Υπάρχει μια τέντα στο Φεστιβάλ Dolheny Heritage Music, όπου οι καλλιτέχνες αράζουν μέχρι να βγουν στη σκηνή. Είναι κοντά στην παραλία στο Ντάνα Πόιντ, ένα πλούσιο θέρετρο 40 μίλια νότια του Λος Αντζελες, όπου δεν θα περίμενε κανείς να είναι δημοφιλής η μουσική μπλουζ. O Τζέιμς Μπράουν δεν βγαίνει πριν από τις 8 μ.μ. Περιμένοντάς τον, το κοινό, στην πλειοψηφία λευκό και με ψάθινα καπέλα, λικνίζεται απαλά και αφήνει να του ξεφύγουν τα περιστασιακά «yeah man» καθώς παρακολουθεί καλλιτέχνες της παλιάς σχολής των μπλουζ, όπως οι The Blind Boys of Alabama» (συνολικής ηλικίας 243 χρόνων), η 68χρονη Koko Taylor, η 66χρονη Etta James.
O Τζέιμς Μπράουν λέει πως μόλις πέρασε τα 70 του, αλλά κάποιοι ψιθυρίζουν πως είναι πιο κοντά στα 80. Εχει λεπτή μέση, τετράγωνους ώμους και φοράει καουμπόικες μπότες στα μικρά πόδια του. Συνδυάζει την αρρενωπή συμπεριφορά και τη θηλυκή κομψότητα που βλέπει κανείς στις ταυρομαχίες και στους άντρες χορευτές του φλαμένκο. Εχει έρθει μια ώρα πριν από την παράσταση. Παρά τη μεγαλοπρέπεια της άφιξής του -η λιμουζίνα, οι σωματοφύλακες, οι παρατρεχάμενοι-, δεν μεγαλοπιάνεται. Κάνει ακόμα παρέα με ανθρώπους που γνωρίζει από παλιά, από τη γενέτειρά του, την Αουγκούστα της Τζόρτζια. Ενας από αυτούς είναι μαζί του απόψε. O Τσαρλς Μπόμπιτ μου λέει πως έχω 20 λεπτά καιρό, αν αρέσω στον κύριο Μπράουν, και δύο αν δεν του αρέσω. O άνθρωπος από τη δισκογραφική εταιρεία προσθέτει: «Βοηθάει που είσαι γυναίκα», και σηκώνει το ένα του φρύδι. Μπαίνουμε στο αντίσκηνο.
«Ευχαριστώ τον Θεό»
Ο Μπράουν κάθεται σε μια πολυθρόνα χωρίς να βγάλει τα μαύρα γυαλιά του. Τον ρωτάω αν είναι αγχωμένος. «Εξακολουθώ να είμαι άνθρωπος», λέει. «Απλώς ευχαριστώ τον Θεό». Το κοινό του φεστιβάλ δεν φαίνεται σκληρό, αλλά ούτε φαίνεται να μοιάζει στο κοινό που ο Μπράουν απολάμβανε στην αρχή της καριέρας του, όταν η Sex Machine ήταν ολόφρεσκη και οι άνθρωποι πηδούσαν στη σκηνή για να τον κακοποιήσουν με αγάπη. « Είχαμε 150.000 άτομα στην Αυστραλία, είχαμε μια φορά 400.000 στο Λιντς, στην Αγγλία. A, ναι, το μεγαλύτερο κοινό ήταν στο Παρίσι. Είχα ένα εκατομμύριο τριακόσιες χιλιάδες ανθρώπους».
