Σαν ένας Δρ Τζέκυλ και κύριος Χάιντ, ο Ιαν Ράνκιν ζει ήρεμη οικογενειακή ζωή στο Εδιμβούργο ενώ γράφει τις σκοτεινές ιστορίες του. O πιο διάσημος σήμερα συγγραφέας της Σκωτίας γράφει, όπως λέει, για το Εδιμβούργο των πίσω δρόμων προκαλώντας έναν τουριστικό μηχανισμό για την προβολή αυτού ακριβώς του «άγνωστου» Εδιμβούργου στη σκιά των πύργων του. Στην ιστοσελίδα www. rebustours. com, θα δείτε ότι ένας εναλλακτικός τρόπος για να γνωρίσει κανείς το Εδιμβούργο είναι αυτές ακριβώς οι διαδρομές του επιθεωρητή Τζων Ρέμπους, του ήρωα του Ράνκιν, που μέσα από 14 βιβλία έγινε όχι μόνο ένας αγαπητός λογοτεχνικός χαρακτήρας αλλά και έμβλημα του Εδιμβούργου. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε ένας ακόμη τίτλος του Ράνκιν, οι «Επικίνδυνες αποστολές στο Εδιμβούργο», επτά ιστορίες του Ρέμπους, που εγκαινιάζουν τη νέα σειρά βιβλίων τσέπης των εκδόσεων «Μεταίχμιο».
Ενας ήρωας θρύλος
Ο Ρέμπους εξελίχθηκε σταδιακά σε φύλακα-άγγελο του Εδιμβούργου, μία περσόνα της νέας Σκωτίας, στη γραμμή της αγγλοσαξονικής παράδοσης, ένας επινοημένος επιθεωρητής της αστυνομίας που ξεπήδησε από το κεφάλι του Ιαν Ράνκιν. Το κοινό θέλει τον ήρωα, όχι τον συγγραφέα. O Ράνκιν χάνει τον εαυτό του! Στα 43 του χρόνια, ο Ιαν Ράνκιν έχει στρώσει μια ευτυχισμένη ζωή. Κάτι το εφηβικό τον γλυκαίνει. Είναι τόσο αυθόρμητος ο Ιαν Ράνκιν, που μοιάζει να χωνεύει ακόμα την ιδιότητα του περιζήτητου συγγραφέα. Μιλώντας στην «K», είναι πολύ ειλικρινής: «Νιώθω πιο άνετα μπροστά στο κομπιούτερ μου, παρά τώρα μαζί σου».
Στην Ελλάδα το πρώτο του βιβλίο του Ράνκιν στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Τραυλός» και ήταν «O κρεμαστός κήπος» (μτφ. M. Κουλεντιανού). Το 2002, κυκλοφόρησαν «Οι Καταρράκτες» (μτφ. Γ. Τζήμας) από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», που επενδύουν τώρα σταθερά πάνω στο όνομά του. «Οι Αναστημένοι» (μτφ. Αλ. Κονταξάκη), που ακολούθησαν (εκδ. «Μεταίχμιο») ήταν ένα από τα τέσσερα μυθιστορήματα στην κατηγορία του μυστηρίου που πρότειναν για το καλοκαίρι 2003 οι New York Times. O Ράνκιν ταξιδεύει πολύ για τα βιβλία του, πράγμα που σημαίνει ότι έχει λιγότερο χρόνο για γράψιμο, όπως ομολογεί. Το 2003 πήρε ένα σημαντικό βραβείο από τους Γάλλους, που τόσο αγαπούν το αστυνομικό μυθιστόρημα, το Grand Prix du RomaNoir, μία από τις πολλές διακρίσεις, με πιο χαρακτηριστική αυτή του βραβείου Gold Dagger το 1997.
Παρά τη γρήγορη επιτυχία, ο Ράνκιν είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας. Εχει δύο μικρούς γιους που απ’ ό,τι φαίνεται τον εξουσιάζουν συναισθηματικά… Το e-mail του περιλαμβάνει το μικρό όνομα ενός από τους γιους του, που όταν επιστρέφουν σπίτι από το σχολείο, ο Ράνκιν κλείνει τον υπολογιστή. Γράφει τα πρωινά, όταν υπάρχει ησυχία στο σπίτι, και όταν δεν ταξιδεύει για τις παρουσιάσεις των βιβλίων του. Λέει: «Επί 10 μήνες τον χρόνο ο Ρέμπους κατοικεί στο μυαλό μου. Μόνο για δύο μήνες έχω την ευκαιρία να είμαι ο εαυτός μου». Και όταν κατακλύζεται από γράμματα και e-mail από αναγνώστες που τον ρωτούν γιατί ο Ρέμπους αυτό και γιατί ο Ρέμπους το άλλο, τότε πρέπει να ξανακυλήσει πίσω να ξαναγίνει ο Ρέμπους και να απαντήσει όπως θα απαντούσε εκείνος. «Μερικές φορές είναι πιο αληθινός από εμένα», λέει. Κάποια στιγμή θα πάρει τη σύνταξή του ο Ρέμπους, όχι ο Ράνκιν. Ευφυέστατος, ο Ιαν Ράνκιν επιτρέπει στον ήρωά του να μεγαλώνει μαζί του. Τον επινόησε όταν ήταν ήταν 24 ετών. Τον Ρέμπους τον φαντάστηκε 40άρη, η πιο κατάλληλη ηλικία για πείρα και γοητεία. Αλλά τώρα ο Ρέμπους αγγίζει τα 55, έχει μνήμες, θυμάται υποθέσεις, δεν είναι παγωμένος στον χρόνο.
Τον Ρέμπους θα τον τελειώσει ο Ιαν Ράνκιν φυσιολογικά με την πάροδο του χρόνου κι έτσι ίσως λυτρωθεί. Απελευθερωμένος από τον ήρωά του, θα αφιερωθεί σε άλλα γραψίματα και άλλες δραστηριότητες. Οχι ότι και τώρα δεν κάνει παράλληλα πράγματα. Πέραν του ότι γράφει σενάρια και ονειρεύεται άλλα βιβλία, ο Ράνκιν διάβασε πρόσφατα το «Πόλεμος και Ειρήνη». Καλύπτει σταδιακά τα κενά που έχει στην κλασική λογοτεχνία, με τρόπο λίγο ανορθόδοξο, διαβάζοντας πρώτα την τελευταία σελίδα (το κάνει ακόμη και στα αστυνομικά!). Στο πατρικό του δεν υπήρχαν και πολλά βιβλία. O πατέρας ανθρακωρύχος, η σκωτσέζικη ψυχή του έρχεται από τα έγκατα της γης. Είναι πολύ Σκωτσέζος ο Ιαν Ράνκιν. Μιλάει για την πατρίδα του, με τις συναισθηματικές ευαισθησίες ενός προ-ιστορικού όπως λέει παρελθόντος. Αρχετυπικά σύμβολα διεισδύουν στη σκωτσέζικη λογοτεχνία, εκβάλλουν σε σκοτεινές παραβολές, όπως στις σελίδες του P. Λ. Στίβενσον. Ή ακόμη μέσα στο «Trainspotting» του Irvine Welsh, που σαν σπασμός κατά της αστικής λογοτεχνίας, εκτίναξε ανέλπιστα τη Σκωτία στη διεθνή αγορά.
Ο Ράνκιν θέλει να τραβήξει για λίγο την αυλαία της φαινομενικής ομαλότητας. Δείχνοντας την «αληθινή ζωή», εξυφαίνει αστικές τοιχογραφίες του 21ου αιώνα, με ρίζες στη βικτωριανή παράδοση των λασπωμένων δρόμων με τις πόρνες και τους ληστές των πόλεων. O ρεαλισμός του για τη ζωή που συντίθεται σε καπνισμένα παμπ και σκοτεινές αλέες, χτίζει έναν κόσμο που από εναλλακτικός έγινε τελικά τουριστική ατραξιόν!