Στις μέρες που απομένουν ώς την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, λιγότερες από διακόσιες, προλαβαίνουν άραγε όσοι έχουν την πολιτική και την οργανωτική ευθύνη τους να δημιουργήσουν λαϊκά αισθήματα που κάπως να ανταποκρίνονται σε ό,τι οι ίδιοι μάς παρουσιάζουν σαν «εθνικό όραμα» ή «μείζονα εθνικό στόχο»; Προλαβαίνουν δηλαδή να συναγείρουν το πλήθος, να το κάνουν να πιστέψει ότι «εμείς εδώ θα οργανώσουμε τους αγώνες του μέτρου», οπότε πρέπει όλοι να δώσουμε ενθουσιωδώς το παρών μας; Προλαβαίνουν να μας πείσουν να μη σταθούμε «μεμψίμοιροι», σύμφωνα με τον χλευαστικό χαρακτηρισμό που απευθύνουν οι φανατικοί οπαδοί των Ολυμπιακών εναντίον όσων εξακολουθούν να πιστεύουν ότι όλο αυτό το φαραωνικό εγχείρημα θα έχει πολύ μεγαλύτερο κόστος παρά όφελος; Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, κι όχι μονάχα επειδή από τους «εφτά ολυμπιακούς υφυπουργούς» που αποκτήσαμε κάποια στιγμή για να υπηρετήσουν το ολυμπιακό πνεύμα, δεν ξέρει πιθανόν ούτε ο πρωθυπουργός (ή πρωθυπουργεύων;) πόσοι απέμειναν.
Μερικά χρόνια πριν, ο νυν υφυπουργός Αθλητισμού Γιώργος Λιάνης, δίχως κυβερνητικό αξίωμα τότε, είχε δημοσιεύσει σε κυριακάτικη εφημερίδα ένα ολοσέλιδο «εγερτήριο» άρθρο ανελέητα επικολυρικό. Δεν το θυμάμαι βέβαια κατά λέξη, πάντως το συμπέρασμα, κι ύστερα από έναν απίστευτο λιβανωτό προς τη κ. Γιάννα Αγγελοπούλου, ήταν ότι, με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών στην Αθήνα, θα ξεσηκωθούν από τη χαρά τους όρη και θάλασσες, δάση και ποταμοί, ουρανοί και κάμποι, εν ολίγοις θα λάβουν επιτέλους σάρκα και οστά όλα τα «αδύνατα» που αναφέρονται στα δημοτικά τραγούδια. Προς το παρόν, η φύση παραμένει ασυγκίνητη κι ασάλευτη (αν και, με όσα αφύσικα περιολυμπιακά έχουν συμβεί, θα μπορούσε πράγματι να ταραχτεί και να μετακινηθεί, παίρνοντας ίσως των ομματιών της). Οσο για τους ανθρώπους, ακόμη κι αν δεν τους καταλογίσουμε αταραξία, οπωσδήποτε ο ενθουσιασμός τους υπολείπεται σαφώς των προσδοκιών που είχαν και συνεχίζουν να έχουν οι ολυμπιάρχες.
Οσες επιφυλάξεις κι αν οφείλουμε να έχουμε απέναντι στις σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης, και μάλιστα τις τηλεφωνικές, κάποια ποσοστά μιας τέτοιας δημοσκόπησης που ανακοινώθηκαν προ ημερών, δεν μπορεί να θεωρηθούν αδιάφορα, ούτε βεβαίως απολύτως αυθαίρετα και κατασκευασμένα. Σε πανελλαδικό δείγμα 1.250 ατόμων, λοιπόν, μόνο το 21% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα δει τους αγώνες στα στάδια, το 58% δήλωσε ότι θα αρκεστεί στην τηλεοπτική παρακολούθησή τους, ενώ δεν λείπει και ένα 12% όσων αρνούνται οποιαδήποτε μορφή παρακολούθησης. Οσο για τον ισολογισμό των αγώνων, το 40% πιστεύει ότι οι ζημιές θα υπερτερήσουν του κέρδους, και μόνο το 29% ότι τα οφέλη θα είναι σημαντικότερα των ζημιών. Δικαιούται να υποθέσει κανείς ότι όλοι αυτοί οι «δύστροποι» και «γκρινιάρηδες» δεν είναι φανατικοί οπαδοί του «Κινήματος του Δεθελοντισμού», το οποίο δημοσιοποίησε προσφάτως το «πιστεύω» του, πλέκοντας με αρκετή χάρη τη φιλοπαιγμοσύνη με την ουσιώδη αντίρρηση. Ιδού μερικά άρθρα: «Το παγκόσμιο κίνημα του Δεθελοντισμού εμπνέεται από τις πανανθρώπινες αξίες των θερινών διακοπών και της αμειβόμενης εργασίας. Τζάμπα αυγουστιάτικα δεν δουλεύει. O δεθελοντής δεν βλέπει το λόγο για τον οποίο πρέπει να δαπανήσουμε 4 ετήσιους προϋπολογισμούς της μέσης εκπαίδευσης για την ασφάλεια 20 ημερών αγώνων. O δεθελοντής γνωρίζει ότι αυτό που του ζητάνε τζάμπα, κάποιος άλλος το