ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. «Προσεφέρθη έναντι γενομένης καταναλώσεως ηλεκτρικού ρεύματος κατά την έκθεσιν ζωγραφικής εις (1) πίναξ»? «δωρεά ενός πίνακος εις έκφρασιν εκτιμήσεως….» ή «δι’ αγοράν ενός πίνακος του τάδε δρχ…». Οι εγγραφές για τις αγορές και δωρεές έργων τέχνης από τα μέσα του περασμένου αιώνα που διασώζουν τα αρχεία του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης είναι αποκαλυπτικές. Μεταφέρουν το κλίμα μιας εποχής για τις εικαστικές δραστηριότητες ενός αποκλειστικά οικονομικού φορέα της πόλης. Ταυτόχρονα φέρνουν στο φως τη συγκρότηση μιας συλλογής έργων τέχνης στη διάρκεια της 84χρονης πορείας του Επιμελητηρίου.
Τον άγνωστο στο ευρύτερο κοινό εικαστικό θησαυρό φέρνει στη δημοσιότητα το λεύκωμα «Συλλογή έργων ζωγραφικής & χαρακτικής του Εμπορικού & Βιομηχανικού Επιμελητηρίου» που εξέδωσε πρόσφατα το Επιμελητήριο μετά τη συντήρηση και την καταγραφή 145 έργων που κοσμούσαν τις αίθουσες του νεοκλασικού του κτιρίου στην οδό Τσιμισκή.
Η συλλογή γεννήθηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα σε μια περίοδο δύσκολη για την πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης, όταν η πόλη δεν διέθετε χώρους και γκαλερί για να προβάλλει τις δημιουργίες καλλιτεχνών. Τότε, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο παραχώρησε τους χώρους του μεγάρου για να φιλοξενήσει μια σειρά από ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις.
Σύμφωνα με το μικρό ιστορικό τού λευκώματος του ΕΒΕΘ, η συλλογή δημιουργήθηκε ουσιαστικά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. H αγορά δεκαεννέα έργων τον Οκτώβριο του 1947 διπλασίασε τον αριθμό έργων τέχνης που κατείχε έως τότε και εμπλουτίστηκε σταδιακά με τη διοργάνωση εκθέσεων. Την περίοδο εκείνη ωστόσο, όπως σημειώνει ο καθηγητής της ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ κ. Αλκης Χαραλαμπίδης, επιμελητής του λευκώματος, «δεν υπήρχε ο ειδικός που θα έκανε αυστηρότερες επιλογές και αυτό εξηγεί, έως ένα βαθμό, τόσο την ποιοτική ανισότητα των έργων όσο και το ότι αυτά δεν είναι πάντα από τα πιο αντιπροσωπευτικά των ζωγράφων. Ενας σημαντικός αριθμός ξεχωρίζει και είναι αυτός που στήριξε την ιδέα της έκδοσης του λευκώματος».
Στις 142 σελίδες του καταλόγου απεικονίζονται όλα τα έργα της συλλογής, ενώ τα πιο αξιόλογα συνοδεύονται από ένα σημείωμα για τον δημιουργό τους. Ξεχωρίζουν τα έργα των A. Αστεριάδη, Βασιλείου, B. Χαράς, Δημ. Γαλάνη, Αγγ. Γιαλλινά, Δαν. Γουναρίδη, Γ. Γουναρόπουλου, Εκ. Δούκα, Λ. Κογεβίνα, Χρ. Λεφάκη, Χρ. Μπότσογλου, Γ. Μπουζιάνη, Γ. Παραλή, Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη, Π. Ρέγκου, Γ. Στέρη, Θ. Φλωρά-Καραβία, καθώς και η «Χάρτα του Ρήγα» που απέκτησε πρόσφατα το ΕΒΕΘ.