Διακρινοντας

3' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ζούμε στην εποχή των βραβείων. Αυτό διατείνεται ο James F. English και η βιβλιοκριτικός του στο TLS Elaine Showalter, και μάλλον έχουν δίκαιο. Διότι όπως προκύπτει από το βιβλίο του Αμερικανού καθηγητή «The economy of prestige» (Harvard University Press, σ. 409) οι επιστημονικοί και καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί τους οποίους αναγνωρίζει η Διεθνής Ενωση Διακεκριμένων Βραβείων ξεπερνούν τους 26.000, με εκατό βραβεία πάνω από 100.000 δολάρια το καθένα. Στις μέρες μας οργανώνονται τουλάχιστον χίλια φεστιβάλ κινηματογράφου, τα οποία απονέμουν 9.000 βραβεία ετησίως (διπλάσια δηλαδή από τον αριθμό των ταινιών που κυκλοφορούν κάθε χρόνο), ενώ απονέμονται περισσότερα από 1.500 λογοτεχνικά βραβεία κύρους στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, ο συγγραφέας δεν περιορίζεται στην καταγραφή των βραβείων, αλλά διερευνά την ιστορία και τους μηχανισμούς της διεθνούς αυτής βιομηχανίας, καθώς και το ρόλο της στο παιχνίδι εξουσίας που εκτυλίσσεται στο χώρο της σύγχρονης κουλτούρας.

Το κεφάλαιο το οποίο διαχειρίζονται τα βραβεία, υποστηρίζει ο James English, δεν είναι μονάχα οικονομικό αλλά και κοινωνικό, πολιτικό, επικοινωνιακό και πολιτισμικό, κυκλοφορεί δε μέσα στους κόλπους μιας παγκοσμιοποιημένης αγοράς πολιτισμού. Οτιδήποτε σχετίζεται με το αγαθό βραβείο, συμβάλλει στην υπεραξία που το κεφάλαιο αυτό παράγει, ακόμα και αν έχουμε να κάνουμε με την κριτική, τη διακωμώδηση ή την περιφρονητική απόρριψή του. Διότι κάθε επίθεση που γίνεται σε ένα βραβείο αποτελεί κομμάτι του μηχανισμού της δημόσιας προβολής του, συνιστά «ακέραιο τμήμα της ίδιας της φρενίτιδας που παράγει». Γι’ αυτό και τα σκάνδαλα αποτελούν μέρος του παιχνιδιού – είτε πρόκειται για κατηγορίες διαφθοράς, είτε για φιλονικίες, είτε για συγκρούσεις συμφερόντων, είτε για σκανδαλώδεις συμπεριφορές των βραβευμένων, των ηττημένων ή των κριτών.

Τα λογοτεχνικά βραβεία είναι, σύμφωνα με τον James English, τα φθηνότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα, διότι οι κριτές τους εργάζονται στο σπίτι και είναι επίσης κακοπληρωμένοι. Το λογοτεχνικό βραβείο Οrange κοστίζει βέβαια πολλές φορές περισσότερο από το ποσό που απονέμει εξαιτίας της συνολικής διαχείρισής του. Το ποσό όμως αυτό είναι και πάλι μηδαμινό σε σύγκριση με το κόστος του αρχιτεκτονικού βραβείου Pritzker Prize του οποίου οι κριτές είναι υποχρεωμένοι να ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο προκειμένου να αξιολογήσουν τα υποψήφια προς βράβευσιν κτίρια. Τα κινηματογραφικά βραβεία απαιτούν τέλος την οικονομική στήριξη μιας ολόκληρης πόλης.

Ποια κίνητρα ωθούν τους χορηγούς στην απονομή βραβείων, τα οποία θεσπίζουν στο όνομα ή ακόμα και στη μνήμη τους; Το σχετικώς φθηνό κόστος τους, απαντά ο James English, κόστος χαμηλό αν το συγκρίνουμε με τα ποσά που απαιτούνται για την ανέγερση ενός κτιρίου, για τη συντήρηση ενός μουσείου, για την πάγια χρηματοδότηση μιας ορχήστρας. Επειδή, ωστόσο, οι υπολογισμοί ποτέ δεν είναι ακριβείς, και το κόστος χορήγησης πάντοτε αποδεικνύεται υψηλότερο από τον αρχικό προϋπολογισμό, το βάρος της συμπίεσης των δαπανών πέφτει πάνω στις αμοιβές των κριτών, οι οποίοι εργάζονται εθελοντικά ή κακοπληρωμένα. Για ποια αιτία οι κριτές -επώνυμοι ή ανώνυμοι- αποδέχονται τη συνθήκη αυτή προκειμένου να επωφεληθούν οι διασημότητες (με ακραίο παράδειγμα τα περίφημα βραβεία MacArthurs για τα οποία πολυάριθμοι επιστήμονες συντάσσουν εκτενέστατες εκθέσεις για συναδέλφους τους προκειμένου να μπορέσει να αποσπάσει ο βραβευθείς το υπέρογκο ποσό που θα του επιτρέπει να καλλιεργεί τα πνευματικά του ενδιαφέροντα απερίσπαστος από οικονομικές έγνοιες); Ορισμένοι, πιστεύει ο καθηγητής, το κάνουν από αγάπη για την τέχνη και την επιστήμη· άλλοι το αισθάνονται ως επαγγελματική υποχρέωση· άλλοι πάλι διεκδικούν την κοινωνική και συμβολική επιβράβευση που συνήθως επιφυλάσσεται στους κριτές: διότι έτσι αισθάνονται κλειδοκράτορες, νιώθουν παράγοντες που ανεβοκατεβάζουν βασιλιάδες. Ορισμένοι εκμεταλλεύονται άμεσα την εξουσία τους, άλλοι την κρατούν μυστική, και αλλοι πάλι ελπίζουν ότι με τη συμμετοχή τους σε μια επιτροπή κρίσης ανοίγουν δρόμο για μια δική τους μελλοντική βράβευση.

Από τα στοιχεία που η βιβλιοκριτικός παραθέτει, πληροφορούμαστε ότι πρώτος στη λίστα των βραβευμένων στην ποπ μουσική είναι ο Μάικλ Τζάκσον με 240 βραβεία, στη βιομηχανία κινηματογράφου ο Στίβεν Σπίλμπεργκ με 90 βραβεία, στην αρχιτεκτονική ο Φρανκ Γκέρι με 130 βραβεία, στην ποίηση ο Τζον Ασμπερι με 45 βραβεία και στο μυθιστόρημα ο Τζον Απντάικ με 37 βραβεία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή