Πριν από μερικές μέρες, ετοιμάζοντας μια εκπομπή για το ραδιόφωνο, ξανάκουσα, εκών-άκων, τον «Πουλτσινέλα» του Στραβίνσκι (ένα έργο που λατρεύω, αλλά που με έκπληξη συνειδητοποίησα πως είχα να το πλησιάσω κάμποσα χρόνια).
Η ακρόαση αυτή έπεσε σαν εύφορη βροχή σε αποξηραμένη γη και μου αποκάλυψε ότι μπορούσα να απαριθμήσω πολλά και εξόχως αγαπημένα έργα που χρόνια τώρα έμεναν εγκλωβισμένα στο χώρο της μνήμης, αλλά ποτέ δεν ζωντάνευαν στις ακουστικές μεμβράνες μου. Ητοι: τα αγαπούσα, τα μνημόνευα, αλλά δεν τα άκουγα. Κατάλαβα, εντέλει, πως, τα τελευταία χρόνια, υπήρξα δέσμιος ενός ιδιότυπου μουσικού νεοπλουτισμού.
Μέσα στη δυνατότητα υπερεκλογής ενός (δημοφιλούς) έργου σε όλο και περισσότερες εναλλακτικές εκτελέσεις, έπεσα εγώ πρώτος στην παγίδα και, εν συνεχεία, στη φυλακή της συγκριτικής ακρόασης. Ετσι, ενώ άκουγα όλο και περισσότερη μουσική, εξερευνούσα όλο και λιγότερα έργα, και μάλιστα, παραβλέποντας τη μουσική του συνθέτη και επικεντρωνόμενος στην άποψη του ερμηνευτή.
Με τον καιρό συνειδητοποίησα πως ο καταναγκασμός ήταν τέτοιος, ώστε είχα αποποιηθεί τη στοιχειώδη ελευθερία της επιλογής ενός δίσκου και επέστρεφα στις προστιθέμενες νέες εκτελέσεις, όπως ο ασθενής που λαμβάνει δις της ημέρας το θεραπευτικό χαπάκι του.
Το πιο σοβαρό απ’ όλα, όμως, είναι -και εδώ προειδοποιώ τους ομοιοπαθείς- πως η συστηματική και μονομερής συγκριτική ακρόαση ενός έργου ανατέμνει το σώμα του έργου (με την ψυχρότητα του νυστεριού του ιατροδικαστή) και απεμπολεί το πνεύμα του.
Πρόκειται, δηλαδή, για μια δευτερογενή ακρόαση που αφαιρεί την παρακαταθήκη της ουσίας και επικεντρώνεται απλώς στην κατακερματισμένη διαφορετικότητα.
Προτίμησα να εξομολογηθώ σήμερα τις τύψεις μου στους αναγνώστες παρά σε ψυχαναλυτή, ο οποίος θα μπορούσε κάλλιστα να με παραπέμψει στην πολυσυλλεκτικότητα των παιδικών μου αναμνήσεων.
Απέφυγα, επίσης, και τον κληρικό, ο οποίος είναι σίγουρο πως, για να μου παράσχει τη συγχώρεση, θα μου ζητούσε πρώτα είκοσι τουλάχιστον «Πάτερ ημών», και άντε να βρεις είκοσι διαφορετικές εκτελέσεις του «Pater noster»!