ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Την παιδική ταφική τελετουργία, ένα από τα διαβατήρια έθιμα του αρχαίου κόσμου που σηματοδοτεί το πέρασμα από τη ζωή στον θάνατο, αποκαλύπτουν οι πλούσιες σε κτερίσματα παιδικές ταφές ενός οργανωμένου αρχαϊκού νεκροταφείου του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ., που έφερε στο φως πρόσφατη ανασκαφή στη Σκιώνη Χαλκιδικής.
Τουλάχιστον 200 μελανόμορφα αγγεία, πήλινες προτομές, γυάλινα φοινικικά αλάβαστρα και πήλινα ειδώλια -τα καθημερινά τους ίσως παιχνίδια- συνόδευαν δεκαοκτώ παιδάκια στην τελευταία τους κατοικία. Το πλήθος των κτερισμάτων σε σχέση με τον μικρό αριθμό των τάφων, παραπέμπει πιθανότατα σε παιδιά πλούσιων οικογενειών της αρχαίας Σκιώνης, μιας από τις ανεξάρτητες πόλεις της Χαλκιδικής με μεγάλη διάρκεια ζωής, αλλά με σπουδαία ανάπτυξη τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ.
Την ακμή της αυτόνομης αρχαίας πόλης της Χαλκιδικής κατά την όψιμη αρχαϊκή περίοδο (520-480 π.Χ.) μαρτυρούν τα νέα ευρήματα που θα ανακοινώσει την Παρασκευή η αρχαιολόγος της ΙΣΤ΄ Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων κ. E. Μπ. Τσιγαρίδα στο 17ο ετήσιο αρχαιολογικό συνέδριο της Θεσσαλονίκης.
Οι παιδικές ταφές, όπως εξηγεί η κ. Τσιγαρίδα, ανασκάφηκαν σε ιδιόκτητο οικόπεδο με αφορμή την ανέγερση σπιτιού. Ανήκουν σ’ ένα εκτεταμένο νεκροταφείο που απέχει ένα περίπου χιλιόμετρο από την αρχαία Σκιώνη, μια ανεξάρτητη πόλη – κράτος, η οποία ιδρύθηκε κατά τον πρώτο αποικισμό της ύστερης εποχής του Χαλκού και ενσωματώθηκε στο Μακεδονικό Βασίλειο όταν ο Φίλιππος κατέλαβε τη Χερσόνησο το 348 π.Χ.
Ναός αυτοκρατορικής λατρείας
Οι κιβωτιόσχημοι τάφοι ήταν οργανωμένοι και σκεπασμένοι με πήλινες πλάκες. Πάνω τους έφεραν σπασμένα αγγεία που παραπέμπουν σε ένα ακόμη ταφικό έθιμο (σπάσιμο αγγείων) ενώ μέσα τους έκρυβαν δεκάδες αντικείμενα. Ανάμεσά τους πήλινα αγριογούρουνα, σκατζοχοιράκια, πουλιά και λωτούς που πιθανότατα ήταν τα παιχνίδια των παιδιών και μαζί τους ειδώλια όπως αυτό της σειρήνας -γυναικεία δηλαδή μορφή-πουλί που σχετίζεται με τον θάνατο και μελανόμορφα αγγεία όπως μία λήκυθος που απεικονίζει τον Θεό Διόνυσο με δύο σάτυρους. Τα κτερίσματα αυτά μαρτυρούν όχι μόνο την ιδιαίτερη φροντίδα των γονιών στις ταφικές τελετές των παιδιών τους, αλλά επιβεβαιώνουν τις αναπτυγμένες σχέσεις τους με την υπόλοιπη Ελλάδα (Κόρινθο, Αττική, Ιωνία).
Ναό αυτοκρατορικής λατρείας στα Αρχαία Καλίνδοια -από τους λίγους που εντοπίστηκαν στη Μακεδονία- έφεραν στο φως οι ανασκαφές στο Καλαμωτό Θεσσαλονίκης. Δεκάδες μέλη μαρμάρινων και χάλκινων αγαλμάτων αυτοκρατόρων, ένα κεφάλι από μαρμάρινο άγαλμα της Αθηνάς με κορινθιακό κράνος και μια βάση αγάλματος που φέρει την επιγραφή λατρείας στον αυτοκράτορα Τραϊανό «AYTOKPATOPA ΘΕΟΘΕΟΥ ΥΙΟΤΡΑΪΑΝΟΣΕΒΑΣΤΟΗ ΠΟΛΙΣ» επιβεβαιώνουν τη χρήση του ναού που χρονολογείται από τα τέλη του 1ου π.Χ. αιώνα μέχρι και τον 3ο αιώνα μ.Χ.
Την ερμηνεία για το μέγεθος και τη σημασία του μνημείου, βάσει των ευρημάτων, θα δώσει αύριο -κατά την πρώτη ημέρα του συνεδρίου- ο υπεύθυνος της ανασκαφής, αρχαιολόγος της ΙΣΤ Εφορείας Κλασικών και Προϊστορικών αρχαιοτήτων Κώστας Σισμανίδης.
Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα, «ορθογώνιες βάσεις ύψους 20 περίπου εκατοστών που διασώθηκαν ακέραιες στήριζαν πιθανότατα βάθρα κάποιων μνημείων, μάλλον αγαλμάτων. H λειτουργία ενός βάθρου με την επιγραφή του Τραϊανού, που έφερε πιθανότατα χάλκινο άγαλμά του, δίνει και την ερμηνεία του συγκεκριμένου χώρου ως Σεβαστείου ή ως ναού της αυτοκρατορικής λατρείας, αφιερωμένου, πιθανότητα -και σύμφωνα με με μια μεγάλη επιγραφή που βρέθηκε παλαιότερα στην περιοχή- στη λατρεία του Διός, της θεάς Ρώμης και του αυτοκράτορα».
Στον χώρο αυτό, εξηγεί ο κ. Σισμανίδης, πολύ πιθανό να έχει στηθεί για πρώτη φορά ο θωρακοφόρος ανδριάντας του Αυγούστου που επίσης βρέθηκε τυχαία στον ίδιο χώρο και παραδόθηκε στο μουσείο το 1961.
Στον χώρο του κτιρίου (διαστάσεων περίπου 25χ25 τ.μ.) βρέθηκαν αρχαιότητες που χρονολογούνται στους ύστερους κλασικούς, στους ελληνιστικούς και κυρίως στους ρωμαϊκούς χρόνους.
Σημαντικότερο κτίσμα της τελευταίας περιόδου είναι ο ναός αυτοκρατορικής λατρείας (8Χ9μ.) με μια επιβλητική υπερυψωμένη μαρμάρινη βάση, στο πίσω μέρος, πάνω στην οποία ήταν προφανώς τοποθετημένα τα αγάλματα των διαφόρων αυτοκρατόρων αλλά και θεών.