Στις 24 Αυγούστου η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ) υπό τον Βύρωνα Φιδετζή επανέλαβε στο Ηρώδειο αυτούσιο το πρόγραμμα της εναρκτήριας συναυλίας του 1955. Ηταν η πιο ασφαλής λύση, αλλά σίγουρα όχι και η πιο εμπνευσμένη προκειμένου να γιορταστούν τα 50 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών. Πολύ περισσότερο, που ήδη τότε, πριν από μισό αιώνα, ανεξαιρέτως οι μουσικοκριτικοί είχαν διατυπώσει τις ενστάσεις τους για τη σύνθεση του προγράμματος που περιελάμβανε τρεις άριες (τη μία σε μεταγραφή), μία ακόμα μεταγραφή άριας για καθαρά ενόργανο σύνολο, ένα σύντομο έργο Ελληνα συνθέτη και μία Συμφωνία του Φινλανδού Γιαν Σιμπέλιους, που γιόρταζε τα 90 του χρόνια…
Το 1955, προκειμένου να δώσει λάμψη στη γιορτινή βραδιά, είχε μετακληθεί ως σολίστ η μεσόφωνος Ελενα Νικολαΐδου, που μεσουρανούσε τότε στη Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης. Φέτος επελέγη η μεσόφωνος Αντιγόνη Παπούλκα, μια όμορφη νεαρή Ελληνίδα στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας της. Εμφανίστηκε μελετημένη και τραγούδησε με σιγουριά, χωρίς προβλήματα. Ομως, τα έργα και η περίσταση την ξεπέρασαν: η φωνή της δεν διαθέτει το δραματικό βάρος για τη μνημειακών προθέσεων άρια της Αλκηστης από την ομώνυμη όπερα του Γκλουκ, ούτε τον ηχοχρωματικό πλούτο για τη γεμάτη συναισθηματικές μεταπτώσεις άρια του Σέξτου από τη «Μεγαλοψυχία του Τίτου» του Μότσαρτ.
Προβλήματα και άλλοθι
Η συνοδεία της τραγουδίστριας από την ΚΟΑ αλλά και η απόδοση της ορχήστρας στα καθαρώς ενόργανα έργα δεν επιτρέπουν εγκώμια. Οχι μόνον επειδή σε μια βραδιά που η ΚΟΑ όφειλε να δείξει τον καλύτερό της εαυτό, ακόμα και τα σολιστικά μέρη είχαν αρκετά προβλήματα. Αλλά επειδή πρόβαλαν και πάλι στο προσκήνιο τα πάγια προβλήματά της, με πρώτο την έλλειψη χώρου δοκιμών: οι προβληματικές συνθήκες εργασίας των μουσικών έχουν προφανή αντίκτυπο στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα όμως, έχει πλέον καταστεί σαφές ότι για απαιτητικά έργα, όπως η 2η Συμφωνία του Σιμπέλιους, ο αριθμός των δοκιμών (και δη με τις υπάρχουσες συνθήκες) είναι προφανέστατα ανεπαρκής.
Θα πρέπει να έχουν επιλυθεί τα προβλήματα ανάγνωσης των έργων από τους μουσικούς, ώστε να επιχειρηθεί κατ’ αρχήν η θεμελιώδης διάκριση ανάμεσα στο κατάλληλο ύφος για τη μουσική κάθε εποχής και, στη συνέχεια, οποιαδήποτε ερμηνεία επί της ουσίας, όπως αναμένεται ιδιαίτερα σε συνθέσεις με έντονα ιδεολογικά συμφραζόμενα και όπως αρμόζει στην πρώτη ορχήστρα της χώρας. Ουδείς μπορεί να εγείρει απαιτήσεις από ένα σύνολο που στερείται τα στοιχειώδη, αλλά και το σύνολο δεν μπορεί μονίμως να λειτουργεί με άλλοθι. Εν τέλει, αυτό που μετράει είναι το αποτέλεσμα.