Αναγνωρισμένος ποιητής, βραβευμένος μεταφραστής της γερμανόφωνης λογοτεχνίας, κυρίως του 20ού αιώνα, εικαστικός με ιδιότυπη γραφή, αρχιτέκτονας κατ’ επάγγελμα το οποίο όμως έχει εγκαταλείψει εδώ και χρόνια, ο Αλέξανδρος Ισαρης, παρουσιάζει την καινούργια ζωγραφική δουλειά του κάτω από έναν τίτλο που εμπεριέχει τον προβληματισμό του επάνω στον άνθρωπο που αποτελεί και το επίκεντρο της ζωγραφικής του: «O άνθρωπος και το αίνιγμα». H δουλειά του, από τη δεκαετία του ’90 και μετά είναι ανθρωποκεντρική. Μόνο που στην περίπτωσή του ο άνθρωπος εμφανίζεται αποσπασματικά, εμπλέκεται με εικόνες της Φύσης ή της Ιστορίας της Τέχνης, ο καλλιτέχνης τον τοποθετεί μέσα σε ερωτικά συμπλέγματα, τονίζει τις μεταφυσικές του αγωνίες.
Στοιχείο που καθορίζει την καινούργια δουλειά του είναι η απεικόνιση της εσωτερικής δομής του ανθρώπινου σώματος? ό,τι βρίσκεται κάτω από το δέρμα? τα οστά, τα σπλάχνα, οι μύες και οι τένοντες. Κι αυτά τα «ανθρώπινα» τοπία τα τοποθετεί μέσα σε βιομηχανικούς χώρους. M’ άλλα λόγια, έμμεσα και υπαινικτικά, σχολιάζει την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα στο σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Αλυτο αίνιγμα
Το ανθρώπινο σώμα, η μορφή και η παράδοση φαίνεται να λειτουργούν ως πεδία έρευνας για τον καλλιτέχνη. «Πάντα με συγκινούσε η ανθρώπινη μορφή είτε σαν εξωτερικό είτε σαν εσωτερικό τοπίο. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ζωγραφίζω ανθρώπινα σώματα, μεμονωμένα ή τμήματά τους σε κάθε είδους συνδυασμό και σύμπλεγμα. O άνθρωπος αποτελεί για μένα ένα άλυτο αίνιγμα. Προσπαθώ να το λύσω. H ανθρώπινη μορφή κυριαρχεί στην αρχαιότητα, στην Αναγέννηση και στην παγκόσμια Ιστορία της τέχνης. Αυτός είναι ο λόγος που καταφεύγω κυρίως σ’ αυτές τις εποχές. Αλλωστε, η ανθρώπινη μορφή ήταν το πιο ευνοημένο θέμα των ζωγράφων από τότε που υπάρχει δημιουργία και τέχνη. Στο σπίτι μου έχω συγκεντρώσει ένα πλήθος από άτλαντες ανατομίας που ξεφυλλίζω σχεδόν πάντα με ευλάβεια. Θεωρώ τον εαυτό μου πρωτοπόρο, γιατί εδώ και 25 χρόνια εντάσσω στα έργα μου ανθρώπινα όργανα ή εικόνες από ανθρώπινα σπλάχνα».
Πόσο έχει αλήθεια επηρεαστεί ο Ισαρης από τη ζωγραφική παράδοση, στην οποία τόσο συχνά αναφέρεται; «Καθώς σαν άνθρωπος είμαι στραμμένος περισσότερο στο παρελθόν, μ’ αρέσει να συνδιαλέγομαι με ομότεχνούς μου που θαυμάζω και που έχουν παίξει τεράστιο ρόλο στην ανάπτυξη της σκέψης. Χρησιμοποιώντας μοτίβα ή μορφές αυτών των δημιουργών, αφενός εντάσσω τη ζωγραφική μου στην παγκόσμια Ιστορία της τέχνης, και αφετέρου συνδιαλέγομαι μ’ αυτούς τους σπουδαίους καλλιτέχνες στους οποίους χρωστώ μεγάλη ευγνωμοσύνη».
– Τι σας κινητοποιεί περισσότερο. H φαντασία ή η φαντασίωση;
– Και τα δύο. H υπεραναπτυγμένη φαντασία με βοήθησε να δημιουργήσω έναν κόσμο που έχει μιαν αυτονομία και επηρεάζει τις πράξεις και τη ζωή μου. Στη ζωγραφική μεταφέρω συχνά τις φαντασιώσεις, τις φοβίες, τα όνειρά μου, τα οποία και καταγράφω λεπτομερώς τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Οι υπερρεαλιστές έδιναν πάντοτε μεγάλη σημασία στην απελευθέρωση του υποσυνείδητου, αν και δεν θεωρώ τον εαυτό μου καθαρόαιμο υπερρεαλιστή. Απεχθάνομαι τις ετικέτες, νομίζω ότι κάνω μια ονειρική ζωγραφική με πολλά σουρεαλιστικά στοιχεία.