– Πώς εξελίχθηκε αυτό το κοινό;
– E, άρχισε να μεγαλώνει? τα παιδιά έγιναν μπαμπάδες και άρχισαν να φέρνουν τα παιδιά τους και ξαφνικά είχαμε περισσότερο κόσμο από ποτέ άλλοτε. Ευχαριστώ τον Θεό γι’ αυτό. Γιατί μπορεί και να μην έρχονταν έτσι τα πράγματα.Ναι, μπορεί και να μην έρχονταν έτσι τα πράγματα. O Μπράουν μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια, με τη θεία του τη Χάνεϊ, που ήταν μαντάμ σ’ έναν οίκο ανοχής. Θα μπορούσε να είχε γίνει επαγγελματίας παίκτης του μπέιζμπολ, αλλά «το τραγούδι κι ο χορός έκανε τις γυναίκες να ουρλιάζουν, κι έτσι ξέχασα όλα τ’ άλλα. Ηξερα πως ήθελα ν’ ασχοληθώ μόνο μ’ αυτό». Κρυφογελάει και γυρίζει στην κομμώτριά του, μια γυναίκα με μακριά ξανθά μαλλιά, που αργότερα θα κάνει μια απρόσμενη εμφάνιση στη σκηνή τραγουδώντας μαζί του ένα τραγούδι. Τον ρωτάω αν εξακολουθεί να έχει πέραση στις γυναίκες και πάλι κρυφογελάει, ανταλλάσσοντας μαζί της ένα βλέμμα. «Θεέ μου», λέει εκείνη, «μόλις μάθουν πως είναι ελεύθερος θα έρθουν τρέχοντας όλες. Ολες οι ηλικίες, όλες!»
«Ξέρεις», λέει ο Μπράουν, «παντρεύτηκα δυο-τρεις φορές και τώρα δεν είμαι παντρεμένος. Για την ακρίβεια, βρισκόμαστε στα δικαστήρια. Και όταν τα κορίτσια ακούν πως είμαι ελεύθερος, δεν πιστεύω αυτό που συμβαίνει. Είναι σαν να είμαι 19 ετών. Αλλά, ξέρεις, προσπαθώ να κρατιέμαι σε καλή φόρμα».
Εχετε εκπληκτικά δόντια, του λέω. «Ναι, τα αγόρασα όλα». Βγάζει τα γυαλιά του. Αν άρχιζε τώρα τη μουσική του καριέρα, θα γινόταν ράπερ; «Εγώ ξεκίνησα τη ραπ. Πώς θα μπορούσα να συμμετέχω σε κάτι που ξεκίνησα;» λέει. Πολλά από τα έσοδά του αυτές τις μέρες προέρχονται από παλιά του τραγούδια που χρησιμοποιούνται σε ραπ δίσκους. O Μπράουν είχε την εξυπνάδα να κατοχυρώσει τα δικαιώματα στο υλικό του. Τον ρωτάω από πού προέρχεται η επιχειρηματική του οξυδέρκεια.
«Να σου πω, πάντα ήμουν σωστός και φερόμουν σωστά και προσευχόμουν στον Θεό. Αν και τώρα μου παίρνουν πολλά λεφτά από την τσέπη. Δεν έχω πάει πανεπιστήμιο, δεν ξέρω από φόρους και τριγωνομετρία – κάποιοι άλλοι έπρεπε να το κάνουν αυτό και δεν το έκαναν. Ετσι, πριν από ένα μήνα μού έφαγαν τα λεφτά μου, Θέλω να βοηθήσω κόσμο και δεν μπορώ».
Στην παλιά γειτονιά του
Αναφέρεται προφανώς στις δυσκολίες του με τις αμερικανικές φορολογικές αρχές. Τον ρωτάω τι κάνει για να βοηθήσει τον κόσμο. «Δεν μ’ αρέσει να καυχιέμαι γι’ αυτά τα πράγματα. Ρώτησε αν θέλεις τον κ. Μπόμπιτ να σου πει τι κάνω και τι έχω κάνει σ’ όλη μου τη ζωή».
