια αυστηρώς προσωπική της επιλογή. H χώρα μας, ακόμα και στην Μπιενάλε της Βενετίας, δεν δίνει χρήματα για να στείλουμε τους δημοσιογράφους να δουν την ελληνική συμμετοχή ή καμιά φορά δεν φτάνουν ούτε οι κατάλογοι των καλλιτεχνών.
Τι είπαν δύο βραβευθέντες
Μαρία Νυμφιάδου: «Το έπαθλο Σπυρόπουλου είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία που μας δίνεται με απλοχεριά, να δείξουμε τη δουλειά μας στο κοινό. Το κλίμα στην έκθεση ήταν πολύ θετικό, ο χώρος ήταν πολύ ωραίος και οι συζητήσεις με τον κόσμο στα εγκαίνια μας τροφοδότησαν με σκέψεις και ιδέες».
Γιώργος Ταξιαρχόπουλος: «Είναι πολύ σημαντικό για έναν καλλιτέχνη να κερδίζει το έπαθλο Σπυρόπουλου, διότι είναι το μόνο που υπάρχει στην Ελλάδα για νέους δημιουργούς. Τη βράβευσή μου την εισέπραξα ως μεγάλο βοήθημα για τη μελλοντική πορεία μου. H έκθεση είναι στην ουσία μια επικοινωνία με τον κόσμο που ενδιαφέρεται για την τέχνη».