Καινούργια, δική του ατμόσφαιρα έχει δημιουργήσει ο τριανταπεντάχρονος Χρήστος Χρυσόπουλος με τα έργα του «Σουνυάτα» (1999), «O μανικιουρίστας» (2000) και το πρόσφατο «Περίκλειστος κόσμος» (Οδυσσέας, σελ. 219). Με δεδομένη την αδιαμφισβήτητη καλλιτεχνική αρτιότητα των έργων αυτών, αλλά και τη θεματική και ειδολογική τους ποικιλία, ο πεζογράφος φαίνεται να θέλει να επισύρει την προσοχή μας στο ίδιο το γεγονός της τέχνης, θέλει να υπογραμμίσει ότι μέσα στο αδιαφοροποίητο πέλαγος των πυκνότατων τηλεοπτικών και διαδικτυακών πλανητικών συνδέσεων, ο έντεχνος λόγος δεν έχει χάσει τίποτα από την αρχαία ιερατική του δύναμη να υποβάλλει και επιβάλλεται εκφράζοντας τους πρωτόγονους τρόμους και τα ανεξιχνίαστα ένστικτά μας.
Είναι αξιοσημείωτο το πώς, από το ένα του βιβλίο στο άλλο, ο συγγραφέας μετακινείται σε τόσο ανόμοιους τόπους, όπως μια αμερικανική πολίχνη της Δυτικής Ακτής, μια κεντροευρωπαϊκή πρωτεύουσα, ένα ελληνικό προσφυγικό κτιριακό συγκρότημα. Ευκολία μετακίνησης για τον Χρυσόπουλο δεν σημαίνει ωστόσο ούτε εξωτισμό ούτε εξαφάνιση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του κάθε τόπου. Το αντίθετο μάλιστα, καθώς κάθε αφήγηση συλλαμβάνει έναν από τους βαθύτερους πυρήνες συναισθήματος με τους οποίους συχνά έχει συνδεθεί ο κάθε χώρος: Με την απέραντη πλήξη με την οποία ταυτίζεται η άσημη ξεχασμένη μικρή πόλη («Σουνυάτα»). Με τον συγκερασμό ορθολογισμού και τρόμου με τον οποίο συχνά ταυτίστηκε η κεντρική Ευρώπη («O μανικιουρίστας»). Και ακόμα με το αίσθημα της μεσαιωνικής εγκατάλειψης που κυριαρχεί στον προσφυγικό συνοικισμό («Περίκλειστος κόσμος»). Τα συναισθήματα αυτά συνήθως τα γνωρίζουμε μέσα από την τέχνη του ντοκιμαντέρ, του κινηματογράφου και της πεζογραφίας. Εκπροσωπώντας ένα σύγχρονο είδος διανοούμενου, ο συγγραφέας μπορεί και τα γνωρίζει και μέσα από τις συχνές μετεγκαταστάσεις του, καθώς, όπως διαβάζουμε στα βιογραφικά του, το ένα του βιβλίο το ολοκλήρωσε στην Τσεχία, το άλλο στη Σουηδία, ένα δίγλωσσο φωτογραφικό λεύκωμα το έχει εκδώσει στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ και ένα άλλο στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας. H ευκολία πάντως με την οποία μετακινείται ανά την υφήλιο δεν φαίνεται αποτέλεσμα της κοινωνικής άνεσης που διακρίνει τον κλασικό κοσμοπολίτη. Αλλά συνέπεια ενός συναισθήματος βαθύτατου παράδοξου, το οποίο τον κάνει ενδεχομένως να αισθάνεται εξίσου ξένος στον τόπο του ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος.
Εκείνο που σαφώς διαφοροποιεί τον Χρυσόπουλο από άλλους συνομηλίκους στις φυγόκεντρες πεζογραφικές τους αναζητήσεις είναι η παντελής απουσία της διαδεδομένης στις μέρες μας παρωδίας. Το συναίσθημα της μοναξιάς και του υπαρξιακού αδιεξόδου στη «Σουνυάτα» και τον «Μανικιουρίστα» μεταγγίζονται έτσι μέσα από την εύπεπτη μαζική λογοτεχνία του διαστροφικού θρίλερ. Και στον μεν «Μανικιουρίστα» την εύκολη πλευρά του είδους ο πεζογράφος την υπερβαίνει μέσω της ποίησης με την οποία μπολιάζει την αφήγησή του. Στη δε «Σουνυάτα» με την επινοητική σύμπλεξη πολλών αφηγηματικών τρόπων, όπως και με την έντεχνη εισαγωγή του δοκιμιακού προβληματισμού μέσα στο σώμα της μυθοπλασίας. H ιδιαίτερη σημασία της πεζογραφίας του Χρυσόπουλου βρίσκεται, πιστεύω, στην επίμονη διασταύρωση της λογοτεχνικής παράδοσης του «υψηλού» με τις επιδόσεις της μαζικής πεζογραφίας.
Ο«Περίκλειστος κόσμος» της αποπνικτικής, παρηκμασμένης πόλης παραπέμπει πάλι στις συγκινησιακά ουδέτερες, επαναληπτικές περιγραφές του γαλλικού αντιμυθιστορήματος. Πρόσθετες πηγές βρίσκουμε και στα πολυάριθμα μότο μεγάλων κλασικών με τα οποία αντιστικτικά ανοίγουν τα κεφάλαια – φράσεις του Ουάιλντ, του Μπλέικ, του Λόρενς, της Μπράουνιγκ, του Τένισον, του Σαίξπηρ, του Ντε Κουίνσι. Αλλο ένα ωστόσο σημείο που ο Χρυσόπουλος θα μπορούσε να διαφέρει από τους περισσοτέρους της γενιάς του είναι ότι ο «Περίκλειστος κόσμος» δείχνει να παραπέμπει έντονα στην παλαιότερή μας λογοτεχνία την οποία εκπροσωπεί λόγου χάρη το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Ανθρωποι και σπίτια» (1955): Μέσα από σαφέστατα διατυπωμένες αποστασιοποιημένες περιγραφές, και τα δύο έργα γεννούν την ασφυκτική συνθήκη παγίδευσης των ανθρώπων στον χώρο, την αιχμαλωσία τους μέσα σε ένα τεφρόχρωμο σκηνικό που τους έχει οριστικά φυλακίσει. Στον Φραγκιά η αιτία του κακού είναι βέβαια κοινωνική, ενώ στον Χρυσόπουλο μοιάζει απροσδιορίστως συνδεδεμένη με την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση. Εμφανείς είναι και άλλες διαφορές: Το παλαιότερο μυθιστόρημα αναφέρεται στο παρόν, ενώ το νεότερο καλύπτει ένα φάσμα εκατό περίπου χρόνων (παγωμένων ωστόσο σε μιαν απόλυτη ακινησία). Οπως και η «Σουνυάτα», άλλωστε, ο «Περίκλειστος χώρος» είναι ένα εντελώς σύγχρονο μυθιστόρημα, καθώς αποτελείται από την παράθεση μιας ποικιλίας υποτιθέμενων τεκμηρίων: βιογραφικών εκθέσεων, περιγραφών φωτογραφιών και ημερολογιακών καταγραφών πλάι σε εξομολογήσεις, θεατρικούς διαλόγους και τριτοπρόσωπες εξιστορήσεις.