Το μεγαλοφυές πνεύμα του Ντα Βίντσι

Το μεγαλοφυές πνεύμα του Ντα Βίντσι

3' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Για να μεταμορφωθεί κανείς σε θρύλο στην περιοχή της τέχνης, όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, δεν αρκεί να είναι μόνο εξαιρετικός ζωγράφος. Χρειάζεται επιπλέον και μια ξεχωριστή ζωή, που να εξιστορείται ως μοναδική χωρίς στιγμή να ξεπέφτει σε πεζότητες.

Αρχετυπική μορφή της Αναγέννησης, ο Λεονάρντο είναι σήμερα άμεσα αναγνωρίσιμη μορφή του πολιτισμού μας – επισημαίνει η Estrella de Diego στο προλογικό κείμενο της μονογραφίας. Ολοι μας έχουμε μια εικόνα του, είτε ως δημιουργού της Τζοκόντας, ενός από τα διασημότερα έργα τέχνης στον κόσμο, είτε ως του πολυτάλαντου και δημιουργικού επιστήμονα που σχεδίασε τις πρώτες «ιπτάμενες μηχανές». Προπαντός στην πιο εκλαϊκευμένη εκδοχή για την προσωπικότητά του -υπογραμμίζει η Diego- ο Λεονάρντο περιγράφεται ως ο κλασικός άνθρωπος της Αναγέννησης, ο άνθρωπος με οικουμενική παιδεία.

«Ατμοσφαιρική προοπτική»

Τα προβλήματα που τον απασχόλησαν και με τα οποία καταπιάστηκε ήταν η φύση, η επιστήμη και η μέθοδός της, τα πειράματα, η μηχανή, η σχέση μεταξύ τέχνης και επιστήμης, η μουσική και πάνω απ’ όλα η ίδια η τέχνη.

«Στη θεωρία αλλά και στην πρακτική της τέχνης -σημειώνει η Lucia Aguino, που υπογράφει την εκτενή μελέτη για τον Ντα Βίντσι με τίτλο «H ζωή και το έργο του»- ο Λεονάρντο επιτυγχάνει την υπέρβαση της παράδοσης του 15ου αιώνα σε ό,τι αφορά την αναπαράσταση, που βασιζόταν στη μοναδική μέθοδο της γραμμικής προοπτικής, την οποία εκείνος θεωρούσε ανεπαρκή. H φύση πρέπει να απεικονίζεται μέσω νοητικών διεργασιών, να αποδίδεται με την «ατμοσφαιρική προοπτική», που τόσο καλά τεκμηριώνεται στην Πραγματεία περί ζωγραφικής. Στο κείμενο αυτό για τη ζωγραφική, που ανάγεται κατά πάσα πιθανότητα στην περίοδο της διαμονής του στο Μιλάνο και χρησιμοποιείται από ορισμένους μαθητές του ως εγχειρίδιο, φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο Λεονάρντο θεωρεί τη ζωγραφική ανώτερη απ’ οποιαδήποτε άλλη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης».

Ο Ντα Βίντσι μαθητεύει στο πολύμορφο εικαστικό περιβάλλον της Φλωρεντίας σε μια εποχή που βάση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης είναι το σχέδιο. Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο χρονολογημένο έργο του είναι ένα σχέδιο με πενάκι και μελάνι: «Ανήμερα της Παναγίας του Θαύματος του Χιονιού, 5 Αυγούστου 1473». Οταν υπογράφει το σχέδιο έχει ήδη μπει και βρίσκεται στο τέταρτο ή πέμπτο έτος σπουδής στο εργαστήριο ζωγραφικής του Βερόκιο, εργαστήριο που περιτριγυριζόταν από τα μεγαλύτερα ταλέντα αυτής της περιόδου. Ενώ ένα χρόνο νωρίτερα, το 1472, σε ηλικία 20 ετών, βρίσκεται μέλος της Αδελφότητας του Αγίου Λουκά, θρησκευτικού χαρακτήρα συντεχνία των ζωγράφων της Φλωρεντίας.

Ταλέντο πολύπλευρο ο Ντα Βίντσι και κατακερματισμένο σε πλήθος δραστηριότητες, η εικόνα του δύσκολα συνοψίζεται. Στο ουμανιστικό και συγχρόνως αριστοκρατικό περιβάλλον της πόλης των Μεδίκων ωριμάζει καλλιτεχνικά και εργάζεται ως ζωγράφος, παίρνοντας παραγγελίες μέχρι το 1481. Το επόμενο έτος εγκαθίσταται στο Μιλάνο και για 18 χρόνια προσφέρει τις υπηρεσίες του ως μηχανικός, αρχιτέκτονας, ζωγράφος και γλύπτης στον εκεί ηγεμόνα, τον Λοντοβίκο Σφόρτσα. Είναι η μιλανέζικη περίοδος. Από το 1499 αρχίζει περιπλανήσεις σε πόλεις της ιταλικής χερσονήσου. Μάντουα, Βενετία, Φλωρεντία, Μιλάνο, Παβία, Ρώμη, είναι ένα γεωγραφικό στίγμα στις άτακτες μετακινήσεις του μέχρι το 1515. Στα ώριμα χρόνια του, τον Μάρτιο του 1516, δέχεται πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου A΄, και εγκαθίσταται στο ανάκτορο του Αμπουάζ. Ως «πρώτος ζωγράφος και μηχανικός του βασιλιά» ζει εκεί μέχρι τον θάνατό του, στις 2 Μαΐου 1519.

H αχλύ μυστηρίου

Διεξοδική και τεκμηριωμένη σε πληροφορίες η μελέτη της Aguino, και ο αναγνώστης διαμορφώνει μια πλήρη εικόνα γύρω από τον Ντα Βίντσι, ιδίως σε ό,τι αφορά τον ζωγράφο.

Για πέντε ολόκληρους αιώνες η κριτική δεν έπαψε να ασχολείται με το εικαστικό έργο του Ντα Βίντσι. Αν λάβουμε υπόψη ότι η ιδιότητα του επιστήμονα είναι ανακάλυψη του 19ου αι., η φήμη του βασίστηκε αποκλειστικά στα λιγοστά ζωγραφικά του έργα, ορισμένα από τα οποία έμειναν ημιτελή. H αχλύ μυστηρίου που καλύπτει τη ζωή του, οφείλεται εν μέρει και στο γεγονός ότι πολλά από τα έργα που φιλοτέχνησε έχουν χαθεί. Σε ένα δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο «Τα αριστουργήματα», η Aguino προβαίνει σε λεπτομερή επισκόπηση του σωζόμενου ζωγραφικού έργου. Ταξινομώντας κατά χρονολογική τάξη 23 συνολικά έργα, δίνει αναλυτικές πληροφορίες για το καθένα ξεχωριστά. Στο «Παράρτημα» της μονογραφίας δημοσιεύονται «Χρονολόγιο», ένας οδηγός για το «Πού βρίσκονται τα έργα του» και μια διαχρονικού χαρακτήρα «Ανθολογία κριτικών κειμένων». Μια σύντομη, αλλά έγκυρη βιβλιογραφία στο τέλος, που αγκαλιάζει εκδόσεις του 20ού αι., μπορεί να σταθεί καλός οδηγός σε πιο απαιτητικούς αναγνώστες.

Η μονογραφία για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, δεύτερος τόμος της σειράς «Βιβλιοθήκη Τέχνης» της «K» κυκλοφορεί σε περίπτερα και πρακτορεία Τύπου, το Σάββατο 13 Μαΐου, στην τιμή των 5,90 ευρώ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή