H αυτοκρατορία παρακμάζει

3' 42" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Πέτρος Παπακωνσταντίνου

Η αμερικανική Τζιχάντ

Εκδ. Ελληνικά Γράμματα

σελ. 280, 16,90 ευρώ

Ε ξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το βιβλίο του Π. Παπακωνσταντίνου «H αμερικανική Τζιχάντ – Πολεμικός καπιταλισμός, η παρακμή της αυτοκρατορίας», που μόλις εκδόθηκε από τα Ελληνικά Γράμματα. Χωρισμένο σε δύο μέρη, το πρώτο αφιερωμένο στη Μέση Ανατολή και το δεύτερο στις ίδιες τις ΗΠΑ, συνδυάζει με συναρπαστικό τρόπο την παροχή άφθονων ενημερωτικών στοιχείων και τη διεισδυτική πολιτική ερμηνεία των γεγονότων. O συγγραφέας δεν στέκεται στην επιφάνεια και δεν αρκείται στο να φωτίσει επιμέρους εξελίξεις.

Η αξία του βιβλίου, το οποίο διαβάζεται εύκολα από οποιονδήποτε, έχει πολιτικά ενδιαφέροντα, έγκειται πρωτίστως στο ότι συνθέτει τα φαινόμενα σε διάφορες χώρες και τα εντάσσει σε γενικότερα ιδεολογικοπολιτικά ρεύματα, τα κύρια χαρακτηριστικά των οποίων αναλύει με πληρότητα και συχνά πρωτότυπη θεώρηση.

Μέση Ανατολή

Ο ξεπερασμένος αραβικός εθνικισμός, ο εκφυλιζόμενος ισλαμικός ριζοσπαστισμός και ο ελπιδοφόρος «αραβικός τρίτος δρόμος» της παλαιστινιακής ιντιφάντα αποτελούν τα ζητήματα που διαπραγματεύεται το βιβλίο στο θέμα της Μέσης Ανατολής.

Ο αραβικός εθνικισμός, με κύριους εκφραστές τον νασερισμό και τον μπααθισμό αλλά όχι μόνο, απέτυχε γιατί δεν κατόρθωσε να πετύχει ούτε τον στόχο του κοινωνικού εξισωτισμού που υποσχόταν στις φτωχές μάζες, ούτε τον στόχο της βελτίωσης της θέσης των αραβικών κρατών στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων που υποσχόταν στις αραβικές ελίτ.

Οσο για τον ισλαμικό ριζοσπαστιμό, κατά τον συγγραφέα ο «λαντενισμός» (από τον Μπιν Λάντεν) των καθυστερημένων μουσουλμανικών στρωμάτων εκφράζει «κάποιο είδος τριτοκοσμικού «λουδητισμού» της εποχής μας, δηλαδή την ενστικτώδη συνειδητοποίηση της πικρής αλήθειας ότι ο Νότος και η Ανατολή δεν πρόκειται ποτέ να φτάσουν τον Βορρά και τη Δύση με την απλή διαπραγμάτευση ενός καλύτερου ρόλου στο παγκόσμιο σύστημα». Το αποτέλεσμα είναι ότι «για πρώτη φορά ο ισλαμισμός των κάτω απορρίπτει το ίδιο το σύστημα και στρέφει την οργή του στα μητροπολιτικά κέντρα». «Φυσικά, πρόκειται για μια αντίδραση από ανθρωπιστική άποψη απαράδεκτη και από πολιτική άποψη αδιέξοδη, η οποία αναπόφευκτα θα ηττηθεί», τονίζει ο Π. Παπακωνσταντίνου.

Η διαπραγμάτευση της παλαιστινιακής ιντιφάντα είναι πολύ ενδιαφέρουσα, καθώς δεν περιορίζεται στην αυτονόητα πρωτεύουσα αντικατοχική πλευρά της, αλλά επεκτείνεται και στη σχετικά άγνωστη «εσωτερική ιντιφάντα», που στρέφεται εναντίον και της διαφθοράς και του αυταρχισμού που επιδεικνύουν τόσο η παλαιστιανιακή ελίτ όσο και η «νεαρή νομενκλατούρα» της Παλαιστινιακής Αρχής.

