Κλοντ Μονέ: Λεύκες στις όχθες του Επτ. Λονδίνο. Πινακοθήκη Τέιτ.
Το ενδιαφέρον της ιστορίας της τέχνης για τα ζητήματα της εθνικής ταυτότητας ολοένα αυξάνεται. Την άποψη αυτή υποστηρίζει ο Christopher Riopelle των Times Literary Supplement, παρουσιάζοντας τη συλλογή δοκιμίων «Art, culture and national identity ifin-de-siecle Europe» (Cambridge University Press, σελ. 297). Οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες του όψιμου 19ου αιώνα, αναφέρει, έθεταν στην τέχνη τους ένα διπλό σκοπό: από τη μια να εκφράσουν την εθνική εμπειρία με τρόπο πρωτότυπο και συγκινησιακά αποτελεσματικό στους συμπατριώτες τους. Και από την άλλη να μεταδώσουν τον χαρακτήρα και το ήθος του έθνους τους με τρόπο καθολικά κατανοητό στους συγχρόνους τους. Δεν ήταν δηλαδή στα τέλη του 19ου αιώνα αρκετό το να διαθέτει ένα έθνος συνείδηση του εαυτού του αλλά η συνείδηση αυτή έπρεπε να είναι ταυτόχρονα αναγνωρίσιμη και στο εξωτερικό. Οι έντεκα μελετητές του τόμου τον οποίον επιμελήθηκαν οι Michelle Facos και SharoL. Hirsch διερευνούν το διπλό αυτό καθήκον που έθεσαν πριν από έναν περίπου αιώνα στον εαυτό τους καλλιτέχνες από τη Σκωτία και την Ιταλία ώς την Ελβετία και τη Ρωσία. H έκδηλα πολιτική τέχνη υπήρξε ακόμα πανταχού παρούσα εφόσον, σύμφωνα με τους επιμελητές μέχρι και οι «Λεύκες» του Κλοντ Μονέ μπορούν να λογισθούν ως έκφραση εθνικού συναισθήματος. Αρκετοί από τους μελετητές εξετάζουν τέλος τον σημαντικό ρόλο που έπαιξαν στη διαμόρφωση της ιδιαίτερης αυτής στάσης των Ευρωπαίων καλλιτεχνών οι διεθνείς εκθέσεις.
Στη μελέτη «Painting the nation» (Endiborough University Press, σελ. 257), o JohΜorrisoομοίως διερευνά τον τρόπο που Σκωτσέζοι ζωγράφοι του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού χειρίστηκαν το ζήτημα της εθνικής τους ενσωμάτωσης στο ευρύτερο πλαίσιο της Μεγάλης Βρετανίας. Μέσα από τη σχολαστική ανάλυση του ρομαντισμού ή του ρεαλισμού τους, ο συγγραφέας παρακολουθεί, σύμφωνα με τον κριτικογράφο JohMcLean, τους τρόπους με τους οποίους οι Σκωτσέζοι καλλιτέχνες προσπάθησαν να προωθήσουν από τη μια την ιδέα της ένωσης, από την άλλη όμως την ταυτόχρονη διατήρηση της ιδιαίτερης εθνικής τους ταυτότητας.
Παρά το γεγονός ότι το μαγικό συνήθως εμφανίζεται ως έννοια αντίθετη προς το πραγματικό, σε ολόκληρη την ιστορία το μαγικό λειτούργησε ως μέσον που βοήθησε την ανθρωπότητα να συμφιλιωθεί με το περιβάλλον της. Την άποψη αυτή υποστηρίζει ο Nevill Drury στη μελέτη του «Magic and Witchcraft» (Thames and Hudson, σελ. 240) η οποία εξετάζει τη θεματική της μαγείας από την αυγή του πολιτισμού ώς τις μέρες μας. H διπλή λειτουργία της μαγείας είναι έκδηλη, υποστηρίζει ο συγγραφέας, καθώς ο πρωτόγονος σαμανισμός, υπαγορευμένος από τις πρακτικές απαιτήσεις της επιβίωσης, χρησιμοποίησε τη μαγεία προκειμένου να επιτύχει τη συνύπαρξη ανθρώπου και κόσμου. Προβάλλοντας την άποψη του Terence McKenna ότι η νεότερη τεχνολογία αποτελεί μια διεύρυνση της ανθρώπινης νοημοσύνης, ο Drury υποστηρίζει τέλος ότι τούτο οδηγεί σε μια νέα, και πάλι μαγική νοηματοδότηση του κόσμου.
Το κοράκι είναι πουλί που η ιδέα του έχει επανειλημμένως επηρεάσει τον πολιτισμό. Αυτή την επίδραση διερευνά η μελέτη «Crow» (Reaktion, σελ. 184) του Boria Sax, καθώς αναδεικνύει τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους το μαύρο πτηνό εμφανίζεται στη θρησκεία, στον πολιτισμό, στον μύθο και στην καθημερινότητα. Στον εικαστικό χώρο η έρευνα αρχίζει από την ασσυριακή αναπαράσταση του κόρακα στο μέσον του πεδίου της μάχης και φθάνει μέχρι τις απεικονίσεις του Βαν Γκογκ και του Πάμπλο Πικάσο, ενώ στη λογοτεχνία οι παραπομπές περιλαμβάνουν τον Ηρόδοτο για να καταλήξουν βεβαίως στον Τεντ Χιουζ.
Η αρχαιοελληνική σκέψη αποτελεί μια από τις πηγές που τροφοδότησαν τον πνευματικό, ηθικό και πολιτικό πολιτισμό της Δύσης και στην οποία η Δύση διαρκώς επιστρέφει. O τόμος «The greek pursuit of knowledge» (Harvard University Press, 19,95 δολάρια), οι επιμελητές Jacques Brunschwig και Geoffrey E.R. Lloyd συγκέντρωσαν κείμενα ειδικών πάνω στα θέματα της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας και επιστήμης τα οποία και αποκαλύπτουν την έκρηξη ενός ασυγκράτητου πόθου για μάθηση που γεννήθηκε στον κλασικό κόσμο. Στο δεύτερο βιβλίο τους «A Guide to greek thought» oι δύο επιμελητές συγκεντρώνουν κείμενα μελετητών για τις εμβληματικές μορφές αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, ιστορικών και επιστημόνων, την πρωτοτυπία της σκέψης τους και την ένταση του ίχνους που έχει αφήσει στα σύγχρονα πολιτισμικά ρεύματα.