Σε μυθιστορήματα, και δη αστυνομικά, μας έχει συνηθίσει μέχρι τώρα ο Πέτρος Μάρκαρης. Τα θεατρικά έργα και οι θαυμάσιες μεταφράσεις καταλαμβάνουν επίσης μεγάλο μέρος της εργογραφίας του. Αυτή τη φορά όμως μας επιφύλαξε μια έκπληξη: διηγήματα, στη συλλογή «Αθήνα, πρωτεύουσα των Βαλκανίων» (εκδόσεις Γαβριηλίδης).
Η συλλογή ξεκινάει με μια νουβέλα (τίτλος της «Αγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι…») και θέμα της το προσφιλές του αστυνομικό, με παρόντα, φυσικά, τον αστυνόμο Χαρίτο. H πρωτοτυπία του έγκειται στο ότι περιγράφει την προολυμπιακή Αθήνα του χάους και της τρομοφοβίας με σπαρταριστό χιούμορ και ειρωνεία.
Κι αν σ’ αυτό το πρώτο διήγημα – νουβέλα το ύφος και η θεματολογία είναι γνώριμα, στα επόμενα ξεδιπλώνει συγγραφικές ευαισθησίες που ίσως δεν είχαν φανεί αρκετά. O Πέτρος Μάρκαρης επικεντρώνει το βλέμμα του στους πολλούς μετανάστες που ζουν πια στην Αθήνα, την πρωτεύουσα των Βαλκανίων, και εστιάζει σε μικρές αθέατες πλευρές τους, όσες δεν φαίνονται από τις συνήθεις κινήσεις τους, ή από τις συμπεριφορές που τους χρεώνουμε. «Ακροθιγώς», «H χειραφέτηση για βιολί και φλάουτο», «Χωρίς σκηνικό», «Πράσινη κάρτα», «H Σόνια και η Βάρια» είναι οι τίτλοι αυτών των διηγημάτων και πρωταγωνιστές είναι, σε όλα, οι άνθρωποι που εκόντες άκοντες ζουν πλέον στην Ελλάδα. Οι χώροι δουλειάς τους, η καταπίεση που υφίστανται, οι πονηριές στις οποίες καταφεύγουν, οι συγκρούσεις και οι ανταγωνισμοί με τους ομοεθνείς τους -ένα σημείο που διαπερνά πολλά από τα διηγήματα, δείχνοντας μια γνωστή πλευρά της ανθρώπινης φύσης- είναι το υλικό με το οποίο πασπαλίζει την κεντρική ιστορία των διηγημάτων του. Πάντα με χιούμορ, μ’ ένα πικρό χιούμορ. Από τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα της συλλογής, κατά τη γνώμη μου, είναι το «Ακροθιγώς», όπου προσωποποιούνται τα μέλη του ανθρώπινου σώματος, δηλώνοντας τον κόπο, το μόχθο, το πείσμα, την υπερπροσπάθεια: «Τα πόδια έχουν βρει καταφύγιο σ’ ένα ζευγάρι πάνινα αθλητικά παπούτσια. Το πανί είναι από κάτω γκρενά, από πάνω ένα μείγμα από μαύρο και καφέ, ανάλογα με το είδος της λάσπης που κουβαλάει. (…) Το δεξί πόδι κάνει ένα απότομο άλμα προς τα δεξιά και μετεωρίζεται, για ν’ αποφύγει τη λακκούβα, ενώ τα μπράτσα προσπαθούν να κρατηθούν απεγνωσμένα. Τα καφάσια χάνουν για μια στιγμή την ισορροπία τους και ταλαντεύονται πάνω στις βάσεις, αλλά οι αντίχειρες – αγκίστρια κρατάνε γερά και επαναφέρουν την ισορροπία». Αυτήν που αναζητούν και οι μετανάστες.