Χρήστος Αστερίου: «Το γυμνό της σώμα και άλλες παράξενες ιστορίες». Σχέδια: Thomas Muller. Εκδόσεις Πατάκη, 2003, σελ. 144.
H μεταστοιχείωση της πραγματικότητας και η αποκάλυψη των εσωτερικών διαστάσεών της είναι από τις βασικότερες παραμέτρους της φανταστικής λογοτεχνίας. H σωστή χρησιμοποίησή τους δικαιώνει τη λεγόμενη δημιουργική γραφή, κυρίως όμως τη σημασία της φαντασίας ως απαραίτητης προϋπόθεσης «αναρχικού» λογοτεχνικού συμβάντος. Αν φυσικά αξιοποιηθούν με τολμηρότητα οι απεριόριστες δυνατότητές της εκ μέρους του συγγραφέα, αν δηλαδή αυτός συνειδητοποιήσει τη λειτουργικότητα του υποθετικού «αν» και τη νομιμότητα της υπέρβασης και δεν ενδώσει στην επιφανειακή αντιγραφή της πραγματικότητας.
Το αλλόκοτο και το όνειρο
Ο πρωτοεμφανιζόμενος Χρήστος Αστερίου σίγουρα γνωρίζει την ουσιώδη σημασία και του «αν και της υπέρβασης, αφού πάνω σε αυτές τις δύο θεμελιώδεις εκδοχές οικοδομείται με επιτυχημένη αποτελεσματικότητα η μυθολογία της γραφής του, στη σύνθεση της οποίας έχουν συμβάλει το αλλόκοτο, το παράδοξο, το παράξενο, αλλά και το όνειρο και ο εφιάλτης, ακόμη και η φαντασίωση. Στο διήγημα «H ψαλμωδία», για παράδειγμα, η «ρεαλιστική» επιστροφή ενός νεκρού υπονομεύει το εύθραυστο κέλυφος μιας καθ’ όλα «φυσιολογικής» πραγματικότητας, τα όρια της οποίας λίγο αργότερα στο επόμενο διήγημα, «H καταδίκη», παύουν να ισχύουν ή συγχέονται εντελώς, καθώς φαντασία και πραγματικότητα συνυπάρχουν, εισδύοντας η μία εντός της άλλης, δημιουργώντας έτσι μια νέα, αφάνταστη και αινιγματική «καθημερινότητα». Στο τρομώδες, εφιαλτικό σύμπαν της οποίας οδηγείται ο αναγνώστης, κυρίως όμως ο συγγραφέας, όταν διαπιστώνει ότι δεν είναι παρά ήρωας του Φραντς Κάφκα.
Στο πλέον ενδιαφέρον διήγημα της συλλογής «Ηρωάς του», ήρωας, ωστόσο, του έργου του συγγραφέα δεν είναι μόνον ο ίδιος, αλλά και ο μεγάλος Τσέχος δημιουργός. Και είναι αυτή η «μυθική» ταύτιση συγγραφέα – μύθου – προσώπων που αποκρυπτογραφεί το «μυστήριο» της προαναφερθείσας δημιουργικής γραφής: Το έργο δεν είναι παρά ο ίδιος ο συγγραφέας με τα φαντάσματα που τον κατοικούν. Ενα από αυτά εξάλλου ευθύνεται και για την τερατώδη «Γέννα» που το «βλάσφημο» έμβρυό της παραμένει ευφυώς στο ημίφως. ΄H για την «ακατανόητη» απόφαση που παίρνει «O ναυαγός» να μη διασωθεί παραμένοντας ολομόναχος στο έρημο νησί.
Εμφαση στην εικόνα
Ο Χρήστος Αστερίου δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εικόνα, την οποία σχεδιάζει με λίγες γραμμές, όχι για να την «περιγράψει» απλώς, αλλά για να αποκαλύψει το αινιγματικό βάθος της. «O πιανίστας» του δεν είναι παρά «προϊόν» επίτευγμα προηγουμένης γενετικής? διήγημα που ερωτοτροπεί εκ του μακρόθεν με την επιστημονική φαντασία, ενώ «H νύχτα της Μεγάλης Παρασκευής», υπό το πρόσχημα ενός μετακαταστροφικού οράματος, σχεδιάζει συμβολικά τη σταύρωση του κόσμου.
Με μια γλώσσα περιεκτική που αποφεύγει οτιδήποτε το περιττό, με σωστό χειρισμό του θέματος και με μια ατμόσφαιρα αινιγματικού μυστηρίου, ο Χρήστος Αστερίου με την πρώτη του θετική εμφάνιση καταθέτει τα διαπιστευτήρια του γνήσιου συγγραφέα.