πληρώνεται ως οφσόρ εταιρεία που είχε την ιδέα»… Στα ποσοστά της έντονης επιφύλαξης ή και της άρνησης θα μπορούσε κανείς να αντιθέσει τους αριθμούς που υποδηλώνουν συμμετοχική όρεξη ή και ενθουσιασμό. Οσο μαθαίνουμε, λοιπόν, από τις ανακοινώσεις του οργανισμού «Αθήνα 2004», η προπώληση εισιτηρίων βαίνει καλώς, παρά τον λαβυρινθώδη τρόπο που έχει επιλεγεί για τη διάθεσή τους στο κοινό, το δε πλάνο προσέλκυσης εθελοντών έχει υπερκαλυφθεί και απομένει το «ξεσκαρτάρισμά» τους αφενός, η «εκπαίδευσή» τους αφετέρου. Και πάλι όμως, η εικόνα δεν έχει μόνο φωτεινά χρώματα? οι «γκρίζες σκιές» (για να θυμηθούμε την ολίγον θολή ρήση του κ. Γ. Παπανδρέου) εξακολουθούν να υπάρχουν, τουλάχιστον για όσους έχουν μάτια να τις δουν. Οι άλλοι, όσοι ηγούνται του εγχειρήματος, θα εξακολουθήσουν αυτοκολακευόμενοι να πρεσβεύουν, όπως η κ. Γιάννα Αγγελοπούλου, ότι «μια νέα ολυμπιακή πόλη γεννιέται, με ταχείες και ασφαλείς συγκοινωνίες, με πάρκα και υπαίθριους χώρους και, βεβαίως, με αθλητικές εγκαταστάσεις που συνδυάζουν στοιχεία κλασικής ομορφιάς και σύγχρονου σχεδιασμού». Πάρκα και υπαίθριοι χώροι; Μα μία από τις αιτίες που δεν επιτρέπουν στους Αθηναίους να ενθουσιαστούν με τους Ολυμπιακούς είναι ακριβώς το γεγονός ότι η οικολογική παράμετρος ήταν η τελευταία που συνυπολογίστηκε στον όλο σχεδιασμό, αν κάνουμε την παραχώρηση και αποδεχτούμε ότι συνυπολογίστηκε. Ως προς το ζήτημα αυτό οι διαμαρτυρίες των περιβαλλοντικών οργανώσεων υπήρξαν και συνεχείς και τεκμηριωμένες, πλην εις μάτην. Επίμονες επίσης -αλλά και πάλι μάταιες- υπήρξαν οι ενστάσεις τόσο για τον ευρωβόρο γιγαντισμό (λόγω του οποίου κατασκευάστηκαν έργα που, σύμφωνα και με την κυβερνητική παραδοχή, μετά τους αγώνες, θα απομείνουν σαν τερατώδη λείψανα με υψηλότατο κόστος συντήρησης) όσο και για τη σχεδιαζόμενη μετατροπή της πρωτεύουσας σε αστυνομοκρατούμενη πόλη.
Με το φόβο των τρομοκρατικών επιθέσεων (έναν φόβο που έχουν πάρα πολλούς λόγους να τον καλλιεργούν και να τον μεγεθύνουν όσοι εμπορεύονται συστήματα και τεχνικές ασφαλείας, και γενικώς «προστασία»), η Αθήνα θα γίνει μια κλειστή, ασφυκτικά επιτηρούμενη πόλη – ήδη άλλωστε στα «επίκαιρα σημεία» των δρόμων της στήνονται ηλεκτρονικές κάμερες, που μάλλον θα συνεχίσουν να μας παρακολουθούν και μετά τους αγώνες. Θα γίνει δηλαδή μια πόλη ελάχιστα επιθυμητή για τους κατοίκους της και ταυτόχρονα καχύποπτη και επιθετική απέναντι στους επισκέπτες της. Και είναι μάλλον δύσκολο να υποστηριχθεί ότι έτσι θα προωθηθεί αποτελεσματικότερα το μήνυμα της συναδέλφωσης των λαών, ή ότι έτσι θα πιστοποιηθεί πως εδώ λατρεύτηκαν κι ακόμα λατρεύονται οι θεοί της φιλοξενίας.
Καθόλου ασήμαντο δεν είναι, στο επίπεδο των συμβόλων, το γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί επιστρέφουν στη γενέτειρά τους. Αλλά στο πεδίο της πραγματικότητας συντρίβονται όλοι οι αυτάρεσκοι ισχυρισμοί ότι εδώ θα εξαγνιστούν και θα αναβαπτιστούν οι αγώνες, ισχυρισμοί που δεν είναι απλώς αφελείς, αλλά δημοκοπικοί: στ’ αλήθεια αναβαπτισμένους, στ’ αλήθεια σύμμετρους αγώνες, δεν θα τους ήθελε ποτέ η ΔΟΕ, γιατί κάτι τέτοιο δεν συνάδει με τα αθλητικά (δηλαδή οικονομικά και πολιτικά) «οράματά» της. H Ολυμπία, η κλασική διαδρομή του μαραθωνίου, ο Παρθενώνας θα χρησιμοποιηθούν απλώς σαν στιλβωτήριο. Είναι κι αυτός ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο το διαφημιστικό σλόγκαν «H Φλόγα μας ενώνει τον κόσμο» δεν φαίνεται να καλύπτει όλους τους κατεξοχήν ενδιαφερόμενους: τους Ελληνες.