H Ρουμανία της καρδιάς μου
Φωτογραφίες – Κείμενα Δήμητρα Στασινοπούλου, σελ. 345
Ανεπιτήδευτος ο τίτλος του λευκώματος, θυμίζει εφηβικά ακκίσματα εποχής, καθιστά όμως φανερό το κίνητρο της φωτογράφου, που υιοθέτησε ως δεύτερη πατρίδα τη χώρα των Δακορωμαίων. Εδώ και δύο χρόνια, εξηγεί στον πρόλογο, «ξεκίνησα να φωτογραφίζω τη Ρουμανία απο μια ανάγκη να καταγράψω την ασύλληπτη «εξωτερική» ομορφιά της».
Αποδεσμευμένη η βαλκανική αυτή χώρα από τη σοβιετική επιρροή, κάνει εδώ και μια δεκαπενταετία απόπειρες σταθερού βηματισμού στο πεδίο της ελεύθερης οικονομίας. H οικογένεια της Στασινοπούλου βρίσκεται μεταξύ των 6.000 Ελλήνων που ενθαρρυμένοι από τη νέα πραγματικότητα, έχουν εγκατασταθεί και δραστηριοποιούνται εκεί επιχειρηματικά. Στο υψηλών τυποτεχνικών προδιαγραφών φωτογραφικό της λεύκωμα φαίνεται να εκπληρώνει την επιθυμία της τόσο προς τη φωτογραφία ως ερασιτέχνης φωτογράφος, όσο και προς τη Ρουμανία ως χώρα φιλοξενούσα επιχειρηματικά την οικογένειά της. Προσλαμβάνει δηλαδή και χαρακτήρα φιλοφροσύνης. H φωτογραφική συγκομιδή της διετούς περιδιάβασης ομαδοποιήθηκε και κατανέμεται στον τόμο σε πέντε ενότητες. Προτάσσεται «H ύπαιθρος και οι άνθρωποι», ακολουθούν τα θρησκευτικά μνημεία «Εκκλησίες και μοναστήρια», μεσολαβούν δύο συγγενείς μεταξύ τους ενότητες, η «Αστική αρχιτεκτονική» και το «Βουκουρέστι», ενώ ως επίλογος, κλείσιμο δηλαδή, μπαίνει «Το Δέλτα του Δούναβη», όπου με τρεις πλωτούς βραχίονες, πριν εκβάλλει στη Μαύρη Θάλασσα σχηματίζει τον μεγαλύτερο υδροβιότοπο της Ευρώπης.
Αμιγώς σημερινό το φωτογραφικό σύνολο, δεν διαταράσσεται με παραβολή φωτογραφιών εποχής. Αγροτικοί οικισμοί, αστική αρχιτεκτονική, θρησκευτικά μνημεία, τοιχογραφίες και οτιδήποτε άλλο επιβιώνει από το παρελθόν, αντιστοιχεί σε τρέχουσα όψη. Καθώς η φωτογραφία ενέχει ώς ένα βαθμό και τεκμηριωτική διάσταση, το λεύκωμα συνιστά, εκτός των άλλων, και φωτογραφική μαρτυρία της σημερινής Ρουμανίας, πριν ακόμη αποχωριστεί οριστικά την παλαιά της ταυτότητα και οδηγηθεί σε εκσυγχρονιστικές ανατροπές.
Φύση και πολιτισμός
Η επιμειξία στις αγροτικές και ιδίως τις αστικές περιοχές μπορεί να υπάρχει, ωστόσο η φωτογραφική εικόνα δίνει την εντύπωση ότι ως χώρα δεν έχει εθιστεί εξ ολοκλήρου στο δυτικό πνεύμα. Οι αρχέγονοι δεσμοί με τη γη και τη φύση καταφέρνουν και κάπου διασώζονται. Οι άνθρωποι της υπαίθρου εξακολουθούν να μοχθούν κατά τον παλαιό τρόπο. Η ύπαιθρος παραμένει ύπαιθρος -όχι νοθείες- το πολύ πολύ οξύρρυγχες καλύβες. Το αχανές βάθος της φύσης στις πανοραμικές λήψεις, όταν αμπούκωτο από ομίχλες, ασφυκτιά στη βλάστηση χωρίς ελικοειδή πληγιάσματα αστικής αξιοποίησης. O λαϊκός πολιτισμός δείχνει να λειτουργεί – δεν υποδύεται πως λειτουργεί με θεατρινίστικες προσομοιώσεις. Απομεινάρια κραταιού οικονομικού παρελθόντος τα αστικά μέγαρα προδίδουν την απουσία κονδυλίων ολικής ανακαίνισης, ωστόσο παραμένουν λειτουργικά και χωρίς συθέμελες εξυγιάνσεις.
Το πλήθος των ανωνύμων που παρελαύνει στις σελίδες, είτε σε ατομικά είτε σε ομαδικά πορτρέτα, ποζάρει ευπρόσδεκτα. Διακριτικά ζεστή ματιά σε μειλίχια πρόσωπα, ακυρώνεται όμως το αυθόρμητο στοιχείο και όπου υπάρχει δεν υποδηλώνει και πολλά πράγματα. Με λίγα λόγια στιγμιότυπα αγαθής διάθεσης χωρίς συναισθηματικές εξάψεις, μένει άδηλο τι μπορεί να κρύβουν πίσω από τη μάσκα του ευπροσήγορου. Εν επιγνώσει ή όχι, πρόκειται για αδυναμία ή, το πιο πιθανό, ευκολία της φωτογράφου, για να επιβεβαιωθεί ακόμη μια φορά το πόσο ζόρικη υπόθεση είναι η ανθρωποκεντρική φωτογραφία.
Οδηγός εξοικείωσης
Καλού κακού ας κρατήσουμε και κάποιες επιφυλάξεις, γιατί αν υποθέσουμε ότι σταχυολογούνται μόνο γραφικές όψεις της Ρουμανίας, τότε το λεύκωμα παίρνει άλλη διάσταση. Εχουμε έξαρση του φολκλορικού στοιχείου και δεν είναι παρά επί μέρους όψη της γενικής εικόνας, όχι βέβαια ξένη ή αναπόσπαστη, αλλά σίγουρα αποστειρωμένη. Προλογικά δηλώνεται και ως επιδιωκόμενο βρίσκεται μέσα στις προθέσεις της φωτογράφου, δεν δίνεται όμως αναλογία συγκριτικού μεγέθους. Αλλο είναι στη γενική εικόνα οι γραφικές γωνιές τουριστικού χαρακτήρα και άλλο οι μεγάλης έκτασης υπανάπτυκτες περιοχές.
Πειστικές ή όχι, οι επί μέρους επισημάνσεις δεν έχουν και τόση σημασία. Το φωτογραφικό λεύκωμα δεν παύει να συνιστά έναν αδιαφιλονίκητο οδηγό εξοικείωσης με τη Ρουμανία, χώρα που μας συνδέουν και ιστορικοί δεσμοί. Δίγλωσση μάλιστα η έκδοση, ελληνικά και ρουμανικά, λαμβάνει διπλό προορισμό. Επιπλέον είναι έκδοση χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα και σε αντίθεση με τα ισχύοντα, τα 4.000 αντίτυπα θα διατεθούν δωρεάν σε φίλους της βαλκανικής αυτής χώρας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ίδια τη Ρουμανία.