Εξομολόγηση χωρίς ενοχές
Υπάρχουν πολλές διαδρομές για να γίνει ένα βιβλίο επιτυχημένο. Πολλές και περίεργες διαδρομές. Κανείς, ούτε ο εκδότης ούτε ο συγγραφέας μπορεί να προβλέψει αν ένα βιβλίο θα αρέσει στο κοινό. Ενα από τα πλέον χαρακτηριστικά και πρόσφατα παραδείγματα αυτής της «τζανεμπέτικης» σχέσης των βιβλίων με τους αναγνώστες είναι το βιβλίο «Εγκώμιον ωρίμων γυναικών», του Στίβεν Βιζίνσεϊ, (μετάφραση Αννυ Σπυράκου, Κώστας Ποτάγας, εκδόσεις «Αλεξάνδρεια»).
Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1966 με έξοδα του συγγραφέα και ουδείς ασχολήθηκε μαζί του έως ότου το διάβασε ο Γκράχαμ Γκριν, ενθουσιάστηκε και το συνέστησε σε μεγάλο Αγγλο εκδότη. Από τότε το βιβλίο έχει πουλήσει περισσότερα από τρία εκατομμύρια αντίτυπα σ’ όλο τον κόσμο. Τον περασμένο Νοέμβριο το «Εγκώμιον ωρίμων γυναικών» έκανε την εμφάνισή του και στα ελληνικά. Εδώ και δύο εβδομάδες, εντελώς ξαφνικά, διεκδικεί δυναμικά μία από τις πρώτες θέσεις στις λίστες των μπεστ σέλερ. Τι βιβλίο λοιπόν είναι αυτό, που λειτουργεί με… χρονική υστέρηση; Πρόκειται για την ιστορία ενός αγοριού, από τα πρώτα χρόνια της ζωής του μέχρι την ωριμότητα, και τη σχέση του με τις γυναίκες. Περιβάλλων χώρος η Ουγγαρία του Μεσοπολέμου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’50. O Βιζίνσεϊ ενώνει με μαεστρία τα μέρη του βιβλίου που αφορούν τους διωγμούς, τα δεινά του πολέμου, τη σκληρότητα μιας ολόκληρης εποχής, με τις αναζητήσεις του μικρού αγοριού, του εφήβου, του άντρα. Με τα βιβλία πάντα οδηγό: «Αν δεν διάβαζα την «Αννα Καρένινα» εκείνες τις μέρες, ίσως να μην είχα αποδώσει τόση σημασία στο γεγονός ότι μιλούσε για ένα τόσο προσωπικό ζήτημα όπως το φιλί σ’ ένα άγνωστο αγόρι που είχε έρθει να δανειστεί βιβλία. Στην παρούσα περίσταση όμως, αισθάνθηκα ότι αυτή η μικρή εκμυστήρευση είχε κάποιο νόημα. Αρχισα να ελπίζω». Οι περιγραφές -ακόμα και οι καθαρά ερωτικές- οι αγωνίες, οι διαψεύσεις, η αίσθηση της ταπείνωσης και ο φόβος της απόρριψης, όλα αυτά, περιγράφονται με τρυφερότητα και χιούμορ, που σε καμία περίπτωση δεν κάνουν τον αναγνώστη να γελάσει πονηρά. Οι σελίδες του βιβλίου, οι περιγραφές, οι διάλογοι μοιάζουν με μια χωρίς ενοχές εξομολόγηση χωρίς ίχνος σκανδαλολογίας. Τα πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία μπορεί να τα διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας το βιογραφικό του Βιζίνσεϊ. Κι έτσι, ταυτόχρονα με τις ερωτικές περιπέτειες, στο βιβλίο περιγράφονται τα ερωτικά ήθη μια κεντροευρωπαϊκής χώρας, οι αναζητήσεις μιας νέας εποχής. Προχωρώντας τις σελίδες του βιβλίου, κατάλαβα γιατί το 1966 αρνήθηκαν να το εκδώσουν.