– Γιατί επιδιώκετε να περιγράψετε σχεδόν λεπτομερειακά τα ανθρώπινα όργανα; Τι σημαίνει αυτό για την εποχή μας;
– Τα τελευταία χρόνια υπάρχει τεράστια πρόοδος στον τομέα της βιολογίας και της ιατρικής. Το εσωτερικό του ανθρώπου εμφανίζεται συχνά στα έντυπα και την τηλεόραση. Υπάρχει ένα ενδιαφέρον των ανθρώπων για την ανάλυση του DNA, την κλωνοποίηση. Ισως απ’ αυτή την άποψη το θέμα της παρουσίασης του εσωτερικού του ανθρώπου να αποκτά μιαν επικαιρότητα. Αλλά ο στόχος μου δεν είναι αυτός. Από πολύ μικρή ηλικία με γοήτευε ένας σπλήνας ή μια καρδιά, κι αυτό είναι ανεξήγητο. Τελευταία είδα στην τηλεόραση εικόνες που κατέγραψε μια υπερβολικά μικρή κάμερα, με την τροφή που κατέβαινε από το στόμα στο στομάχι. Εικόνες εκθαμβωτικής ομορφιάς. Δεν χόρταινα να τις κοιτάζω. Μου θύμιζαν φανταστικά τοπία με λαμπερά χρώματα, καθώς εναλλάσσονταν με ταχύτητα που μου ‘φερνε ζάλη.
– Μήπως, ασχολούμενος με τα ανθρώπινα όργανα θέλετε να δώσετε το φθαρτό της ανθρώπινης ύπαρξης; O φθαρτός άνθρωπος και η αθάνατη τέχνη είναι δύο έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες;
– Ναι. O άνθρωπος, αυτό το εκπληκτικό ον, είναι προορισμένο να γίνει σκόνη. Ομως, όσο υπάρχει, βιώνει απίστευτες περιπέτειες και δυσκολίες, τις οποίες πρέπει να υπερπηδήσει. Το στοιχείο αυτό με απασχολεί έντονα, καθώς και η σκέψη του θανάτου. Δημιουργώντας κανείς, έχει την ψευδαίσθηση ότι γίνεται αθάνατος, γιατί τα έργα του θα εξακολουθήσουν να ζουν και ύστερα απ’ αυτόν. Από τη μια υπάρχει η ματαιότητα της ζωής και από την άλλη η αθάνατη τέχνη.
Ερωτας και θάνατος
– Ζωή, έρωτας και θάνατος, είναι τελικά ό,τι θέλετε να απεικονίσετε στο έργο σας;
– Ναι, αυτά ακριβώς. Κατ’ αρχάς έχω μια ερωτική σχέση με αυτά που δημιουργώ. Χωρίς το ερωτικό στοιχείο, μού είναι αδύνατον να κάνω οτιδήποτε. H ζωγραφική μου χαρακτηρίζεται συχνά αισθησιακή ή ερωτική, ίσως γιατί είμαι κατεξοχήν ερωτικό άτομο ο ίδιος. Πιστεύω, ακόμη, ότι ο θάνατος δεν αποτελεί ένα τέλος αλλά μια καινούργια αρχή. Ποτέ δεν φοβήθηκα το θάνατο, πάντοτε τον αντιμετώπιζα σαν μεγάλο φίλο. O θάνατος είναι μια ακόμη εκδήλωση της ζωής. Εκείνο που με τρομάζει είναι τα γηρατειά, ο πόνος, η αρρώστια και η μοναξιά.
Η υπέρβαση της πραγματικότητας
Η έκθεση του Αλ. Ισαρη εγκαινιάζεται την Τρίτη 3/2 (μέχρι 21/2) στην Γκαλερί Ζαλοκώστα 7. Λυρικός και ποιητικός ζωγράφος, συγγενής περισσότερο με τους καλλιτέχνες του φανταστικού ρεαλισμού και όχι με τους υπερρεαλιστές, χρησιμοποιεί στη δουλειά του μόνο χρωματιστά μολύβια για να αποδώσει τις λεπτομέρειες στις εικόνες του. «O τρόπος που χρησιμοποιώ τα μολύβια είναι ακραίος και πρωτότυπος», παρατηρεί. «O θεατής έχει την εντύπωση ότι βλέπει έργα ζωγραφισμένα με λάδι ή άλλο υλικό, πράγμα που απαιτεί πολύ χρόνο και μεγάλη υπομονή. Την τεχνική αυτή τη χρησιμοποιώ σαν ένα είδος διαλογισμού. Καθώς βυθίζομαι στις αναδυόμενες μορφές που δημιουργώ με τα μολύβια, ξεφεύγω από την αδυσώπητη πραγματικότητα. H συγκεκριμένη τεχνική με βοηθάει να ζω».