Αρτουρ Γιαπέν, «O μαύρος με τη λευκή καρδιά», μτφ. Λεμονιά Λυμπερίδου, εκδ. Καστανιώτη.
Προκαλεί τον θαυμασμό αν όχι το δέος, το εγχείρημα του Ολλανδού συγγραφέα Αρτουρ Γιαπέν (γεν. 1956) να μετουσιώσει σε υψηλή λογοτεχνία την αληθινή ιστορία δύο Αφρικανών πριγκίπων που τον 19ο αιώνα έγιναν ακουσίως πείραμα πολιτισμικής αφομοίωσης και πολιτικής εξαπάτησης. Μυθιστόρημα που κάνει τομή στην ολλανδική αποικιοκρατία, με εντυπωσιακή εμβάθυνση στη ζωή του Ντελφτ της Ολλανδίας και της Δυτικής Ακτής της Αφρικής στις δεκαετίες 1830 και 1840, «O μαύρος με τη λευκή καρδιά» είναι πάνω απ’ όλα η αφοσίωση ενός ανθρώπου (του συγγραφέα) στην εξερεύνηση μιας λίγο γνωστής ιστορίας. Τα δύο αγόρια, ο Κβάσι και ο Κβάμε, στάλθηκαν στην Ολλανδία για να δεχθούν τη δυτική παιδεία ως αντιστάθμισμα του εμπορίου σκλάβων στην Αφρική. Πέρα από τις εξαίρετες ιστορικές αναφορές, το μυθιστόρημα αυτό είναι γλαφυρό και συγκινητικό σαν μεθυστική λογοτεχνία και παράλληλα είναι απόλυτα τραγικό στις λεπτές σαν μεμβράνη ψυχολογικές αποχρώσεις του. O ήρωας Κβάσι ήταν αυτός που αποδέχθηκε ως νέος τον εκδυτικισμό του. O φίλος του Κβάμε ήταν αυτός που τον αρνήθηκε. Πίσω από το δίπολο των αντιθετικών ιδιοσυγκρασιών, ο Γιαπέν αγγίζει πολύ βαθιά κοιτάσματα της ανθρώπινης ψυχής για να μιλήσει στο τέλος για την πικρή διάψευση.
Ο Γιαπέν έχει ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο να ξεδιπλώνει τις δικές του ψυχογραφικές τοιχογραφίες. Γεμίζει το βιβλίο με περιστατικά και δευτερεύοντες χαρακτήρες στο πρότυπο της μεγάλης λογοτεχνίας του 19ου αιώνα, αλλά εξαϋλώνει τον φόρτο με τις μοντερνιστικές νύξεις του ψυχικού δράματος. Είναι ένας μεγάλος μάστορας του λόγου, βαθύς και λεπτολόγος, μοναδικός στο να φωτίζει τα μουντά χρώματα της επώδυνης μοναξιάς. Το βιβλίο είναι πικρό αλλά ευχάριστο. Υπάρχει αυτή η αντίφαση που το τυλίγει με πινελιές μοναδικότητας. H ιστορία εξωτική για το ελληνικό κοινό, εν τέλει όμως οικουμενική, ανθρώπινη, με πολιτικό βάρος και κοινωνική δύναμη.
Ο Κβάσι είναι ένας ήρωας που αυτο-καταρρίπτεται. Με το βάρος της ηλικίας και με την επίγνωση που του δίνει ο χρόνος και η συσσώρευση της εμπειρίας, επιχειρεί την ανασκόπηση της ζωής του αγγίζοντας στο τέλος τη βασική αρχή από την οποία εκπορεύονται όλα. Εχει μία διάψευση μπροστά του αλλά και έναν εαυτό που κανείς δεν μπορεί πια να σκλαβώσει.