Από την άκρη του ορίζοντα

4' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σήμερα το πιο κουραστικό μέρος ενός ταξιδιού σε μακρινούς τόπους είναι η μετάβαση στο αεροδρόμιο. Και στις μυθικές εκτάσεις του Τρίτου, με την παλιά ορολογία, Κόσμου ο ταξιδιώτης συναντά τα σκουπίδια του Πρώτου. Κάποτε έβρισκαν άγνωστα φυτά και αρχαία απολιθώματα τα οποία κατέληγαν σε κάποια εταιρεία, όπως τη Βασιλική Γεωγραφική Εταιρεία του Λονδίνου ή σε δημόσια πάρκα.

Κοντά και μακριά

Εκείνη την εποχή, όταν η λαχτάρα αφορούσε το άγνωστο και η ανακάλυψη το πλάτεμα της ψυχής και του πνεύματος, αναθυμίζει το «Βιβλίο Τόπων και Λαών», που επιμελήθηκε ο Ερικ Νιούμπι (Χάρπερ Κόλινς, 620 σελίδες, 25 στερλίνες). Πρόκειται, όπως γράφει ο Ιαν Τόμσον στην «Γκάρντιαν», για μια ανθολογία των γραπτών που άφησαν πίσω τους οι εξερευνητές, οι ταξιδιώτες και οι πλάνητες του παρελθόντος. O τόμος τούτος παρέχει ένα εξαιρετικό μίγμα ανακαλύψεων και τολμημάτων σε χώρες τόσο, έως πρόσφατα, μακρινές, όπως η Αλβανία και το Βόρνεο. Λείπουν γραφικότητες και υπάρχουν οι εξερευνήσεις και οι παλιού τύπου ταξιδευτές, που έψαχναν να βρουν το άγνωστο κι όχι να ξεφύγουν από τον ανιαρό κόσμο τους και τον εαυτό τους.

Ο Χριστόφορος Κολόμβος σε πολλά γράμματά του περιγράφει την ανακάλυψη της Αμερικής και ο τόμος ανθολογεί παραστατικά αποσπάσματα. Στις 5 Δεκεμβρίου 1492 ο Ιταλός εξερευνητής αντίκρισε να διαγράφεται στο βάθος του ορίζοντα η Αϊτή, που την ονόμασε Ισπανιόλα (Μικρή Ισπανία). Εκεί, όταν τον ξέβρασαν τα κύματα, μαζί με τους άνδρες του, έχτισε τον πρώτο, ευρωπαϊκό οικισμό στον Νέο Κόσμο. Το υλικό κατασκευής ήταν το ξύλο από το μεσοκάταρτο της Σάντα Μαρία που βυθίστηκε έξω από την ακτή της Αϊτής, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της παραμονής Χριστουγέννων του 1492 -εξ ου και το όνομα του πρώτου οικισμού, Ναβιντάδ, Μέρα της Γέννησης. Σήμερα, ο τόπος αυτός είναι πνιγμένος στους κάκτους και τους θάμνους, όμως ο Ατλαντικός πλάι έχει το ίδιο γαλαζοπράσινο χρώμα, απαράλλαχτος όπως τότε που πάνω του έπλεε ο Κολόμβος πριν από 500 χρόνια.

Ο Βρετανός εξερευνητής Ερνστ Τζάιλς γιόρτασε τα Χριστούγεννα του 1873 στην αυστραλιανή ενδοχώρα, τρώγοντας ψητό καγκουρό. O πλοίαρχος Κουκ τεμαχίζεται από τους ιθαγενείς και ψήνεται ή βράζεται για το μεσημεριανό τους γεύμα.

Η θανάτωση αυτή του 50χρονου ναυτικού ακόμη προκαλεί κατάπληξη. Κι όμως, είχε κατά έναν τρόπο προκληθεί από τον ίδιο, αν και τελέσθηκε σύμφωνα με τα έθιμα των κατοίκων των νησιών του Ειρηνικού. Σε αντίποινα για μια κατ’ υπόθεση κλεμμένη βάρκα, ο Κουκ διέταξε να μαστιγωθούν οι κάτοικοι και να τους κοπούν τα αυτιά. H κτηνωδία τούτη μαζί και η ανικανότητά του να καταλάβει τις συνήθειες μη χριστιανών, οδήγησαν τελικά στον θάνατό του.

