Σε μια ιταλική πόλη, στα χρόνια της Αναγέννησης, ζούσε κάποιος που κέρδιζε το ψωμί του ποζάροντας σε ζωγράφους. Επειδή ήταν κακομούτσουνος, πολλοί τον προτιμούσαν για το πρόσωπο του Βαραββά σε πίνακες της Σταύρωσης. Ο καημός του ήταν ότι μια ζωή υποδυόταν τον κακούργο, όμως, είχε την ελπίδα ότι κάποτε θα αναβαθμιζόταν ως μοντέλο και θα τον διάλεγαν για το πρόσωπο του Χριστού. Μέχρι που κάποιος διάσημος καλλιτέχνης τον συνάντησε στην αγορά:
«Πού ήσουνα; Μέρες σε γυρεύω! Μου ανέθεσαν να ζωγραφίσω τον «Μυστικό Δείπνο» και σε χρειάζομαι».
Επιτέλους! Ανάσα ανακούφισης.
«Εχω βρει όλους τους μαθητές, αλλά μου λείπει ένας Ιούδας!»
Φαίνεται πως ο Ιούδας είναι απαραίτητος, όχι μόνο για τις μεγάλες εικαστικές συνθέσεις, αλλά και για τις μεγάλες αφηγήσεις. Διαβάζοντας τη βιογραφία του αρχιληστή Νεντ Κέλι (Πίτερ Κάρεϊ, «H αληθινή ιστορία της συμμορίας Κέλι», εκδ. Ελληνικά Γράμματα), ξαφνιάστηκα όταν έμαθα ότι τα ιρλανδεζάκια ήξεραν τα ονόματα προδοτών που είχαν ζήσει πολλές γενιές πριν από αυτά. Οι ήρωες ξεχνιούνταν, οι προδότες όμως όχι.
Το «Ευαγγέλιο του Ιούδα» παρουσιάζει μια εκδοχή της ιστορίας του Χριστού, από την οποία δεν κινδυνεύει το χριστιανικό οικοδόμημα. Αν κάτι κινδυνεύει να «αναθεωρηθεί» και να ραγίσει -και όχι εξαιτίας του συγκεκριμένου ευρήματος-, αυτό είναι το οικοδόμημα της τιμής, της μπέσας, της συντροφικότητας, της αλληλεγγύης.
Μερικές φορές η κατασκευή προδοτών μπορεί να φανερώνει αδυναμία των κατασκευαστών. Ομως η προδοσία υπάρχει, ακόμα και αν εμείς δεν είμαστε πάντα οι δίκαιοι κριτές της. Ισως να μην έχουμε ανάγκη τους επώνυμους και κατάπτυστους προδότες, που η ύπαρξή τους επιβεβαιώνει έμμεσα τη δική μας ανωτερότητα. Ωστόσο, έχουμε ανάγκη την ηθική καταδίκη της προδοσίας και των φορέων της, έχουμε ανάγκη εκείνη τη διαχωριστική γραμμή μετά την οποία δεν υπάρχει παρακάτω. Εχουμε ανάγκη από κυβερνήσεις που δεν θα λένε ψέματα στο λαό τους, όπως συνέβη με τα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ – γιατί τι άλλο είναι το επίσημο ψέμα παρά η προδοσία της εμπιστοσύνης και όχι απλώς της ψήφου του λαού;
Αυτό που επιχειρείται σήμερα δεν είναι η αποκατάσταση του Ιούδα, αλλά η εισαγωγή του σχετικισμού στην έννοια της προδοσίας. Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δικαιολογούνται εφόσον αυτά διαπράττονται κατόπιν άνωθεν εντολής, θεϊκής ή κυβερνητικής. Οn line σύνδεση με τον Θεό των χριστιανών έχει ο πρόεδρος Μπους, on line σύνδεση με τον Αλλάχ έχουν οι φονταμενταλιστές της άλλης όχθης. Κάποτε η ίδια η εξουσία απενοχοποιεί και ενθαρρύνει τη μικρή ατομική προδοσία: στη χιτλερική Γερμανία, παιδιά κατέδιδαν τους γονείς τους, ενώ αδελφός αποκήρυττε τον αδελφό στα δικά μας πέτρινα χρόνια. Προδοσίες πολλών ιστορικών ταχυτήτων και δικαιολογιών.
Ερχονται φορές που οι άνθρωποι λυγίζουν σαν τα στάχυα. Αλλοτε ορθώνονται ξανά, άλλοτε βουλιάζουν. Ομως, άλλο πράγμα ο συμβιβασμός και η υποχώρηση και άλλο η προδοσία. Και αλίμονο όχι «στους λαούς που έχουν ανάγκη από ήρωες», όπως έλεγε ένας σοφός Γερμανός, αλλά στους λαούς που ξεχνούν και τους προδότες τους και την προδοσία.