H «Ιωάννα στην πυρά», δραματικό ορατόριο του Γαλλοελβετού συνθέτη Αρτίρ Ονεγκέρ σε ποιητικό κείμενο του Πολ Κλοντέλ, παρουσιάστηκε στις 26 Φεβρουαρίου στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής. Η απαιτητική υβριδική φύση του έργου και οι δεσμεύσεις της παραγωγής καθόρισαν το αποτέλεσμα.
Η κινηματογραφική προσέγγιση που επέλεξε ο σκηνοθέτης Θωμάς Μοσχόπουλος δικαιολογείται από το κείμενο του Κλοντέλ. Σύμφωνα με αυτό, την ύστατη ώρα η Ιωάννα αφηγείται βασικές στιγμές από τη ζωή της, με τρόπο ανάλογο κινηματογραφικής αναδρομής. Στην παράσταση, τοποθετημένη σε αφαιρετική πυρά στο κέντρο της σκηνής, η νεαρή Αννα Μάσχα -που κατά το πρόγραμμα απλώς «συμμετείχε»- υποδύθηκε την Ιωάννα σαν σε ταινία του βωβού. Από την άκρη της σκηνής, φορώντας κατακόκκινη αποκαλυπτική τουαλέτα, η Νόνικα Γαληνέα διάβαζε -χωρίς να υποδύεται- με μεγαλοπρέπεια ώριμης ντίβας τον ρόλο της αγράμματης έφηβης. Γενικώς, η φωνή των ηθοποιών «περνούσε» άνετα, όπως απέδειξε για λίγα δευτερόλεπτα και η Μάσχα, κερδίζοντας την παράσταση. Περιττή η ανασφάλεια της Γαληνέα, η φωνή της οποίας ενισχύθηκε ηλεκτρικά διαταράσσοντας τη συνολική ισορροπία. Για χάρη της -εικάζει κανείς- και η μετάφραση στα ελληνικά, δεδομένου ότι παγίως το Μέγαρο επιλέγει τη λύση των υπερτίτλων. Αναπόφευκτα, προέκυψαν προβλήματα, που έπληξαν τη μουσικότητα του κειμένου και το δραματικό βάρος χαρακτηριστικών φράσεων.
Η λαμπερή εμφάνιση της Γαληνέα ταίριαζε με το μοδάτο απαστράπτον σκηνικό και με ορισμένα φανταχτερά κοστούμια. Ταυτόχρονα, υπέσκαπτε την αδύναμη αναφορά σε ψυχιατρείο, στην οποία παρέπεμπαν άλλα κοστούμια – όμως μόνον αυτά. Η σαφής υπεροχή της όψης της παράστασης άφησε εκτεθειμένο το κείμενο, καθώς δεν διευκόλυνε την εμβάθυνση στις πνευματικές αξίες και στα θρησκευτικά συναισθήματα ενός έργου που ολοκληρώθηκε στο κλίμα της Κατοχής και της γαλλικής Αντίστασης, στοχεύοντας στην ανάδειξη της εθνικής ηρωίδας της Γαλλίας ως διαχρονικού συμβόλου.
Απλή ανάγνωση
Ο Ονεγκέρ αγαπούσε και υπηρέτησε τον κινηματογράφο περισσότερο από κάθε άλλο συνθέτη σοβαρής μουσικής. Η αφηγηματική ροή της συγκεκριμένης παρτιτούρας απαιτεί αποσαφήνιση των διαφορετικών στοιχείων που τη συνθέτουν, προκειμένου μέσα από τη συνομιλία και την αντιπαράθεσή τους να αποκτήσει το έργο ειρμό και δραματική ένταση. Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τον Νίκο Τσούχλο έπαιξε καλά, ανέδειξε τη συμφωνική γραφή, σεβόμενη ταυτοχρόνως τραγουδιστές και ηθοποιούς. Ομως, τόσο οι μουσικοί όσο και οι λυρικοί τραγουδιστές δεν φάνηκαν επαρκώς εξοικειωμένοι με το έργο, με αποτέλεσμα αρκετή αμηχανία και μία ανάγνωση πρώτου επιπέδου. Είναι προφανές ότι, ειδικώς σε σύνθετα έργα όπως η «Ιωάννα», σκηνικά και μουσικά συμβιβαστικές λύσεις δεν είναι οι προσφορότερες.