Αποσπάσματα από τις αναμνήσεις του Ντίαζ, υπαρχηγού του Κορτέζ, γραμμένες 50 χρόνια μετά τα γεγονότα, περιγράφουν την άλωση της Τενοχτιτλάν που την ονομάζει Μέχικο και εναργώς εικονογραφούν την κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς κονκισταδόρες. O Νιούμπι είναι ο ίδιος διακεκριμένος ταξιδιωτικός συγγραφέας, έχοντας την ικανότητα από τις σχοινοτενείς αφηγήσεις και περιγραφές να αποσπά τα καλύτερα σημεία. Τον διακρίνει μια προτίμηση προς τους πριν από τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Αγγλους πλάνητες και τους Βικτωριανούς σκληροτράχηλους ταξιδευτές. Ανάμεσά τους ο Ρόμπερτ Μπάιρον παρέχει μιαν άψογη αφήγηση των ταξιδιών του στην Περσία και το Αφγανιστάν στη δεκαετία του 1930 -«O δρόμος για την Οξιάνα»- συνδυάζοντας τη γνώση του ισλαμικού πολιτισμού με την παρατηρητικότητα και τη λακωνική αφηγηματικότητα ενός Μπρους Τσάτγουιν. O κοσμικός φωτογράφος Σέσιλ Μπίτον γράφει με καυστικότητα για την Ινδία και με ευφυΐα για το ταξίδι του προς τις πηγές του Αμαζονίου το 1925, ο Πίτερ Φλέμινγκ, αδελφός του δημιουργού του Τζέιμς Μποντ.

Στους Βικτωριανούς ανήκει ο Γουίλφρεντ Θέσιντζερ, που διέσχισε μόνος την Ερημο της Αραβίας, έστησε τη σκηνή του πλάι στους νομάδες της ερήμου και αργότερα έγραψε το βιβλίο «Οι Αραβες του τενάγους». Ηταν ένα τυπικό παράδειγμα ανθρώπου που δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την καταγωγή και την ανατροφή του? ήταν ένας σνομπ που μισούσε εξίσου τη δημοκρατία, τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις γυναίκες.

Επιπλέον, του έλειπε το χιούμορ. Αυτό τον διαφοροποιούσε από τους ομοίους του με τους οποίους τον ένωνε το κοινό βικτωριανό ιδανικό της σκληραγωγημένης ζωής ως αρετής, που συχνά δεν ήταν παρά ένα σεξουαλικό απωθημένο. Μολονότι του άρεσε να φοράει την τυπική αραβική ενδυμασία με το τουρμπάνι, την κελεμπία και τα φισεκλίκια ή το σπαθί στη μέση, ποτέ δεν έμοιασε του άλλου ομοϊδεάτη του στην αμφίεση, του Λόρενς της Αραβίας.

Αμφότερες οι περιπτώσεις τους, όμως, ίσως κάνουν κάποιον να αναρωτηθεί, γιατί αυτή η τάση των Αγγλων προς την αραβική μόδα; Ενδεχομένως, για τον ίδιο λόγο που είναι και καλοί ηθοποιοί του θεάτρου. Πολλές δεκαετίες πριν από αυτούς, ο Τσαρλς Ντάουτι εισήλθε στην Αραβία με τουρμπάνι ανεμίζοντας στον αέρα, κυνηγώντας τις ακρίδες της ερήμου? όμως αν και ερασιτέχνης αρχαιολόγος, γύρισε πίσω στην πατρίδα του, φέρνοντας μαζί σπάνιες και πολύτιμες αραβικές επιγραφές από την ερειπωμένη, ιστορική πόλη της αρχαιότητας Μεντέν Σαλίχ, την Αrabiα Felix των Ρωμαίων. Θεατρικός αποικιοκράτης βικτωριανού στυλ, αλλά έγραψε την Αrabiα Deserta, την «Ερημη Αραβία», που με το λογοτεχνικό ύφος της ανάμιξης αρχαϊσμών και στοιχείων της καθημερινής ζωής, η οποία θυμίζει τον Τσόσερ στον καιρό του, αποτέλεσε διδακτικό ανάγνωσμα για μοντερνιστές συγγραφείς σαν τον Χένρι Γκριν.

Κακοτράχαλα ταξίδια

Υπάρχουν και οι άλλου τύπου εκκεντρικοί, σαν την Ιντιθ Ντάραμ, η οποία αφού διέσχισε απ’ άκρου εις άκρον τα Βαλκάνια, έγραψε κατόπιν ένα από τα κλασικά κείμενα της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, την «Ορεινή Αλβανία» (High Albania), που συνδυάζει την ακριβή παρατήρηση των λεπτομερειών, με το διαυγές, χιουμοριστικό στυλ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή