O Γουόλτ Ντίσνεϊ είχε πει κάποτε: «Ελπίζω ότι ποτέ δεν θα λησμονήσουμε ένα πράγμα: πως όλα ξεκίνησαν από ένα ποντίκι». Ωστόσο, το ποντίκι, ο θρυλικός Μίκι Μάους, δεν φαινόταν πουθενά πριν από μερικές ημέρες, όταν η εταιρεία Γουόλτ Ντίσνεϊ αντιμετώπισε την επιθετική προσφορά εξαγοράς της, έναντι 66 δισεκατομμυρίων δολαρίων, από τη μεγαλύτερη εταιρεία καλωδιακής τηλεόρασης των ΗΠΑ, την Comcast.
Στον κόσμο των σύγχρονων μίντια, η ιστορία όλη έχει να κάνει με τον γάμο προϊόντος και διανομής και με την εκμετάλλευση των παράπλευρων εμπορικών δραστηριοτήτων. Εγκυροι αναλυτές της Γουόλ Στριτ, όπως η Τζέσικα Κοέν της Μέριλ Λιντς, χαρακτήρισαν την προσφορά πολύ εύλογη. Το διοικητικό συμβούλιο της Ντίσνεϊ απέρριψε την προσφορά, ωστόσο οι προβληματισμοί για το μέλλον της εταιρείας παραμένουν έντονοι. Στις 3 Μαρτίου, οι μέτοχοι της Ντίσνεϊ θα αποφασίσουν αν θα ανανεώσουν τη θητεία του προέδρου της, του Μάικλ Αϊσνερ, ή αν θα τον αντικαταστήσουν.
Η προσφορά της Comcast δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία – προετοιμαζόταν πολύ καιρό. Το 1999, το περιοδικό Fortune είχε χαρακτηρίσει σε κεντρικό άρθρο του την Ντίσνεϊ σαν τον «πιο διαταραγμένο γίγαντα της βιομηχανίας αναψυχής στον κόσμο».
Οταν ο Μάικλ Αϊσνερ μπήκε στην εταιρεία ως διευθύνων σύμβουλος το 1984, οι… λύκοι βρίσκονταν και πάλι έξω από την πόρτα της. Την εποχή εκείνη, η φίρμα Ντίσνεϊ ήταν αγαπητή παγκοσμίως αλλά η εταιρεία είχε ετήσιο εισόδημα 1,7 δισ. δολάρια και η αξία της στην αγορά μόλις υπερέβαινε τα 2 δισεκατομμύρια, προκλητική λεία για τους επίδοξους αγοραστές. Υπό την ηγεσία του Αϊσνερ, η αξία της κορυφώθηκε στα 90 δισεκατομμύρια. H Ντίσνεϊ ξόδεψε δισεκατομμύρια για το τηλεοπτικό δίκτυο ABC, οικοδόμησε ένα επιτυχημένο τμήμα θεατρικών επιχειρήσεων και έδωσε νέα πνοή ζωής στον προβληματικό τομέα των φιλμ κινουμένων σχεδίων με επιτυχίες όπως ο «Βασιλιάς των Λιονταριών» και «H Ωραία και το Τέρας». H Ντίσνεϊ διαθέτει επίσης μερικά πολύτιμα καλωδιακά κανάλια με επικεφαλής το αθλητικό δίκτυο ESPN, ένα στούντιο στο Χόλιγουντ για γυρίσματα κανονικών ταινιών, όπου γυρίστηκαν οι «Πειρατές της Καραϊβικής», και τη Miramax, την κινηματογραφική εταιρεία που παραδοσιακά έχει την εύνοια των κριτών για τα Οσκαρ.
Αυτή η εκπληκτική παγκόσμια αυτοκρατορία ξεκίνησε το 1923 σ’ ένα μικρό στούντιο πάνω από ένα μεσιτικό γραφείο, όπου ο 22χρονος Γουόλτ Ντίσνεϊ άρχισε να παράγει ταινίες κινουμένων σχεδίων. Ενας διανομέας συμφώνησε να υποστηρίξει μια σειρά ταινιών βασισμένων στο πρώτο μικρού μήκους φιλμ του Ντίσνεϊ, ο οποίος πήρε στη δουλειά και τον αδελφό του, τον Ρόι. Μαζί δημιούργησαν την ίδια χρονιά το Disney Brothers CartooStudio, O Μίκι Μάους έκανε την πρώτη του εμφάνιση το 1928 (στο φιλμ Steamboat Willie) και η εταιρεία πήρε το πρώτο της Οσκαρ το 1932.
H Ντίσνεϊ κατοχύρωσε τη θέση της ως σημαντική δύναμη στο Χόλιγουντ το 1937, με το φιλμ «H Χιονάτη και οι επτά νάνοι». Στη διάρκεια του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου βγήκαν από τα στούντιο Ντίσνεϊ μια σειρά από αριστουργηματικά φιλμ κινουμένων σχεδίων, όπως ο «Πινόκιο», η «Φαντασία» και ο «Ντάμπο». Τη δεκαετία του ’50 η εταιρεία επεκτάθηκε στην τηλεόραση, παρήγαγε το πρώτο της φιλμ με ηθοποιούς και άνοιξε την Ντίσνεϊλαντ. O Γουόλτ Ντίσνεϊ πέθανε το 1966 και ο αδελφός του πέντε χρόνια αργότερα, ωστόσο η αυτοκρατορία εξακολούθησε να επεκτείνεται.
