Τεύκρος Μιχαηλίδης
Μαθηματικά επίκαιρα
εκδ. Πόλις
Τα μαθηματικά είναι παντού: στις πιστωτικές μας κάρτες και στα ρομπότ, στα μετεωρολογικά δελτία και στο Χρηματιστήριο, στους υπολογιστές και στη γενετική. Μέσα στον ρυθμό της καθημερινότητας όμως, περνούν απαρατήρητα, οι χρήσεις τους θεωρούνται αυτονόητες και δεδομένες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, προ τριετίας, διοργανώθηκε μια μεγάλη έκθεση στη Γαλλία με αυτόν ακριβώς τον τίτλο: τα μαθηματικά στην καθημερινή ζωή, η οποία με αφίσες και συγκεκριμένα παραδείγματα, από το μπιλιάρδο ώς τα ταχυδακτυλουργικά, φανέρωνε τους αριθμούς που κρύβονται στα πιο απίθανα σημεία δίπλα μας.
«Μαθηματικές εκδρομές»
Αυτό ακριβώς κάνει, υπό μία έννοια, και το βιβλίο του Τεύκρου Μιχαηλίδη, «Μαθηματικά επίκαιρα». Παθιασμένος μαθηματικός, δάσκαλος και μεταφραστής, ο Μιχαηλίδης συγκέντρωσε τα άρθρα του στα «Νέα» σχετικά με τις μαθηματικές διαστάσεις της επικαιρότητας. Προσέθεσε κάποια αδημοσίευτα, εμπλούτισε ορισμένα από αυτά με «μαθηματικές εκδρομές», αναλυτικότερες δηλαδή θεωρήσεις συγκεκριμένων θεμάτων της μαθηματικής επιστήμης. Και άνοιξε με τον ανά χείρας τόμο σε πολλούς ανθρώπους, που δεν διατηρούν άριστες σχέσεις με το αντικείμενο μετά το πέρας των εγκυκλίων σπουδών τους, κάποιες διόδους επικοινωνίας με τους αριθμούς που μας περιβάλλουν.
Χρησιμοποιώντας ως κύριο και καίριο όπλο του το χιούμορ, που αναλόγως του θέματος μετατρέπεται σε εξαιρετικά καυστική σάτιρα, ο Μιχαηλίδης γράφει κείμενα περισσότερο αφηγηματικά, που διαβάζονται ασχέτως μαθηματικών γνώσεων. Και άλλα, στα οποία οι τύποι, τα θεωρήματα και τα αξιώματα έχουν την τιμητική τους, αλλά επίσης εντάσσονται σε μια στοιχειώδη ιστορία, σχετική με τη σύγχρονη ελληνική ή παγκόσμια πραγματικότητα. Ετσι, ο πόλεμος στο Ιράκ αποτελεί την αφορμή για μια αναδρομή στη μαθηματική επιστήμη στον βαβυλωνιακό και τον αραβικό πολιτισμό, τον οποίο δεν σεβάστηκαν, ως κοινό μνημείο της ανθρωπότητας, οι Αμερικανοί. Το πρόβλημα του όζοντος και των στοιχείων που το επιτείνουν τίθεται με όρους γκάφας. Οι οικοπεδοφάγοι μάς ανάγουν στο ισοπεριμετρικό πρόβλημα της Διδούς και ο τζόγος στη θεωρία των πιθανοτήτων. Οι αναποφάσιστοι στις εκλογές στην ανυπαρξία της πλήρους πρότασης στα μαθηματικά και το πολιτικό στο ευκλείδειο κέντρο. Τέλος, ο Αγιος Βαλεντίνος μάς οδηγεί στο μικρότερο ζευγάρι φίλων αριθμών, 220 και 284, τους οποίους ο ελ Μαγκρίτ μάς συστήνει να κρύψουμε σε κουλουράκια και να τους φάμε, τον πρώτο ο σύντροφός μας και τον δεύτερο εμείς, διότι είναι ένα πρώτης τάξεως αφροδισιακό!
Ιστορικές αναφορές
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν πολλά ιστορικά κομμάτια, όπως τα διδασκόμενα μαθηματικά στα σχολεία της αρχαιότητας, ο ρόλος των μετοίκων και των ανθρώπων με ειδικές δεξιότητες, η ζωή και ο θάνατος του Εβαρίστ Γκαλουά και του Νεύτωνα, αλλά και των γυναικών μαθηματικών, ο Αρης και η αρειανή λογοτεχνία, τα σαλόνια ως χώροι ανάπτυξης ιδεών και ιδεολογιών.
Πολύ περισσότερο που συνοδεύονται από βιβλιογραφικές προτάσεις και τις μαθηματικές εκδρομές – πολλές από τις οποίες ομολογώ ότι προσωπικά δεν κατάφερα να τις παρακολουθήσω, αλλά σίγουρα μπορούν πολύ καλύτερα ακόμα και μαθητές γυμνασίου!
Τα κείμενα του Τεύκρου Μιχαηλίδη έχουν μια φρεσκάδα, ρίχνουν μια νέα, διαφορετική ματιά στα πράγματα, και μας υπενθυμίζουν κάτι πολύ σημαντικό, ότι έως τον 18ο αιώνα η επιστήμη και τα Γράμματα, η φιλοσοφία συμπορεύονταν, στο πρόσωπο των φυσικών φιλοσόφων. Ισως, λοιπόν, το μέλλον να βρίσκεται και πάλι στην κοινή τους ανάπτυξη.