Πηγαίνει συχνά στην παλιά του γειτονιά, με τη λιμουζίνα, και δίνει χρήματα από δω κι από κει, μέσα απ’ το παράθυρο. Πραγματικά, δεν είναι κάτι που το διαφημίζει. «Ναι, πηγαίνω και προσπαθώ να τους βοηθήσω. Νιώθω πολύ καλά με ό,τι κάνω. Μιλάω στους φτωχούς ανθρώπους και προσπαθώ να λύσω προβλήματα με τα οποία αυτοί δεν καταδέχονται ν’ ασχοληθούν».
«Αυτοί» δεν είναι ακριβώς η κυβέρνηση, αλλά μια αδιευκρίνιστη εξουσία στην οποία ο Τζέιμς Μπράουν αναφέρεται σαν να έχει στηθεί ειδικά για να τον ταλαιπωρεί. Για όποιο θέμα κι αν μιλάμε, πάντα επικαλείται την προσπάθεια «αυτωνών» να ρίξουν κάτω τον Τζέιμς Μπράουν. Είχε κάποιες δοσοληψίες με τον νόμο και καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών χρόνων, το 1988, για διασάλευση της δημόσιας τάξης (είχε απειλήσει με πιστόλι κάποιους εργάτες στο γραφείο δίπλα στο δικό του, κατηγορώντας τους ότι χρησιμοποίησαν την τουαλέτα του χωρίς την άδειά του).
Τον ρωτάω πότε ήταν λιγότερο ευτυχισμένος. «Λιγότερο ευτυχισμένος; Να σου πω. Μετά τον θάνατο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Μετά τον θάνατο του Ρόμπερτ Κένεντι. Με τους πολέμους που συνεχίζονται, τους ανθρώπους που χάνουν τη ζωή τους. Δεν θέλω να υπερασπιστώ την πολιτική αλλά θέλω να υπερασπιστώ τη ζωή τους. H ζωή είναι πάνω από την πολιτική. Νεαρά παιδιά καταστρέφονται από τις βόμβες και τους πυροβολισμούς και όλα αυτά που δεν χρειαζόταν να γίνουν. Στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και εδώ έξω, στους δρόμους μας».
Η ώρα για να βγει στη σκηνή πλησιάζει. Τον ρωτάω αν ήταν δύσπιστος απέναντι στους λευκούς όταν ξεκινούσε την καριέρα του. «Δύσπιστος;» Με κοιτάει με περιέργεια. «Οταν εγώ μεγάλωνα, οι λευκοί ήταν από δω και οι μαύροι από κει. Δεν προσπαθούσα να καταλάβω τους λευκούς, πάσχιζα μόνο να βγω από το γκέτο. Τότε πολεμούσα για το μαύρο μου δέρμα, όταν όμως βγήκα και είδα τον κόσμο, κατάλαβα ότι έπρεπε να πολεμήσω για όλους τους ανθρώπους. Γιατί όταν πας σε μια τράπεζα αίματος δεν ζητάς άσπρο αίμα ή μαύρο αίμα, ζητάς το αίμα της ομάδας που έχεις ανάγκη. Αν δυσπιστούσα απέναντι στους λευκούς; Οχι. Σήμερα όμως δυσπιστώ απέναντι σε όλους σχεδόν τους ανθρώπους που ασχολούνται με τα λεφτά, γιατί θέλουν να μετράνε μόνο τα δικά μου και ποτέ τα δικά τους».
Σηκώνομαι να φύγω και ο Τζέιμς Μπράουν μού σφίγγει το χέρι. «Ευχαριστώ», μου λέει. «Είσαι υπέροχο άτομο». Σε λίγο τον βλέπω, από τα παρασκήνια, να βγαίνει στη σκηνή μέσα σε καπνούς. H ορχήστρα παίζει κομμάτια από παλιές του επιτυχίες – Papa’s Got A Brand New Bag, Sex Machine, Please, Please, Please. Το πλήθος φωνάζει τ’ όνομά του κι εκείνος αρχίζει το εκρηκτικά υπερκινητικό του πρόγραμμα.