Παρακολούθησα τυχαία ένα επεισόδιο με τον Ολιβερ, τον ταλαντούχο Βρετανό σεφ που άνοιξε το εστιατόριο Fifteeκι έμαθε τη μαγειρική τέχνη σε άστεγους, εντάσσοντάς τους έτσι στην παραγωγική διαδικασία. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο, τους έβαλε να μαζέψουν όλα τα σκεύη και να μετακομίσουν την κουζίνα σ’ ένα φορτηγό. Με πλήρη μυστικότητα τους οδήγησε στο νούμερο δέκα της Ντάουνινγκ Στριτ, στην πρωθυπουργική κατοικία. Εκεί θα παρασκεύαζαν το επίσημο δείπνο για τον Μπλερ και τον πρωθυπουργό της Ιρλανδίας. Αυτό θα πει έκπληξη…
Η κάμερα κατέγραψε την έντονη αγωνία των παιδιών, το στρες της προετοιμασίας. Αλλά και την «άτυπη» επίσκεψη της Σέρι (Μπλερ) στην κουζίνα. Εσφιξε όλα τα χέρια, δοκίμασε φαγητό από την κατσαρόλα θυμίζοντας, στα καθ’ ημάς, τους δύο μεγάλους μονομάχους με τις κυρίες τους, που πότε κάνουν τζόκινγκ και πότε μαζεύουν ελιές.
Στο τέλος του γεύματος, ο Μπλερ έδωσε τα συγχαρητήριά του στους νεαρούς σεφ, που άφησαν τη ζωή του δρόμου για να γίνουν χρήσιμοι στην κοινωνία. Ηταν ομολογουμένως συγκινητικό: σχεδόν ξεχνούσες την κάμερα που παραστέκει στη διαδικασία, κουμπάρος σωστός και διακριτικός. Σχεδόν. Γιατί τελικά όλα γίνονται για την κάμερα. H δημοκρατία εικονοποιείται, άρα υπάρχει. Οι κατατρεγμένοι βρίσκουν δουλειά, άρα η ανεργία πατάσσεται πανηγυρικά.
Λίγο πριν, ο Μπλερ είχε διαλέξει ένα πιο παλιομοδίτικο μέσο. Είχε μιλήσει στους ακροατές του BBC ζητώντας τους ιδέες για μια καλύτερη χώρα. Υπέροχα δημαγωγική ιδέα. Το ραδιόφωνο μιλάει κατευθείαν στην καρδιά, δημιουργεί μια κοινωνία πολιτών υποτίθεται. O Μπλερ αξιοποίησε τη δυνατότητα. Ραδιοφωνικός παραγωγός της πολιτικής – ή παραγωγός πολιτικής σκέτο;
Η μιντιατική παραγωγή πολιτικής είναι, όπως ξέρουμε κι από τα δικά μας, παγκόσμιο εργαλείο δημιουργίας συναίνεσης. Από τον Μπους που υπόσχεται κυριολεκτικά τον ουρανό με τ’ άστρα (αποστολή Αμερικανών στον Αρη και στη Σελήνη μετά το 2030) ώς τους δυο δικούς μας μονομάχους-Survivors, η τηλεοπτική υπόσχεση ενέχει συναισθηματική ταύτιση. Είναι ένα συγκινησιακά φορτισμένο παιχνίδι. Αυτό που παίζεται είναι το κοινό μας μέλλον.
Σε όλα τα τηλεοπτικά reality που είδαμε αναζητείται είτε «κόμμα» (βλέπε popstars) είτε πρωθυπουργός (βλέπε Survivor, Φάρμα, Big Brother). Στο πολιτικό reality οι δημοσιογράφοι της τηλεόρασης προβλέπεται να παίξουν τον ρόλο του Γρηγόρη Αρναούτογλου και του Νίκου Μουρατίδη, τους δίκαιους και αυστηρούς κριτές των «δοκιμασιών». H μόνη διαφορά είναι ότι το κοινό δεν θα ψηφίζει απευθείας από το κινητό με SMS. Αν και ποτέ δεν ξέρεις: στο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ η «συμμετοχική δημοκρατία» αποδείχθηκε με τη διεύρυνση ακριβώς της εκλογικής βάσης. Οποιος ήθελε να ψηφίσει τον νέο πρόεδρο του κινήματος, συμμετείχε στο ηλεκτρονικό δημοψήφισμα.
Δίδαγμα: η δημοκρατία είναι ζήτημα απλούστευσης της πρόσβασης. Είναι άμεση και εφικτή χάρη στην αμεσότητά της. Θα πρέπει άραγε να δυσπιστούμε σε όποιον δυσχεραίνει τις διαδικασίες με τυπολατρικά σφραγισμένα φάκελα; Ισως, επειδή ό,τι επωάζεται αργά δεν ανήκει πλέον στον κόσμο μας, ακόμη κι αν αυτό το κάτι ονομάζεται δημοκρατία. Θέλουμε τηλεοπτική δημοκρατία και τη θέλουμε τώρα. Οπως λέει και ο Πίτερ Μπαζαλκέτ, στέλεχος της εταιρείας που επινόησε το Big Brother, «αυτός μπορεί να είναι ένας τρόπος για να παρακολουθούν οι νέοι πολιτικά προγράμματα».
Μια ιδέα προς αυτή την κατεύθυνση: Ισως οι υποψήφιοι θα μπορούν να διαγωνίζονται στο τραγούδι και στο ασυνάρτητο κουτσομπολιό, όπως γίνεται στα reality και στις κοσμικές εκπομπές. Αν δεν τα καταφέρνουν καλά, θα παρακολουθούν μαθήματα κινησιολογίας και φωνητικής. Στο δωμάτιο επικοινωνίας θα ξεσπάνε, θα πανικοβάλλονται, θα φοβούνται, θα δείχνουν το ανθρώπινό τους πρόσωπο.
Αν το εκλογικό σώμα ταυτίζεται με το φιλοθεάμον κοινό τότε είναι πιθανό να καταλήξουμε σε μια τόσο άμεση, τόσο τραγελαφική δημοκρατία. Αυτό το σόου δημοκρατίας θα είναι τρομερά συγκινητικό (ίσως μερικοί άνεργοι να μαγειρέψουν κι εδώ για τον επόμενο πρωθυπουργό). Μόνο που η αίγλη του θα εξαφανίζεται μόλις κλείσουμε τους δέκτες μας – βυθίζοντας το σπίτι, την πόλη, τη χώρα σε σιωπή και σκοτάδι.