Η πολιτική των ΗΠΑ

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου, γραμμένο με τον ίδιο μεστό και ρέοντα τρόπο, όπως και το πρώτο, έχει μεγαλύτερη πολιτική βαρύτητα, καθώς επιχειρεί να προσεγγίσει και να φωτίσει τόσο τις αιτίες της σημερινής πολιτικής των ΗΠΑ, όσο και τις προοπτικές της, αλλά και τις δυνατότητες εμφάνισης παραγόντων ανάσχεσής της. H εύστοχη αναδρομή σε καίριες στιγμές του παρελθόντος βοηθάει τον αναγνώστη να συνειδητοποιήσει την εξελικτική συνέχεια και συνοχή της αμερικανικής πολιτικής, απορρίπτοντας την επιφανειακή θεώρηση που εμφανίζει την ακραία συντηρητική κυβέρνηση Μπους λίγο-πολύ ως παρένθεση που σύντομα θα κλείσει.

Εντυπωσιάζεται ο αναγνώστης, καθώς διαπιστώνει με πολύ συγκεκριμένο τρόπο πως πολλά από τα στοιχεία της πολιτικής Μπους είχαν ήδη εμφανιστεί στην πολιτική του προκατόχου του και -υποτίθεται- πολιτικού του αντίποδα, του Μπιλ Κλίντον. «Ηταν τελικά ο Μπιλ Κλίντον εκείνος που άνοιξε τον δρόμο για την περιθωριοποίηση του OHE και τον ενταφιασμό κάθε ιδέας για ««παγκόσμια κυβέρνηση»», σημειώνει π.χ. ο συγγραφέας, ο οποίος υπογραμμίζει πως η πολιτική Μπους εκφράζει μια βαθύτερη και μονιμότερη τάση που έχει τις ρίζες της στη δομική κρίση του παγκόσμιου συστήματος και την αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας από τις αρχές της δεκαετίας του ’70.

O άλλος πόλος

Τονίζει όμως ότι η δημιουργία ενός άλλου πόλου, ανταγωνιστικού προς την Αμερική -από την E.E., από μια νέα «Αντάντ» Γαλλίας, Γερμανίας, Ρωσίας ή από οποιονδήποτε άλλο συνδυασμό δυνάμεων- δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό, αν αυτός ο πόλος μοιάζει με τις ΗΠΑ.

Ο Π. Παπακωνσταντίνου είναι ιδιαίτερα αυστηρός στις κρίσεις του ως προς το τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο στην περίπτωση της Ευρώπης:

«Η ανάδειξη των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης ως δεύτερης υπερδύναμης, με παρόμοια κοινωνική δομή και διεθνή συμπεριφορά προς το αμερικανικό της αρχέτυπο, δεν θα έλυνε το πρόβλημα που θέτει η προσωρινή αμερικανική παντοκρατορία, αλλά απλώς θα το διαιώνιζε, διπλασιάζοντάς το και δημιουργώντας ένα είδος «Δίδυμων Πύργων» του πλανητικού κοινωνικού ολοκληρωτισμού».

Το ζητούμενο δεν είναι ένας διπολικός ή τριπολικός ανταγωνισμός, ο οποίος θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε πυρηνικό ολοκαύτωμα, αλλά η ανάγκη επινόησης ενός πραγματικού «Τρίτου Δρόμου», ο οποίος «δεν θα αμφισβητεί την Αμερική με τις μεθόδους και τους στόχους της Αμερικής, αλλά θα ανατρέπει, σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα, τους κοινωνικούς συσχετισμούς που γέννησαν τον αμερικανικό Λεβιάθαν».

Παρ’ όλα αυτά, όμως, ο συγγραφέας είναι κατηγορηματικός σε μια θεμελιώδους σημασίας πολιτική άποψη: «O 21ος αιώνας δεν θα είναι αμερικανικός»!

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή