Οι χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις μπαγιάτεψαν. H ανάγκη του στολισμού, η ανάγκη συμμετοχής στην πολυδιαφημισμένη χαρά δίνουν τη θέση τους σε μια παράξενη χρονοκαθυστέρηση. Τις πρώτες μέρες της νέας χρονιάς παρατηρείς τον πλανήτη των Χριστουγέννων από μακριά, με ψυχραιμία και αδιόρατη μελαγχολία. Τα μισά δώρα που αγοράστηκαν δεν χρειάζονται πια, στολίζουν κάτι που έπαψε να γιορτάζεται. Τα άλλα μισά έχουν αντικαταστήσει κάτι που δεν χρειαζόταν επειγόντως αντικατάσταση. Και επιπλέον είμαστε όλοι κάπως πιο νωθροί από τα παραπανίσια μελομακάρονα, από τη χαύνωση των ημερών.
Η επιβεβλημένη επιστροφή στην οικογένεια έχει πάντα κάτι αλλόκοτο – θυμίζει πάρτι μεταμφιεσμένων. Οι γονείς ξαναγίνονται παιδιά για να ικανοποιήσουν τους δικούς τους γονείς, το γιορτινό τραπέζι του μεσημεριού γίνεται παιχνίδι εξαπάτησης: θα υποκριθούμε ότι η ζωή είναι «φυσιολογική», ότι γονείς και παιδιά και παππούδες τρώνε μαζί, ότι το μεσημεριανό διάλειμμα υπάρχει, υπάρχει και η σιέστα, οι φίλοι που περνάνε από το σπίτι απροειδοποίητα το απόγευμα και μετά το βράδυ μπροστά στο τζάκι δεν είναι σκηνή από παραμύθι ή ταινία, αλλά σκηνή από τη ζωή μας. Ισως η ολοένα αυξανόμενη απόσταση ανάμεσα στη ζωή και στις γιορτές να μας έχει βλάψει ανεπανόρθωτα. Ολο και περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν να γιορτάζουν, επειδή η γιορτή τούς θυμίζει την πολυτέλεια μιας καθημερινότητας που κάποτε ήταν δεδομένη. Οχι με διαμαντένια περιδέραια και χρυσόσκονη. Αλλά με χρόνο, άπλετο χρόνο. Οι τεμπέληδες μάλλον ζουν καλύτερα τελικά. Εχουν χρόνο να σκεφτούν τον χρόνο.
Η δική μου τεμπελιά ήταν ότι δεν απάντησα στις χριστουγεννιάτικες κάρτες που έλαβα. Σχηματίζουν ακόμη έναν αξεδιάλυτο σωρό στο γραφείο μου, σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο που δεν ξεστολίστηκε στην ώρα του. Ανακατεμένες κάρτες, ανακατεμένες ζωές: εταιρικές κάρτες από εκδοτικούς οίκους και από θέατρα με τις υπογραφές όλων των εργαζομένων -τυπωμένο χειρόγραφο, προσομοίωση άλλων εποχών, άλλων συνηθειών- σπινθηροβόλες ζωγραφιές της βαφτιστήρας μου με άστρα και θεία βρέφη, γράμματα από τους λιγοστούς ήρωες που εμπιστεύονται ακόμη το ταχυδρομείο για την ευόδωση ευχών. Στο κομπιούτερ μου άλλες στοίβες: δεκάδες email, με φωτογραφίες που φορτώνουν τη μνήμη. Κάποια στιγμή, με σκληρότητα που δεν θα έδειχνα αν επρόκειτο να τσαλακώσω και να πετάξω μια αληθινή φωτογραφία, πετώ τις ψηφιακές φωτογραφίες με τις ευχές τους στον συμβολικό κάλαθο αχρήστων. Το μυαλό μου πάει στις στατιστικές: 12% αύξηση των σκουπιδιών τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο. Ενώ, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Ερευνών, από το 1950 έως σήμερα η ανθρωπότητα καταναλώνει περισσότερα αγαθά και χαίρεται περισσότερες υπηρεσίες απ’ ό,τι σε όλη την προηγούμενη ιστορία της.
Τρομακτικό. Ακόμη πιο τρομακτική ίσως ήταν η δική μου λύση για τις ευχές που ούτως ή άλλως καταλήγουν στα σκουπίδια. Εστειλα μια συλλογική επιστολή, σαν τους μάνατζερ κι εγώ, δημόσιες σχέσεις του εαυτού μου, για να ευχηθώ Καλή Χρονιά σε φίλους και γνωστούς. Ούτε καν χειροποίητες υπογραφές, ούτε φάκελοι, ούτε η παραμικρή εξαπάτηση, όλα ειλικρινή και «τίμια». Γράφεις δυο φράσεις και τις μοιράζεις την ίδια στιγμή σε εβδομήντα ανθρώπους, επειδή δεν έχεις το χρόνο να απευθυνθείς στον καθένα χωριστά. Ισως πρέπει να περιορίσεις τους φίλους σου ή αλλιώς να αλλάξεις τη ζωή σου για να τους κάνεις χώρο.
Ισως πάλι μια καλή λύση θα ήταν η εντατική παρακολούθηση των μαθημάτων «Τεχνολογία και Εαυτός» στο περίφημο MIT, όπου η καθηγήτρια Σέρι Τερκλ υπόσχεται «ένα κέντρο για τον στοχασμό και την έρευνα πάνω στην υποκειμενική πλευρά της τεχνολογίας και την εξύψωση του επιπέδου της δημόσιας συζήτησης γύρω από τις κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις των τεχνολογικών αλλαγών». Γιατί όλο και μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα στην ταχύτατη και φτηνή επικοινωνία και σε κάτι που θα έπρεπε να είναι ακόμη -και πάντα- μονάκριβο: τους φίλους. Οι αληθινοί φίλοι δεν είναι ένα ακόμα εξάρτημα των γιορτών, ένα εποχικό φάρμακο για τη μελαγχολία. Είναι και ο καθρέφτης κάθε αλήθειας που αντέχουμε ή δεν αντέχουμε να δούμε και να ακούσουμε.