Η μακρόχρονη θητεία του Αϊσνερ στη διεύθυνση της Ντίσνεϊ και η επιρροή του στην πορεία της εταιρείας έκαναν πολλούς να τον θεωρήσουν ως τον Γουόλτ Ντίσνεϊ της νέας εποχής. Στο σημερινό δυναμικό της αυτοκρατορίας περιλαμβάνονται τέσσερα θεματικά πάρκα (Καλιφόρνια, Φλόριντα, Παρίσι και Χονγκ Κονγκ), εκατοντάδες καταστήματα Ντίσνεϊ σε όλον τον κόσμο, τρία κινηματογραφικά στούντιο (Miramax, Buena Vista, Touchstone), τρία τηλεοπτικά κανάλια, η οικιστική κοινότητα Celebratioστη Φλόριντα, ενώ οι διαδικτυακοί τόποι της Ντίσνεϊ στο Ιντερνετ δέχονται περίπου 38 εκατομμύρια επισκέψεις τον μήνα.
Από το ’90 τα προβλήματα
Ωστόσο, η ανάκαμψη άρχισε να χάνει τον ρυθμό της στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Το 1999, ο Αϊσνερ είχε μια σοβαρή, και δημόσια, σύγκρουση με τον Τζέφρι Κάτζεμπεργκ, πρώην διευθυντή των στούντιο, η οποία του κόστισε 270 εκατ. δολάρια. «O κόσμος του είναι ολόκληρο το σύμπαν», είχε πει γι’ αυτόν ο Κάτζεμπεργκ. «Δεν υπάρχει χώρος για άλλες γνώμες, κανένα ενδιαφέρον για διαφορετικές απόψεις… Είναι εκτός ελέγχου». Εκπρόσωποι των μετόχων εκδήλωσαν έντονα τη δυσαρέσκειά τους για τις κινήσεις του Αϊσνερ και για τη σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου, που τα μέλη του είναι σχεδόν όλα διορισμένα από τον ίδιο.
Τα πράγματα χειροτέρεψαν όταν, μετά την 11η Σεπτεμβρίου και τη σχετική οικονομική ύφεση που ακολούθησε, μειώθηκε η προσέλευση στα θεματικά πάρκα και οξύνθηκε η καθοδική τάση των διαφημιστικών εσόδων του ABC, ενώ το φιλμ «O πλανήτης των θησαυρών» σημείωσε εισπρακτική αποτυχία.
Η εταιρεία έχει αρχίσει να πουλάει μερικά από τα καταστήματά της σε ακριβές περιοχές και έχει περικόψει το εργατικό δυναμικό της στον τομέα του κινουμένου σχεδίου από 2.200 άτομα το 1999 σε μόλις 600 σήμερα. Στις 11 Φεβρουαρίου, η Ντίσνεϊ δημοσίευσε τον ισολογισμό του τελευταίου τριμήνου για να δείξει ότι υπάρχει αύξηση των κερδών. Ωστόσο, αυτό πιθανότατα δεν αρκεί.
Πριν από δύο μήνες, ο Ρόι Ντίσνεϊ, το τελευταίο μέλος της οικογενείας που είχε μείνει στο διοικητικό συμβούλιο, παραιτήθηκε και εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον του Αϊσνερ. O ανιψιός του Γουόλτ και γιος του Ρόι, συνιδρυτή της εταιρείας, κατηγόρησε τον Αϊσνερ ότι έχει βαλθεί να καταστρέψει την κληρονομιά της οικογενείας. «Είναι αρπακτικός, άκαρδος και συνεχώς κυνηγάει το γρήγορο κέρδος. H εταιρεία ακολουθεί πλέον μια γραμμή που ανακυκλώνει αντί να ανανεώνει. Εχει χάσει τη δημιουργική της ενέργεια».
Το τελευταίο χτύπημα
Η «επίθεση» της Comcast ήρθε λίγο καιρό μετά το τελευταίο σοβαρό χτύπημα που δέχτηκαν η Ντίσνεϊ και ο Αϊσνερ. H Pixar, το στούντιο ψηφιακών φιλμ κινουμένων σχεδίων που βρίσκεται πίσω από εξαιρετικά επιτυχημένες ταινίες, όπως τα Toy Story και «Ψάχνοντας για τον Νέμο», ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι διακόπτει την προσοδοφόρα συνεργασία της με την Ντίσνεϊ, αφού κάνει δύο ακόμα ταινίες για την εταιρεία πριν από το 2006. Από το 2000 ώς το 2006 η συνεργασία με την Pixar θα αποφέρει γύρω στο 45% των συνολικών λειτουργικών κερδών του κινηματογραφικού τομέα της Ντίσνεϊ. O Στιβ Τζομπς, διευθύνων σύμβουλος της Pixar, συμμερίζεται τις ανησυχίες του Ρόι Ντίσνεϊ και έχει παραπονεθεί ότι η εταιρεία του δέχεται πιέσεις από την Ντίσνεϊ, που την εμποδίζουν να πραγματοποιεί νέες ιδέες.
Εξέφρασε επίσης κάποια συμπάθεια για την Ντίσνεϊ όταν είπε ότι «είναι κρίμα που η Ντίσνεϊ δεν θα συμμετάσχει στη μελλοντική επιτυχία της Pixar». H συμμετοχή του Μάικλ Αϊσνερ στη μελλοντική πορεία της Ντίσνεϊ θα κριθεί σε λίγες ημέρες, όποια κι αν είναι όμως η απόφασή του συμβουλίου των μετόχων, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η εταιρεία δεν θα είναι εύκολο να ξεπεραστούν.