Την περασμένη εβδομάδα παρουσιάστηκε μια πανελλαδική έρευνα του Τμήματος Επικοινωνίας και MME του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το δείγμα ήταν ευρύ (1.600 άτομα 15-29 ετών) και τα ερωτήματα αφορούσαν τα προβλήματα, τις αξίες, τις προσδοκίες των νέων.
«Η νεολαία γυρίζει την πλάτη στα κόμματα», ήταν το πιο ευανάγνωστο μήνυμα. Οι νέοι εμπιστεύονται περισσότερο την Εκκλησία και το «ραδιόφωνο» και λιγότερο την κυβέρνηση, τη Βουλή, τα κόμματα και τα συνδικάτα. Βλέπουν πολλή τηλεόραση, αν και τη θεωρούν εργαλείο χειραγώγησης. Ανεργία, ακρίβεια και φτώχεια καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις στη λίστα των προβλημάτων.
Ολα αυτά δεν μας ξαφνιάζουν. Μήπως οι άνω των 30 έχουν εμπιστοσύνη σε ό,τι ψηφίζουν, τρώνε, πίνουν, διαβάζουν, ακούνε, βλέπουν, ερωτεύονται και αγοράζουν;
Οταν οι νέοι παραθέτουν τους «λόγους εθνικής υπερηφάνειας», οι επτά στους δέκα αναφέρουν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και περίπου οι τρεις στους δέκα την περυσινή κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος και την οργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Μόνον ένας στους τέσσερις καμαρώνει για τη «σύγχρονη ελληνική κουλτούρα», ένας στους δώδεκα για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και μόνον ένας, το πολύ δύο, στους εκατό δηλώνει περήφανος για το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Εξαιρετικά καταθλιπτική είναι αυτή η τελευταία λεπτομέρεια, που βούλιαξε μέσα σε ένα πλήθος από ενδιαφέροντα, παρά την αντιφατικότητά τους, πορίσματα.
Σχολείο εφιάλτης, εργοστάσιο που παράγει μελλοντικούς ανέργους και ευέλικτους εργαζόμενους, ημιμαθείς, φοβισμένους και μοναχικούς πολίτες. Κοιλάδα της πλήξης και του καταναγκασμού γίνεται το σχολείο για τους πιο πολλούς μαθητές και αιτία οικονομικής αιμορραγίας για την οικογένεια, καθώς οι ιδιωτικές δαπάνες για την παιδεία αυξάνονται αλματωδώς – ένας λόγος να ντρεπόμαστε όλοι, όχι μόνον η μία ή η άλλη κυβέρνηση.
Ωστόσο, οι νέοι δεν είναι χορτασμένα και ανασφαλή καταναλωτικά ζωάκια, δεν είναι τα παιδιά της ξέφρενης ψυχαγωγίας, του «Fame Story» ή του «My Number One», αλλά η γενιά που βιώνει την κρίση και την «οικονομική φρίκη», συχνά με δραματικό τρόπο, είναι η γενιά που θα τη βρούμε μπροστά μας στις αναμετρήσεις που αναπόφευκτα έρχονται.
Πριν από λίγα χρόνια, στη Γαλλία μιλούσαν για τους «lofteurs», τη γενιά του «Loft», ενός χαζοχαρούμενου ριάλιτι που έκανε θραύση στους νεαρούς τηλεθεατές. Ομως, φέτος, με αφορμή το δημοψήφισμα για το Ευρωσύνταγμα, η γενιά αυτή έζησε μια άνοιξη έντονης πολιτικοποίησης και έβαλε τη σφραγίδα της στο αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής. H φαινομενική αφασία των νέων είναι τόσο παραπλανητική όσο και ο περιβόητος τίτλος του κύριου άρθρου της «Monde» στις 15 Μαρτίου 1968: («La France s’ ennuie», H Γαλλία πλήττει), λίγες εβδομάδες προτού ξεσπάσει ο γαλλικός Μάης.
Το ερώτημα είναι αν η απάντηση της ελληνικής νεολαίας στην κρίση θα πάρει τη μορφή των δημοκρατικών αγώνων, της συνειδητής πάλης για εργασία και αξιοπρέπεια, για «ψωμί, παιδεία και ελευθερία» στη νέα εποχή ή θα εκφραστεί με τον αγχωτικό ατομικισμό, την κατακερματισμένη απελπισία, τη φυγή και την καταφυγή σε τοξικά όνειρα, όπως συμβαίνει με τον σκορπιό που δαγκώνει την ουρά του.